ತಾಮಸನಿರಸನಸ್ಥಲ - ನಂಬಿಕೆ
ಭಕ್ತರ ಕಂಡರೆ ಬೋಳರಪ್ಪಿರಯ್ಯಾ;
ಸವಣರ ಕಂಡಡೆ ಬತ್ತಲೆಯಪ್ಪಿರಯ್ಯಾ;
ಹಾರುವರ ಕಂಡರೆ ಹರಿನಾಮವೆಂಬಿರಯ್ಯಾ;
ಅವರವರ ಕಂಡಡೆ ಅವರವರಂತೆ!
ಸೂಳೆಗೆ ಹುಟ್ಟಿದವರ ತೋರದಿರಯ್ಯಾ.
ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನ ಪೂಜಿಸಿ, ಅನ್ಯದೈವಂಗಳಿಗೆರಗಿ
ಭಕ್ತರೆನಿಸಿಕೊಂಬ ಅಜ್ಞಾನಿಗಳ ನಾನೇನೆಂಬೆನಯ್ಯಾ?
Transliteration Bhaktara kaṇḍare bōḷarappirayyā;
savaṇara kaṇḍaḍe battaleyappirayyā;
hāruvara kaṇḍare harināmavembirayyā;
avaravara kaṇḍaḍe avaravarante!
Sūḷege huṭṭidavara tōradirayyā.
Kūḍalasaṅgamadēvana pūjisi, an'yadaivaṅgaḷigeragi
bhaktarenisikomba ajñānigaḷa nānēnembenayyā?
Manuscript
Transcription of Tamil Mss in the Paris National Libray (1780 AD) 
Discovered and Transcribed by Dr Shivamurthy Shivacharya Mahaswamiji, Sirigere, in the year 1985
Discovered and Transcribed by Dr Shivamurthy Shivacharya Mahaswamiji, Sirigere, in the year 1985 English Translation 2 If you meet Bhaktas, you
Shave off your head ;
If you meet Savaṇas , you
Strip yourself bare ;
If you meet Brahmins, you
Intone their Hari's name ;
Whoever you meet,
So you become !
I hate to see
Such harlot brood.
What shall I say of
The idiots who claim
To be devotees-
Who worship Lord Kūḍala Saṅgama
But bow to other gods ?
Translated by: L M A Menezes, S M Angadi
Hindi Translation भक्तों को देख सिर मुडाते हो;
श्रमणों को देख नग्न होते हो;
ब्राम्हणों को देख हरिनाम लेते हो-;
जिसे जैसे देखते हो वैसे बनते हो
स्वामी ऐसे वेश्या जातों को मुझे मत दिखाओ;
कूडलसंगमदेव को पूजते हुए अन्य देवों को प्रणामकर
भक्त कहलानेवाले अज्ञानीयों को मैं क्या कहूँ ॥
Translated by: Banakara K Gowdappa
Telugu Translation భక్తులగన్న జోడిరచుకొందురు;
శ్రమణుల చూడ వివస్త్రలగుదురు;
పాఱుల చూచిన హరిస్మరణ సేతురు;
వారివారి నరయ వారివారి యటులే;
లంజ సంతతి చూపకయ్యా? సంగమ
దేవుని పూజించి పర దేవతలకు మ్రొక్కి
భక్తుల మనిపించుకొను అజ్ఞానుల నేమందునయ్యా
Translated by: Dr. Badala Ramaiah
Tamil Translation அடியாரைக் காணின் மழித்துக் கொள்வீரையனே;
சமணரைக் காணின் அம்மணமாவீர் ஐயனே!
அந்தணரைக் காணின் “ஹரிநாமம்” என்பீரையனே!
அவரவரைக் காணின் அவரவரைப் போலாம்;
விலைமகளுக்குப் பிறந்தோரைச் சுட்டாதீர் ஐயனே;
கூடல சங்கையனை வணங்கி வேறு தெய்வங்களையுமேற்று
அடியாரென இயம்பும் அஞ்ஞானியரை நான் என்னென்பேன் ஐயனே.
Translated by: Smt. Kalyani Venkataraman, Chennai
Marathi Translation
पाहताच भक्त, पाहाता श्रवण
करती मुंडण, लोकामाजी
हरिनाम जपती पाहता ब्राह्मण
पाहता श्रवण नग्न होती
जैसिया पहाती, तैसे चाळा करी
वेश्यापुत्रापरी, त्यांची रीत
अन्य देवतांचे, म्हणविती भक्त
तुज पुजती फक्त, लोकालागी
कूडलसंगमदेवा! ऐशा अज्ञानीयांना
काय म्हणू त्यांना, पाहू जाता
अर्थ - स्वतःचे मोठेपणा मिरवून घेण्यासाठी वा आपल्याला अनन्य भक्त म्हणावे या उद्देशाने भक्त समुहात आपल्या डोक्यावरील केस काढून संसाराचा परित्याग घेतात. योगी किंवा गुरुपुढे नग्न होऊन आपण संसाराचा त्याग केल्याचे नाटक करतात साधूना पाहताच हरिनामाचा जप करु लागतात. आपल्याला सर्वांनीच आपले समजावे, चांगले म्हणावे या उद्देशाने त्या त्या जाती धर्मातील लोकांना पाहून त्यांच्या प्रथा पाळतात. असले ढोंगी लोक खरे शिवशरण होवूच शकत नाहीत. शिवदीक्षा घेऊन देवी-देवतांना भजतात दिसेल त्या व आपण सर्वाचेच भक्त आहोत असे म्हणून घेतात. अशांना काय म्हणावे? अशांच्या दंभाचाराबद्दल माझ्या जवळ शब्दच नाहीत.
Translated by Rajendra Jirobe, Published by V B Patil, Hirabaug, Chembur, Mumbai, 1983
अज्ञानी भक्तांना पाहून मुंडन करुन घेतात.
श्रमणाला पाहून दिगंबर होतात.
विप्रांना पाहून हरिनाम म्हणती.
रंग पाहून ढोंग करणाऱ्या वेश्यापुत्र दाखवू नका.
कूडलसंगमदेवाची पूजा करुनही,
अन्यदैवाची पूजा करुन भक्त म्हणवून घेणाऱ्या
अज्ञानीला काय म्हणावे देवा?
Translated by Shalini Sreeshaila Doddamani
ಶಬ್ದಾರ್ಥಗಳು ಬೋಳರು = ; ಸವಣ = ಬೌದ್ದ ಅಥವಾ ಜೈನ ಮುನಿ ಭಿಕ್ಷುಕ ಸನ್ಯಾಸಿ; ಹರಿ = ವಿಷ್ನು, ನಾರಾಯಣ; ಹಾರವ = ಬ್ರಾಹ್ಮಣ;
ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ವೈದಿಕಧರ್ಮವನು ತನ್ನ ಧರ್ಮದ ಪ್ರಾಣಿಹಿಂಸೆಗೆ ಹೇಸಿ ಜೈನನಾಗಬಹುದು, ಜೈನನಾದವನು ತನ್ನ ಧರ್ಮದ ದೇಹದಂಡನರೂಪವಾದ ಆತ್ಮಹಿಂಸೆಗೆ ಹೇಸಿ ಶಿವಭಕ್ತನಾಗಬಹದು. ಆದರೆ, ಸರ್ವಜೀವದಯಾ ಪಾರಮ್ಯವನ್ನೂ ದೇಹವೇ ದೇವಾಲಯವೆಂಬ ಆತ್ಮಗೌರವವನ್ನೂ ಬೋಧಿಸುವ ಶಿವಧರ್ಮವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದವನು-ಜೈನ ಧರ್ಮದ ಲುಂಛನ-ಪಿಂಛ-ಮಲಧಾರಣೆಗೆ ಬೆರಗಾಗಿ ಬತ್ತಲೆಯಾದರೆ, ವೈದಿಕ ಧರ್ಮದ ಹೋಮಧೂಮಗಳಿಗೆ ಬೆರಗಾಗಿ ಹರಿಹರಿ ಎಂದರೆ ಅದೊಂದು ವಿಪರ್ಯಾಸವೆನ್ನುವರು ಬಸವಣ್ಣನವರು.
ಬಸವಣ್ಣನವರ ಕಾಲಕ್ಕೆ ರಂಗುರಂಗಾಗಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡ ಹಲವು ಧರ್ಮಗಳು ಮುಗ್ಧ ಜನರನ್ನು ಕಂಗೆಡಿಸುತ್ತಿದ್ದವು. ಮತಾಂತರಗೊಳಿಸುವುದು ಒಂದು ಪಿಡುಗಾಗಿ ಹಬ್ಬಿತ್ತು. ಆ ಹುಚ್ಚು ಹೊಳೆಯಲ್ಲಿ ಶಿವಭಕ್ತರೂ ಕೊಚ್ಚಿಹೋಗಬಾರದೆಂದು ಬಸವಣ್ಣನವರು ಬುದ್ಧಿ ಹೇಳುತ್ತಿರುವರು. (ಶಿವಭಕ್ತರಾದವರು ಶಿವನನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಅನ್ಯದೈವಗಳನ್ನು ಭಜಿಸಬಾರದೆಂಬ ಅರ್ಥವು ಈ ವಚನಕ್ಕಿದೆ.)
- ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಕಾರರು
ಡಾ.ಎಲ್. ಬಸವರಾಜು
