ತಾಮಸನಿರಸನಸ್ಥಲ - ಕಪಟತನ
ಅಂಗದಿಚ್ಛೆಗೆ ಮದ್ಯಮಾಂಸವ ತಿಂಬರು;
ಕಂಗಳಿಚ್ಛೆಗೆ ಪರವಧುವ ನೆರೆವರು:
ಲಿಂಗಲಾಂಛನಧಾರಿಯಾದಲ್ಲಿ ಫಲವೇನು?
ಲಿಂಗಪಥವ ತಪ್ಪಿ ನಡೆವವರು
ಜಂಗಮಮುಖದಿಂದ ನಿಂದೆ ಬಂದರೆ
ಕೊಂಡ ಮಾರಿಂಗೆ ಹೋಹುದು ತಪ್ಪದು,
ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಾ!
Transliteration Aṅgadicchege madyamānsava timbaru;
kaṅgaḷicchege paravadhuva nerevaru:
Liṅgalān̄chanadhāriyādalli phalavēnu?
Liṅgapathava tappi naḍevavaru
jaṅgamamukhadinda ninde bandare
koṇḍa māriṅge hōhudu tappadu,
kūḍalasaṅgamadēvā!
Manuscript
Transcription of Tamil Mss in the Paris National Libray (1780 AD) 
Discovered and Transcribed by Dr Shivamurthy Shivacharya Mahaswamiji, Sirigere, in the year 1985
Discovered and Transcribed by Dr Shivamurthy Shivacharya Mahaswamiji, Sirigere, in the year 1985 English Translation 2 For the indulgence of the flesh
They swallow meat and spirituous drinks.
For the indulgence of the eye
Commit adultery ...
What profits it to wear
Liṅga and other trappings too ?
If those who go astray
From the Liṅga path
Incur reproach from Jaṅgama's lips,
They will not escape
Going down the steep perdition's path,
Lord Kūḍala Saṅgama !
Translated by: L M A Menezes, S M Angadi
Hindi Translation कायलिप्सा से माँस मदिरा के सेवन करते हैं;
नेत्र लिप्सा से परस्त्रीगमन करते हैं-
लिंग पथ से भटक जानेवाले
लिंग लांछनधारी हो, तो क्या लाभ?
जंगम मुख से निंदा शब्द निकले,
तो अधःपतन से बचाव नहीं कूडलसंगमदेव ॥
Translated by: Banakara K Gowdappa
Telugu Translation నోటి చపలత మద్యమాంసములు తిందురు;
కంటియాశకు పరకాంత గవయుదురు;
లింగలాంఛనధారి యగుటచే ఫలమేమి?
లింగపథము దప్పువారు; జంగమముఖము నుండి
నిందవచ్చిన కొండమారికి బలియౌట తప్పదు
కూడల సంగమ దేవా!
Translated by: Dr. Badala Ramaiah
Tamil Translation உடலழகினை நயந்து கள் ஊனினை உண்பீர்,
கண்களின் ஆசைக்கு வேறு பெண்ணைக் கூடுவீர்
இலிங்க நெறிதனைச் சார்ந்து பயனென்ன
இலிங்க நெறிதனைப் பிறழ்ந்து நடப்போர்?
மெய்யன்பர் வாயினின்று வசைமொழிவரின்
பயனற்றுப் போவது உறுதி
கூடல சங்கம தேவனே.
Translated by: Smt. Kalyani Venkataraman, Chennai
Marathi Translation
अंग इच्छे लागी, मद्य मांस सेवन
परवधू आकर्षण, डोळे लागी
लिंग पथ सांडोनि लिंगधारी म्हणविती
कासिया निंद्य होती, जगा लागी
झालाशि तू निंद्य, जंगम मुखी जर
पात्र होशी घोर, नर्का लागी
कूडलसंगमदेवा ! इच्छा भोग सांड
येतो मोक्षा आड, तुजलागी
अर्थ - शरीर दणकट व्हावे म्हणून वा जिव्हेचे चोचले पुरवून घ्यावे आणि खावे प्यावे व मजा करावी मेल्यानंतर बरोबर काय येणार! असे विचार करणारे अल्प संतोषी लोक दारू व मांस भक्षण करतात ते वासनेचे दास असतात. सर्व स्त्रियांच्या शरिराची जडण-घडण एकच असते. तरीही परस्त्री सुंदर दिसते म्हणून तिचा हव्यास धरतात. असे लोक भोगवादी होत. असले लिंगधारी असूनही व्यर्थ होय. जे लोक लिंगधर्माचे पालन करीत नाहीत ते शरण व जंगमाकडून निंद्य ठरतात. सर्व समाजात व जगातही ते निंद्य ठरतात. अशावर शिवकृपा होणार नाहीच, परत घोर नरक भोगावे लागते. हे निश्चित जाणावे.
Translated by Rajendra Jirobe, Published by V B Patil, Hirabaug, Chembur, Mumbai, 1983
देहसुखासाठी मद्य-मांस खातात.
नयनसुखासाठी परस्त्रीवर नजर ठेवतात.
लिंगपथावर न चालणाऱ्याऱ्यांनी लिंगधारणा करुन काय उपयोग?
जंगमांनी दोषी ठरविले तर मृत्यूपासून सुटका होणार नाही
कूडलसंगमदेवा.
Translated by Shalini Sreeshaila Doddamani
Urdu Translation نفسانی خواہشا ت کےمارے ہوئے،کہو
لحم وشرابِ ناب کے شیدائیو، کہو
انجان عورتو ں کو بھری شاہراہ میں
ٹو لی بناکے گھورنے والے بہادرو
سینے پہ ہاتھ رکھ کےذرا مجھ سے یہ کہو
کیوں دل کےآس پاس ہی رکھتے ہو لِنگ کو
حالانکہ گامزن نہیں تم حق کی راہ پر
کیوں اس کےنقشِ پا پہ تمھارے قدم نہیں
تم کو بُرےعمل کی ملےگی سزا ضرور
ہرگز نہ بچ سکوگے کبھی ا س کے قہر سے
یہ کتنا ہولناک ہے انجَام دوستو
مورکھ ہیں کتنے کوڈلا سنگا یہ بدنصیب
Translated by: Hameed Almas
ಶಬ್ದಾರ್ಥಗಳು ನಿಂದೆ = ತೆಗಳಿಕೆ; ಲಾಂಛನ = ಗುರುತು; ವಧು = ಮದುವೆಯಾಗುವ ಹೆಣ್ಣು;
ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ಶಿವಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವರು ತಮ್ಮ ಪೂರ್ವಾಶ್ರಮ(ಪೂರ್ವಮತ)ದ ಮಾಂಸಾಹಾರಾದಿ ರೂಢಿಗಳನ್ನೇ ಮುಂದುವರೆಸಿಕೊಂಡು ಬಂದರೆ-ಅದು ಆ ಶಿವಧರ್ಮಕ್ಕೆ ವಿರೋಧ. ಆ ಪೂರ್ವರುಚಿಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಶಿವಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ವಿಧಿಸಿರುವ ಆಹಾರವಿಹಾರವಿಧಾನಗಳಿಗೇ ಬದ್ಧರಾಗಿರಬೇಕಾದ್ದು-ಅವರ ಧಾರ್ಮಿಕಾಚರಣೆಯ ಒಂದು ಅಂಗವೇ ಆಗಿದೆ.
ಬಸವಣ್ಣನವರ ಕಾಲಕ್ಕೆ (ಕೌಳ ಮುಂತಾದ) ಶೈವಪಂಥದವರಲ್ಲಿ ಕೆಲವರು ಶಿವನನ್ನು ಭೈರವಾದಿರೂಪದಲ್ಲಿ ಉಪಾಸಿಸುತ್ತ ಮಾಂಸ-ಮದ್ಯ-ಮೈಥುನಾದಿಗಳಲ್ಲಿ ಮೈಮರೆತು-ಅದೇ ಪರಮಾನಂದವೆಂದೂ, ಆ ಮಾರ್ಗದಿಂದಲೇ ಸ್ವತಃ ಭೈರವ ಮುಂತಾದವರಾಗುವೆವೆಂದೂ ತಮ್ಮ ವಾಮಾಚಾರವೇ ಶಿವಾಚಾರವೆಂಬಂತೆ ಗಳಹುತ್ತಿದ್ದರು. ಈ ರೀತಿಯ ವಿಶೃಂಖಲ ಸ್ವಚ್ಛಂದ ಪ್ರವೃತ್ತಿಯನ್ನು ವಿಷ್ಣುಪರವಾದ ಕೆಲವು ಶಾಕ್ತ ಪಂಥಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಕಾಣಬಹುದಿತ್ತು. ಇಂಥವರು ಕಾರಣಾಂತರದಿಂದ ಲಿಂಗದೀಕ್ಷೆಯನ್ನು ಕೈಗೊಂಡ ಮೇಲೂ ತಮ್ಮ ಪೂರ್ವಪ್ರವೃತ್ತಿಗಳನ್ನು ಕೈಬಿಡದಿದ್ದ ಪ್ರಕರಣಗಳು ತಮ್ಮ ಗಮನಕ್ಕೆ ಬಂದಾಗ ಅವನ್ನು ಬಸವಣ್ಣನವರು-ಇಂಥ ವಚನಗಳ ಮುಖಾಂತರ ಖಂಡಿಸುತ್ತಿರುವರು.
ಶಿವಭಕ್ತರಾದ ಜನರು ತಮ್ಮ ಪೂರ್ವದುರಾಚಾರಗಳನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಿ ಮೇಲುಸ್ತುವಾರಿಯ ಜಂಗಮದ ಅಸಂತೋಷಕ್ಕೆ ಒಳಗಾದರೆ ಲಾಭವೇನೂ ಇಲ್ಲ. ಒಂದು ಕತ್ತೆಯನ್ನು ಕೊಂಡು ಹತ್ತಿಕಾಳು ಮುಸುರೆ ಇಕ್ಕಿ ಆರೈಕೆ ಮಾಡಿದ ಮೇಲೆಯೂ ಮಾರಿದರೆ ಅದರ ಬೆಲೆ ಯಥಾಪ್ರಕಾರ ಕಡಿಮೆಯೇ ಆಗಿರುವಂತೆ-ಮತಾಂತರಗೊಂಡ ಶಿವಭಕ್ತನು ತನ್ನ ಜೀವನ ಮೌಲ್ಯವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿಕೊಳ್ಳದಿದ್ದರೆ ಪ್ರಯೋಜನವೇನು ? ಇಂಥ ಲಾಭವಿಲ್ಲದ ವ್ಯವಹಾರವನ್ನೇ “ಕೊಂಡ ಮಾರಿಂಗೆ ಹೋಹುದು” ಎನ್ನುವರು.
ವಿಸೂ: (1) ಶರಣಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವರ ಧಾರ್ಮಿಕ ಪ್ರಗತಿಗಾಗಿ ಮತ್ತು ಅದರ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆಗಾಗಿ ಸಂಘವೊಂದು ನಿಯೋಜಿತವಾಗಿದ್ದು ಆ ಸಂಘದ ಒಬ್ಬೊಬ್ಬ ಪರಿವ್ರಾಜಕ (ಶ್ರೇಷ್ಠ)ನೂ ಸದಾ ಸಂಚಾರಿಯಾಗಿ ತಿರುಗಾಡುವ ಶಿವನಂತೆ ಗೌರವಿಸಲ್ಪಟ್ಟು-ಅವನಿಗೆ ಜಂಗಮ(ಲಿಂಗ)ವೆಂಬ ಹೆಸರು ಅನ್ವರ್ಥವಾಗುವಂತಿರುತ್ತಿತ್ತು. ಇಂಥ ಜಂಗಮದ ಮೆಚ್ಚುಗೆ ಪಡೆಯಬೇಕಾಗಿತ್ತು ಲಿಂಗಪಥಕ್ಕೆ ಪರಿವರ್ತನೆಗೊಂಡವನು.
( 2) ಮದ್ದು ಎಂದರೆ ಮಾದಕದ್ರವ್ಯ
(3) ಬಸವಣ್ಣನವರು ತಮ್ಮ ಪಂಥವನ್ನು ಲಿಂಗಪಥವೆಂದೂ ಸುಪಥವೆಂದೂ ಕರೆದಿರುವರು-(ನೋಡಿ ವಚನ 92)
- ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಕಾರರು
ಡಾ.ಎಲ್. ಬಸವರಾಜು
