Hindi Translationअश्वमेधयाग रहने दे,
अजपा के उपदेशसमाधि रहने दे-?
होम, नेम, गायत्री जप रहने दे,
अहो, जनमोहन मंत्र रहने दे-
देखो कूडलसंगमेश के शरणों की वचनावली
सर्वाधिक है ।
Translated by: Banakara K Gowdappa
English Translation Let be, O, the horse sacrifice,
Let be the initiation in the breath;
Let be the trance,
Let be the sacrifice, vow,Vēdic spell
Let be the mass-enchanting charm!
The simple word
Of Kūḍala Saṅga 's Śaraṇās
Behold! is greater than all these!
Translated by: L M A Menezes, S M Angadi
Tamil Translationஅசுவமேத யாகமாக இருப்பினும்
மனதிலே கூறிக்கொள்ளும் உபதேசம்
சமாதியைப் போன்று இருப்பினும்
ஹோம, நியம, காயத்ரி ஜபமாக இருப்பினும்
மக்களின் மனமீர்க்கும் மந்திரமாக இருப்பினும்
கூடல சங்கனின் அடியாரின் சொற்கள்
அனைத்திற்கும் மேம்பட்டதாம் காணீர்.
Translated by: Smt. Kalyani Venkataraman, Chennai
Telugu Translationఆశ్వమేధమది అట్లుండనీ;
ఆ జపోపదేశ సమాధులట్లుండనీ!
హోమనియమగాయత్రీ మంత్రము లట్లుండనీ!
జనవశీకరణ మంత్రతంత్రము లట్లుండనీ! గాక
మా శరణుల పలుకులాలించుటయే
అథికమన్నిటి కంటె నాకు సంగమ దేవా!
Translated by: Dr. Badala Ramaiah
ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಶರಣರಾಡುವ ಎರಡು ಮಾತಿಗೆ ಯಾವ ಮಂತ್ರವೂ ಸಮವಲ್ಲವೆನ್ನುತ್ತಿರುವರು ಬಸವಣ್ಣನವರು.
ಯಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಅಶ್ವಮೇಧಯಾಗ ದೊಡ್ಡದು, ಮಂತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಅಜಪಾ (ಹಂಸಮಂತ್ರ) ಶ್ರೇಷ್ಠವಾದುದು, ಅದರ ಉಪದೇಶ ಅತ್ಯಂತ ಗೋಪ್ಯ, ಅದರಿಂದ ಲಭಿಸುವ ಸಮಾಧಿ ಅನಿರ್ವಚನೀಯ, ಗಾಯಿತ್ರೀಜಪವಂತೂಪಾವನಕರ ಪ್ರಚುರಮಂತ್ರ, ಜನರ ಮನಸ್ಸುಗಳನ್ನು ಇಷ್ಟಾರ್ಥಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಬಗ್ಗಿಸಿ ಒಲಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಜನಮೋಹನಮಂತ್ರ ನಿತಾಂತಪ್ರಲೋಭನೀಯವಾದುದು, ಆದರೆ ಶಿವಭಕ್ತರೊಡನೆ ಶರಣರು ವಾತ್ಸಲ್ಯದಿಂದಾಡುವ ಆತ್ಮೀಯವಾದ ಮಾತುಗಳಿಗೆ ಮೇಲೆ ಹೇಳಿದ ಅಶ್ವಮೇಧಾದಿ ಯಾವುದೂ ಸಮಬಾರದು.
ಆ ಶರಣರ ಮಾತು ಕಿವಿಗೆ ಬೀಳುವ ಭಾಗ್ಯ ದೊರೆತರೆ ಆತ್ಮದಿಗ್ವಿಜಯ ಮಾಡಿದಂತೆಯೇ, ಸಂಸಾರ ಸಾಗರದಲ್ಲಿ ಅಂಟಿಯೂ ಅಂಟದೆ ಹಂಸದ ಮೇಲೆ ಯಾನ ಮಾಡಿ ಆ ಪಾರ ಸೇರಿದಂತೆಯೇ, ಆತ್ಮಶಕ್ತಿಯ ಆವಾಹನೆಗೆ ಓಗೊಟ್ಟಂತೆಯೇ, ಸರ್ವಾತ್ಮರಿಗೂ ಪ್ರಿಯವಾದಂತೆಯೇ. ಶರಣರ ಮಹೋನ್ನತ ಮೂರ್ತಿಯ ಮುಂದೆ ನಿಂತಾಗ-ಮುಸುಗಿದ ಒಂದು ದಿವ್ಯಾವರಣದಲ್ಲಿ-ಅವರಾಡುವ ಮಾತುಗಳ ಗಂಭೀರಧ್ವನಿ ಜನ್ಮ ಜನ್ಮಾಂತರಗಳ ಕರ್ಮಾವರಣವನ್ನು ಛೇದಿಸಿ ನಮ್ಮ ಅಂತರಾತ್ಮವನ್ನು ಮುಟ್ಟಿ ತಟ್ಟಿ ಎಚ್ಚರಿಸಿ ಏನೊಂದು ಹೊಸದಿಗಂತದತ್ತ ನಡೆಸುವುದೆಂಬುದನ್ನು ಪರಿಭಾವಿಸುವುದೇ ಒಂದು ಅಪೂರ್ವ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಘಟನೆ.
ವಿ: ಅಜಪೆ ಮತ್ತು ಸಮಾಧಿಯನ್ನು ಕುರಿತ ವಿವರಕ್ಕೆ ನೋಡಿ ನಿಜಗುಣ ಶಿವಯೋಗಿಯ ವಿವೇಕ ಚಿಂತಾಮಣಿ ಪುಟ 78. ಸಮಾಧಿಯ ವಿವರಕ್ಕೆ ಅದೇ ಶಿವಯೋಗಿಯ ಅನುಭವಸಾರ 6-4 ನೋಡಿ.
ಬಸವಣ್ಣ ಭಾರತದ 12 ನೇ ಶತಮಾನದ ಹಿಂದೂ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ, ಕಲಚೂರಿ ಅರಸ ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕರಾಗಿದ್ದರು. ಶಿವ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಕವಿಯಾಗಿದ್ದರು . ಬಸವಣ್ಣ ತಮ್ಮ ವಚನಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅರಿವು ಹರಡಿದರು, ಬಸವಣ್ಣ ಲಿಂಗ ತಾರತಮ್ಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ ತಾರತಮ್ಯ, ಮೂಢನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ಇಷ್ಟಲಿಂಗವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು ಶಿವನ ಒಂದು ಭಕ್ತಿ ಒಂದು ನಿರಂತರ ಜ್ಞಾಪನ ಎಂದು ಇದನ್ನು ಎಲ್ಲರು ಧರಿಸಿ ಪೂಜಿಸಬಹುದು. ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ, ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಪುರುಷ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸಲು ಸ್ವಾಗತಿಸಿತು. ಬಸವಣ್ಣನವರ ಜೊತೆ ೭೭೦ ಅಮರಗಣಂಗಳು ಇದ್ದರೆಂದು ಮತ್ತು ೧,೯೬,೦೦೦ ಶರಣರಿದ್ದರೆಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪುರಾವೆಗಳಿವೆ.
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ದಂತಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿದ್ವತ್ಪೂರ್ಣ ಗ್ರಂಥಗಳು ಲಿಂಗಾಯ ಸ್ಥಾಪಕ ಬಸವಣ್ಣ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ . ಆದಾಗ್ಯೂ, ಆಧುನಿಕ ಕಲಾಚುರಿ ಶಾಸನಗಳಂತಹ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ ಬಸವ ಕವಿ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿದ್ದು, ಈಗಾಗಲೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ತುಂಬಿದರು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಕನ್ನಡ ಕವಿ ಹರಿಹರರಿಂದ ರಚಿತ ಬಸವರಾಜದೇವರ ರಗಳೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕನ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಆರಂಭಿಕ ಖಾತೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಲೇಖಕನು ತನ್ನ ನಾಯಕನ ಸಮಕಾಲೀನ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅದು ಮುಖ್ಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬಸವನ ಜೀವನ ಮತ್ತು ವಿಚಾರಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿವರ 13 ನೇ ಶತಮಾನದ ಪವಿತ್ರ ತೆಲುಗು ಪಠ್ಯ ಪಾಲ್ಕುರಿಕಿ ಸೋಮನಾಥರ ಬಸವ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಬಸವ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅವರನ್ನು ಭಕ್ತಿಭಂಡಾರಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.