ಭಕ್ತನ ಜ್ಞಾನಿಸ್ಥಲ - ಸ್ವರ್ಗ-ನರಕ
ದೇವಲೋಕ ಮರ್ತ್ಯಲೋಕವೆಂಬುದು ಬೇರೆ ಮತ್ತುಂಟೆ?
ಈ ಲೋಕದೊಳಗೆ ಮತ್ತೆ ಅನಂತಲೋಕ!
ಶಿವಲೋಕ, ಶಿವಾಚಾರವಯ್ಯಾ;
ಶಿವಭಕ್ತನಿದ್ದ ಠಾವೇ ದೇವಲೋಕ;
ಭಕ್ತನಂಗಣವೇ ವಾರಣಾಸಿ;
ಕಾಯಕವೆ ಕೈಲಾಸ!
ಇದು ಸತ್ಯ, ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಾ.
Transliteration Dēvalōka martyalōkavembudu bēre mattuṇṭe?
Ī lōkadoḷage matte anantalōka!
Śivalōka, śivācāravayyā;
śivabhaktanidda ṭhāvē dēvalōka;
bhaktanaṅgaḷave vāraṇāsi;
kāyakave kailāsa!
Idu satya, kūḍalasaṅgamadēvā.
Manuscript
Transcription of Tamil Mss in the Paris National Libray (1780 AD) 
Discovered and Transcribed by Dr Shivamurthy Shivacharya Mahaswamiji, Sirigere, in the year 1985
Discovered and Transcribed by Dr Shivamurthy Shivacharya Mahaswamiji, Sirigere, in the year 1985 Music
Courtesy: BHAKTHI MUSIC, BASAVANNA VACHANAGALU, Singer : Ananthakumar and Suma, Music : Music : Ananthakumar
English Translation 2 What you call world of gods,
What you call mortal world,
Are they some other place?
Why, in this very world
Are infinite worlds besides!
Where godlike works are done
There is the Śiva -world;
The place where a bhakta is
That is the world of gods;
The bhakta's courtyard is
A Vārāṇasi ; and his body is
Kailása! This is a fact,
O Lord Kūḍala Saṅgama!
Translated by: L M A Menezes, S M Angadi
Hindi Translation देवलोक, मर्त्यलोक कहीं भिन्न हैं?
इस लोक में और अनंत लोक हैं?
शिवाचार ही शिवलोक है;
शिवभक्त निवास ही देवलोक है;
भक्त प्रांगण ही वाराणसि है;
काय ही कैलास है, यह सत्य है
कूडलसंगमदेव ॥
Translated by: Banakara K Gowdappa
Telugu Translation దేవలోక మర్త్యలోకము లన్నవి
వేటెమటి యున్నవే
ఈ లోకమందే మటి అనంతలోకము!
శివలోకమే శివాచారమయ్యా;
భక్తుడున్న రావే దేవలోకము
భక్తుని ప్రాంగణ మే వారణాళి;
కాయమే కై లాసము
సత్యమిది కూడల సంగమదేవ!
Translated by: Dr. Badala Ramaiah
Tamil Translation விண்ணுலகு மண்ணுலகென்று வேறுபிறிதுளதோ?
இந்நிலவுலகிலே அனைத்து உலகமுமாம்,
சிவலோகம் சிவநெறி ஐயனே!
சிவனடியார் உறைவிடமே விண்ணுலகம்
சிவனடியார் முற்றமே வாரணாசி, உடலே கயிலாயம்;
இது மெய்யுண்மை, கூடல சங்கம தேவனே.
Translated by: Smt. Kalyani Venkataraman, Chennai
Marathi Translation
देवलोक मृत्युलोक, नोहे दुजा असे
अनंत लोक वसे, याच जगी
शिवलोक वसे, शिवाचारात जाण
भक्ताचे अंगण, वाराणशी
भक्तांचा ठाव, देवलोक जाण
शरणांचे, तन कैलासची
कूडलसंगमदेवा ! हेच सत्य जाण
वाहे तुझी आण, तुझ्या लागी
अर्थ - देवलोक, मृत्यलोक हे वेगवेगळे नाहीत. हे सर्व व अनंतलोक याच जगात आहेत. जेथे शिवभक्त राहतात, जेथे शिवाचार चालतो तोच शिवलोक, देवलोक जाणावा. शिवभक्तांचे अंगणच वाराणशी (काशी) क्षेत्र व शिवभक्ताचे मन शरीर हेच कैलास होय. कैलास कोठेतरी दूर व ते वेगळे भौतिक जग आहे, हे समजणे चुकीचे आहे आणि हेच सत्य आहे आणि मी सत्य तेच सांगतो आहे. अशा आत्मविश्वासाने महात्मा बसवेश्वर वरील वचनात प्रतिपादन करीत आहेत. किती त्यांची ही व्यापक दृष्टी आणि किती त्यांची ही शिवभक्तावरील निष्ठा.
Translated by Rajendra Jirobe, Published by V B Patil, Hirabaug, Chembur, Mumbai, 1983
देवलोक, मर्त्यलोक भिन्न आहेत का?
या लोकातच अनंत लोक !
शिवाचार हाच शिवलोक आहे.
भक्ताचा निवास हाच देवलोक,
भक्ताचे अंगण वाराणसी, देह हाच कैलास.
हेच सत्य आहे कूडलसंगमदेवा.
Translated by Shalini Sreeshaila Doddamani
ಶಬ್ದಾರ್ಥಗಳು ಠಾವು = ಸ್ಥಳ; ಮರ್ತ್ಯಲೋಕ = ಮಾನವ ಲೋಕ;
ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ಭಕ್ತನ ಹಿರಿಮೆ
ಬಹು ಕಾಲದಿಂದ ಬಂದ ಮೂಢ ನಂಬಿಕೆಗಳು ಒಮ್ಮಿಂದೊಮ್ಮೆಯೇ ಅಳಿಯುವುದು ಬಹುಕಠಿಣ. ಮೊದಲಿನಿಂದಲೂ ಪರಲೋಕ, ದೇವಲೋಕವೋ, ಸ್ವರ್ಗವೋ ಎಂಬುದೊಂದು ಬೇರೆಲ್ಲೊ ಇದೆಯೆಂದು ನಂಬಿರುವ ಜನರಿಗೆ ಇದ್ದಕ್ಕಿದ್ದಂತೆ ಅದು ಬೇರೆಲ್ಲೂ ಇಲ್ಲವೆಂದು ಬೋಧಿಸಿದರೆ ಅವರಿಗೆ ಅದರಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವಾಸವೇ ಉಂಟಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಈ ಕಾರಣದಿಂದಲೇ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಜನರ ಭಾವನೆಯಂತೆ ಪರಲೋಕಕವೆಂಬುದಿದೆಯೆಂದೇ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡು ಅವರಿಗೆ ‘.......... ಇಲ್ಲಿ ಸಲ್ಲುವವರು ಅಲ್ಲಿಯೂ ಸಲ್ಲುವರಯ್ಯಾ ಇಲ್ಲಿ ಸಲ್ಲದವರು ಅಲ್ಲಿಯೂ ಸಲ್ಲರಯ್ಯಾ’ ಎಂದು ಇಹಲೋಕದ ಬಾಳಿನ ಮಹತ್ವವೇನೆಂಬುದನ್ನು ಅರುಹಿದರು. ಆ ಅರಿವು ಉಂಟಾದ ಮೇಲೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಸ್ವಲ್ಪವೇ ವಾಸ್ತವಿಕ ವಿಚಾರದ ಕಡೆ ಈ ರೀತಿ ಪ್ರೇರೇಪಿಸಿದರು ‘ದೇವಲೋಕ ಮರ್ತ್ಯಲೋಕವೆಂಬುದು ಬೇರೆ ಮತ್ತುಂಟೆ? .....’ ದೇವಲೋಕವೆಂಬುದು ಬೇರೆಲ್ಲೂ ಇಲ್ಲದೆ ಶಿವಭಕ್ತನಿರುವ ಸ್ಥಳವೇ ದೇವಲೋಕ, ಆ ಭಕ್ತನ ಮನೆ ಅಂಗಣವೇ ವಾರಣಾಸಿ. ಅಂದರೆ ಅಷ್ಟೊಂದು ಪವಿತ್ರವಾದುದು. ಅವನ ಕಾಯವೇ ಕೈಲಾಸ ‘ ...... ಇದು ಸತ್ಯ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಾ’.
- ಶ್ರೀ ತರಳಬಾಳು ಜಗದ್ಗುರು ಡಾ. ಶಿವಮೂರ್ತಿ ಶಿವಾಚಾರ್ಯ ಮಹಾಸ್ವಾಮಿಗಳವರು.
