ಸಂಸಾರಹೇಯಸ್ಥಲ - ಇಂದ್ರಿಯಗಳು
ಒಂದು ಮೊಲಕ್ಕೆ ನಾಯನೊಂಬತ್ತ ಬಿಟ್ಟಂತೆ
ʼಎನ್ನ ಬಿಡು, ತನ್ನ ಬಿಡೆʼ ಎಂಬುದು ಕಾಯವಿಕಾರ
ʼಎನ್ನ ಬಿಡು, ತನ್ನ ಬಿಡೆʼ, ಎಂಬುದು ಮನೋವಿಕಾರ!
ಕರಣೇಂದ್ರಿಯಂಗಳೆಂಬ ಸೊಣಗ ಮುಟ್ಟದ ಮುನ್ನ
ಮನ ನಿಮ್ಮನೆಯ್ದುವುದೆ, ಕೂಡಲ ಸಂಗಮದೇವಾ?
Transliteration Ondu molakke nāyanombatta biṭṭante
ʼenna biḍu, tanna biḍeʼ embudu kāyavikāra
ʼenna biḍu, tanna biḍeʼ, embudu manōvikāra!
Karaṇēndriyaṅgaḷemba soṇaga muṭṭada munna
mana nim'maneyduvude, kūḍala saṅgamadēvā?
Manuscript
Transcription of Tamil Mss in the Paris National Libray (1780 AD) 
Discovered and Transcribed by Dr Shivamurthy Shivacharya Mahaswamiji, Sirigere, in the year 1985
Discovered and Transcribed by Dr Shivamurthy Shivacharya Mahaswamiji, Sirigere, in the year 1985 English Translation 2 Nine hounds unleashed
on a hare,
the body's lusts
cry out:
Let go!
Let go!
Let go! Let go!
cry the lusts
of the mind.
Will my heart reach you,
O lord of the meeting rivers,
before the sensual bitches7
touch and overtake?
Translated by: A K Ramanujan
Book Name: Speaking Of Siva
Publisher: Penguin Books
----------------------------------
Like nine hounds loosed upon a hare,
My body's passion cry : Let me !
My mind's passions cry : Let me !...
Oh, will my mind reach thee, O Lord
Kūḍala Saṅgama, before
My senses' dog has caught it ?
Hindi Translation एक खरगोश के पीछे नौ कुत्तों को छोडने की भाँति
काय – विकार कहता है, मुझे छोड़, मुझे छोड़,
मनोविकार कहता है, मुझे छोड़, मुझे छोड़,
करणेंद्रिय रूपी श्वान स्पर्श के पूर्व
कूडलसंगमदेव, मेरा मन तुम्हारे यहाँ पहुँच जाय ॥
Translated by: Banakara K Gowdappa
Telugu Translation ఒక కుందేటికి తొమ్మిది కుక్కలు తోలినట్లు;
నను విడువడు మనుచుండె కాయవికారము
నను విడువిడు మనుచుండె మనోవికారము;
కరణేంద్రియములను కుక్క ముట్టక ముందె;
మతి నిన్ను సేరగలదే? కూడల సంగమదేవా!
Translated by: Dr. Badala Ramaiah
Tamil Translation ஒரு முயலினிடத்து ஒன்பது நாயை ஏவியதுபோல்,
என்னைவிடு, தன்னைவிடு என்னும் உடற் விகற்பம்
என்னைவிடு, தன்னைவிடு என்னும் மன விகற்பம்
ஐம்புல நுகர்ச்சியெனும் நாயினைத் தொடு முன்னே
உள்ளம் உன்னையடையுமோ கூடல சங்கமதேவனே.
Translated by: Smt. Kalyani Venkataraman, Chennai
Marathi Translation
एका सशा मागे, जैसे नऊ कुत्रे
तैसे देह विकारे, पाठी लागे
नऊ रंगी कुत्रे, नऊ ढंगी कुत्रे
तैसे मन विकारे, पाठी लागे
करणेंद्रिये कुत्रे, चावण्यापूर्वी देवा
आकर्षिले जावे, तुझ्यामागे
कूडलसंगमदेवा! मज वाचवावे
मन धाव घ्यावे, तुझ्या मागे
अर्थ - एखाद्या सशाच्या मागे अनेक कुत्री लागल्यास त्याची जशी अवस्था होते तशीच विकारवश माणसाची होते. नर जन्म घेताच नऊ जातीचे वेगवेगळे रंगाचे, वेगवेगळे ढंगाचे विकारी कुत्रे जणू स्पर्धेत कोण पुढे जातो जसे माणसाच्या मागे लागलेले आहेत. तसे हे देहाचे विकार व मनाचे विकार, माणसाच्या मागे लागलेले आहे. देवा यातून वाचवा! यातून सोडवावे म्हणून आर्त हाका मारीत आहे. अशी गत होण्याआधी देवा! माझे मन तुझ्याकडे सदैव आकर्षित होऊ दे म्हणजे मला ती आर्त हाक मारण्याची व जर्जर होण्याची गरज नाही.
Translated by Rajendra Jirobe, Published by V B Patil, Hirabaug, Chembur, Mumbai, 1983
एका सशाच्या मागे नऊ कुत्री सोडल्याप्रमाणे
मला सोड, मला सोड म्हणते कायाविकार
मला सोड, मला सोड म्हणते मनोविकार
करणेंद्रियरुपी कुत्रे चावण्याआधी मन माझे
तुमच्याकडे आकर्षित व्हावे कूडलसंगमदेवा.
Translated by Shalini Sreeshaila Doddamani
ಶಬ್ದಾರ್ಥಗಳು ಕಾಯ = ದೇಹ; ಸೊಣಗ = ನಾಯಿ;
ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ತನು-ಮನದ ಪೊದೆಯಲ್ಲಿ ಮನೆಮಾಡಿ-ಸುತ್ತಿದ ಸಂಸಾರದ ಹಚ್ಚ ಹಸಿರನ್ನು ಮೇದು ಮೆಲುಕು ಹಾಕುತ್ತಿರುವ ಈ ಜೀವನೆಂಬ ಮೊಲಕ್ಕೆ ದಿನಬೆಳಗಾದರೆ ಸುಖದ ಸುಗ್ಗಿಯೆಂದು ಯಾರೂ ಭ್ರಮಿಸಬಾರದು.
ಸಾಮಾನ್ಯ ಮೊಲಕ್ಕೆ ಹೊರಗಡೆಯ ಬೇಡನ ಮತ್ತು ಅವನ ನಾಯಿಗಳ ಕಾಟವಾದರೆ-ಈ ಜೀವ ನೆಂಬ ಮೊಲಕ್ಕೆ ತಾನು ಮನೆಮಾಡಿರುವ ಈ ದೇಹದ ಮತ್ತು ಮನದ ಕಡೆಯಿಂದಲೇ ಮೃತ್ಯುಭಯವು ಅನುಗಾಲವೂ ಅಟ್ಟಿಬರುತ್ತಿರುವುದು. ಆ ಮೃತ್ಯುವ್ಯಾಧನು ಎಡಗೈಯಲ್ಲಿ ಹಿಡಿದಿರುವ ಕಣ್ಣು ನಾಲಗೆ ಮುಂತಾದ ಪಂಚೇಂದ್ರಿಯಗಳೆಂಬ ನಾಡುನಾಯಿಗಳೂ, ಬಲಗೈಯಲ್ಲಿ ಹಿಡಿದಿರುವ ಮನ ಬುದ್ದಿ ಮುಂತಾದ ಅಂತಃಕರಣ ಚುತುಷ್ಟಯವೆಂಬ ಜಾತಿನಾಯಿಗಳೂ-ಒಟ್ಟಾಗಿ ಒಂಬತ್ತೂ ಈ ಜೀವನೆಂಬ ಮೊಲವನ್ನು ನಾ ಹಿಡಿಯುವೆ ತಾ ಹಿಡಿಯುವೆನೆಂದೂ, ನನ್ನ ಬಿಡು ತನ್ನ ಬಿಡೆಂದೂ ಬೊಗಳುತ್ತ ರಭಸದಿಂದ ಜಗ್ಗುತ್ತಿವೆ. ಆಯಕಟ್ಟಾದ ಸಮಯಕ್ಕಾಗಿ ಕಾಯುತ್ತಿರುವ ಆ ಕಾಲಪುರುಷನು ಯಾವಾಗ ಯಾವ ನಾಯಿಯನ್ನು ಛೂ ಬಿಡುವನ್ನೋ-ಈ ಜೀವವೆಂಬ ಮೊಲ ಯಾವ ನಾಯಿಯ ಹಲ್ಲಿಗೆ ಯಾವಾಗ ತನ್ನ ಮಖಮಲ್ಲು ಮೈಯ್ಯನ್ನು ಈಡಾಡಿ ಕೆನ್ನೆತ್ತರನ್ನು ಚೆಲ್ಲಿ ಅದರ ಪ್ರಾಣರಸ ಇಮರಿಹೋಗುವುದೋ ಒಂದೂ ನಿಶ್ಚಯವಿಲ್ಲ.
ಹೀಗಾಗುವ ದುರ್ಗತಿ ನನಗೆ ಬೇಡ, ನಾನು ಈ ಇಂದ್ರಿಯಗಳ ಹಿಡಿತದಿಂದ ದೂರ ಸುದೂರವಾಗಿ ಮಡಿಯಾಗಿ ಶಿವನ ಮಡಿಲಲ್ಲಿರುವೆ-ಎಂದು ಬಸವಣ್ಣನವರು ನಿಶ್ಚಯಿಸುವರು.
- ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಕಾರರು
ಡಾ.ಎಲ್. ಬಸವರಾಜು
