ತಾಮಸನಿರಸನಸ್ಥಲ - ಏಕದೇವೋಪಾಸನೆ
ಹಾದರಕ್ಕೆ ಹೋದಡೆ, ಕಳ್ಳದಮ್ಮವಾಯಿತ್ತು;
ಹಾಳುಗೋಡೆಗೆ ಹೋದರೆ, ಚೇಳೂರಿತ್ತು;
ಅಬ್ಬರವ ಕೇಳಿ ತಳವಾರನುಟ್ಟ ಸೀರೆಯ ಸುಲಿದ;
ನಾಚಿ ಹೋದರೆ ಮನೆಯ ಗಂಡ ಬೆನ್ನ ಬಾರನೆತ್ತಿದ;
ಅರಸು ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವ ದಂಡವ ಕೊಂಡ!
Transliteration Hādarakke hōdaḍe, kaḷḷadam'mavāyittu;
hāḷugōḍege hōdare, cēḷūrittu;
abbarava kēḷi taḷavāranuṭṭa sīreya sulida;
nāci hōdare maneya gaṇḍa benna bāranettida;
arasu kūḍalasaṅgamadēva daṇḍava koṇḍa!
Manuscript
Transcription of Tamil Mss in the Paris National Libray (1780 AD) 
Discovered and Transcribed by Dr Shivamurthy Shivacharya Mahaswamiji, Sirigere, in the year 1985
Discovered and Transcribed by Dr Shivamurthy Shivacharya Mahaswamiji, Sirigere, in the year 1985 English Translation 2 I went to fornicate,
but all I got was counterfeit.
I went behind a ruined wall,
but scorpions stung me.
The watchman who heard my screams
just peeled off my clothes.
I went home in shame,
my husband raised weals on my back.
All the rest, O lord of the meeting rivers,
the king took for his fines.
Translated by: A K Ramanujan
Book Name: Speaking Of Siva
Publisher: Penguin Books
----------------------------------
Committing adultery
Is an immoral act ;
So, as she withdrew
To a broken wall
A scorpion stung her.
Hearing her shouts,
A guardsman robbed.
Her of her dress.
Going home in shame,
Her husband raised
Weals on her back :
Lord Kūḍala Saṅgama, the king,
Collected his fine !
Hindi Translation व्यभिचारार्थ जाना अधर्म है;
टूटी दीवार के पास जाने पर बिच्छूने डंक मारा
चिल्लाहट सुनकर संतरीने उसकी साड़ी उधेड दी,
लजाती हुई घर गई, तो पतिने पीठ पर पीटा,
राजाने उससे दंड वसूल किया, कूडलसंगमदेव ॥
Translated by: Banakara K Gowdappa
Telugu Translation అంకునకు పోవ దొంగ నాణ్యము చిక్క ;
పాడుగోడల పడి నడువ తెలుగుటె ;
కూత విని తలారి కట్టిన కోక పెరికె;
సిగ్గున యిల్లుచేర మగడు వీపు విఱుగకొట్టె
స్వామి సంగయ్య తగు శిక్ష నిచ్చెనయ్యా!
Translated by: Dr. Badala Ramaiah
Tamil Translation கூடலொழுக்கத்திற்குச் சென்றுழி, செல்லாத காசு வந்தது;
பாழுஞ் சுவற்றருகே சென்றுழி தேளூர்ந்தது,
ஆரவாரம் கேட்டுத் தலையாரி உடுகூறையைக் களைந்தான்.
வெட்கி மனை சென்றுழி கணவன் முதுகுத் தோலையுரித்தான்
கூடல சங்கம தேவனே அரசன் தண்டனை யீந்தான்.
Translated by: Smt. Kalyani Venkataraman, Chennai
Marathi Translation
निघाली होती एक, व्यभिचारापाई
पदरी तिच्या येई, खोटे नाणे
घातली आब्रू देख, खोट्या मोहा पाई
भिंती मागे जाई, निंद्ये लागी
भिंतीत होते विंचू, बाई बसता दडून
मारी डंक पाहून, मर्मावरी
बोंबलु लागे जोरात, मारीत होता गस्त
जवळ आला धावत, चौकीदार
पाहू जाता बाईस, घेई साडी ओढून
आली घरी निघून, शरमेने
जाणता घडे दोष, मिळे मार दाबून
पाठ काढली सोलून, पतीदेव
कूडलसंगमदेव! राजाधिराजा ऐशा
दंड दिला खासा, दोषालागी
अर्थ - माणसात दोन मन, दोन प्रवृत्ती असतात. एक चांगली दुसरी वाईट. सत्संग मिळत राहिल्यास वाईट गुण आपोआप नष्ट होतात. नाहीतर अवगुण केंव्हा ना केंव्हा कृतीत उतरत असतात. महात्मा बसवेश्वरानी वरील मूळ कन्नड वचन उखाण्यातून प्रसृत करताना म्हणतात-
अशीच एक स्त्री भल्या पहाटे व्यभिचाराला निघाली.जीवनात ती प्रथमच मोहाच्या आहारी पडली. ती नवखी असल्याचे पाहून तिचा शरीराचा उपभोग घेणारा तिच्या हातात खोटे नाणे देऊन पसार झाला. घाईत तिला समजले नाही. रस्त्यावरील लोक आपणास पाहू नये म्हणून ती एका पडक्या भिंतीमागे जाऊन पाहाते तर न चालणारे नाणे पदरी पडल्याचे कळाले. तिला फार पश्चाताप झाला. पण काय उपयोग. ज्या कारणासाठी अब्रू घालविली ते व्यर्थ झाले. अशा दु:खात असताना जवळच त्या पडक्या भिंतीत दडून बसलेला विंचू जोरात डंक मारतो. आधीच अतिशय घाबरलेली. वरून विंचवाचे विष व ठणका तिला असह्य झाल्याने ती जोरात ओरडू लागली. पहाटेच्या शांत वातावरणात तिचे ते ओरडणे ऐकून गस्त घालत असलेला चौकीदार तिच्या जवळ पळत येतो. एकूण प्रकार समजताच तिच्या हातातून नाणे हिसकावून घेतो. पण ते खोटे नाणे असल्याचे पाहून चिडून तिच्या अंगावरील साडी ओढून घेतो हे सर्व प्रकार तिच्या अंगावर शहारे आणतात. शेवटी ती कसेबसे शरमेने मान खाली घालून घरी येते, तर घरी तिचा पती तिची वाट पाहातच बसलेला असतो. आणि तिची विचित्र अवस्था पाहून रागात तिला खूप मार देतो अशा तऱ्हेने जीवनातील एक चूक जे तो सहज टाळू शकली असती पण मोहामुळे तिच्या आयुष्याचे वाटोळे झाले.
Translated by Rajendra Jirobe, Published by V B Patil, Hirabaug, Chembur, Mumbai, 1983
व्यभिचार करण्यास जाता, तेथे चोरी झाली.
जुन्या भिंतीजवळ दडण्यास जाता, विंचूने डंख मारला.
भीतीने ओरडली तर चौकीदाराने साडी फेडली.
लाज वाटून घरी येता पतीने चाबूक मारला.
महाराजा कूडलसंगमदेवाने दंड वसूल केला.
Translated by Shalini Sreeshaila Doddamani
ಶಬ್ದಾರ್ಥಗಳು ಅಬ್ಬರ = ಅರ್ಭಟ, ಅತಿಶಯ; ಕಳ್ಳದ = ; ಹಾದರ = ವ್ಯಭಿಚಾರ;
ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ಹಾದರಕ್ಕೆ ಹೋದವಳಿಗಾದ ನಷ್ಟ-ನೋವು-ಸುಲಿಗೆ-ದಂಡಗಳನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿ ಪರಿಣಾಮದಲ್ಲಿ ಒದಗಿದ ಅಭಿಮಾನಹಾನಿ ಮತ್ತು ಭ್ರಷ್ಟತೆಗಳನ್ನು ಐಹಿಕಸ್ತರದಲ್ಲಿಯೇ ಬಿಡಿಸಿ ಹೇಳುವ ಈ ವಚನ-“ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವ ದಂಡವ ಕೊಂಡ”ನೆಂಬ ಒಳದನಿಯಿಂದ-ಹಾದರ ಮಾಡಿದವಳಿಗೆ ಇಹದಲ್ಲೇ ಅಲ್ಲ ಪರದಲ್ಲೂ ಶಿಕ್ಷೆ ತಪ್ಪಿದ್ದಲ್ಲವೆಂಬ ಅರ್ಥಾಂತರವನ್ನು ಮಾರ್ದನಿಸುತ್ತಿದೆ.
“ಪರಧರ್ಮೋ ಭಯಾವಹ”ವೆಂಬ ಧಾಟಿಯಲ್ಲಿಯೇ ಈ ವಚನವನ್ನು ಅರ್ಥೈಸಬಹುದು.
- ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಕಾರರು
ಡಾ.ಎಲ್. ಬಸವರಾಜು
