ಭಕ್ತನ ಜ್ಞಾನಿಸ್ಥಲ - ಡಾಂಭಿಕತೆ
ಕಲ್ಲ ನಾಗರ ಕಂಡರೆ ಹಾಲನೆರೆಯೆಂಬರು:
ದಿಟದ ನಾಗರ ಕಂಡರೆ ಕೊಲ್ಲೆಂಬರಯ್ಯಾ!
ಉಂಬ ಜಂಗಮ ಬಂದರೆ ನಡೆಯೆಂಬರು:
ಉಣ್ಣದ ಲಿಂಗಕ್ಕೆ ಬೋನವ ಹಿಡಿಯೆಂಬರಯ್ಯಾ!
ನಮ್ಮ ಕೂಡಲಸಂಗನ ಶರಣರ ಕಂಡು ಉದಾಸೀನವ ಮಾಡಿದರೆ,
ಕಲ್ಲ ತಾಗಿದ ಮಿಟ್ಟೆಯಂತಪ್ಪರಯ್ಯಾ!
Transliteration Kalla nāgara kaṇḍare hālanereyembaru:
Diṭada nāgara kaṇḍare kollembarayyā!
Umba jaṅgama bandare naḍeyembaru:
Uṇṇada liṅgakke bōnava hiḍiyembarayyā!
Nam'ma kūḍalasaṅgana śaraṇara kaṇḍu udāsīnava māḍidare,
kalla tāgida miṭṭeyantapparayyā!
Manuscript
Transcription of Tamil Mss in the Paris National Libray (1780 AD) 
Discovered and Transcribed by Dr Shivamurthy Shivacharya Mahaswamiji, Sirigere, in the year 1985
Discovered and Transcribed by Dr Shivamurthy Shivacharya Mahaswamiji, Sirigere, in the year 1985 Music
Courtesy: Vachana Gaanamruta ℗ 2021 Pebble Productions Released on: 2017-11-09 Music Publisher: Pebble Productions Composer: Revayyaa Vasthramatha
Video
English Translation If they see a stone idol of a cobra, they pour milk over it and worship;
But if they see a real cobra, they cry out, 'Kill it! Kill it!'
What a paradox!
If a hungry mendicant comes to their doorstep,
They frown and drive him away, shouting, 'Go away! Get lost!'
But to the stone idol in a temple, which cannot eat,
They prostrate and offer delicacies!
They have no heart!
If they ignore the devotees of our Lord Kūḍala Saṅgama,
They will be like a clay pot hit by a stone—shattered to pieces!
Translated by: Dr Shivamurthy Shivacharya Mahaswamiji, Taralabalu Math, Sirigere
Translated by: Dr Shivamurthy Shivacharya Mahaswamiji, Taralabalu Math, Sirigere
English Translation 2 Seeing a snake of stone, they say:
'Pour milk, do!'
Seeing a real snake, they say:
'Kill it!'
If a Jaṅgama who can eat arrives,
They say: 'Away!'
And serve their dainties to a Liṅga
That cannot eat!
If you make little of
Our Kūḍala Saṅga's Śaraṇās ,
You will be as a clod
Knocking against a stone
Translated by: L M A Menezes, S M Angadi
Russian Translation Нагакалу узрев, они скажут: «Окропи молоком»,
Живого змея узрев, они скажут: «Смерти придай!»
Ядущего узрев, они скажут: «Ступай прочь!»
Каменного идола узрев, они скажут: «Поднеси свой обед».
Преданных Кудаласангамы узрев, не отвращайся
Иначе словно засохшая земля в пыль обратишься.
Translated by: Prof Harishankar, Mysore and Mrs. Galina Kopeliovich, Russia
Hindi Translation शिला नाग देखकर दूध चढाने को कहते हैं
सजीव नाग देख कर मारने को कहते हैं,
भोजनार्थी जंगम आवे, तो जाओ कहते हैं
न खानेवाले लिंग से खाओ कहते हैं,
मम कूडलसंगमदेव के शरणों को देख
उदासीन रहनेवाले पाहन पतित बाण वत् होते हैं॥
Translated by: Banakara K Gowdappa
Telugu Translation ఱాతి నాగుల జూచిన పాల నిడుమందురు,
జాతి నాగుల జూడ జంపుడందురయ్యా:
తినెడి జంగముడు రాగ నడు నడు మందురు;
తినిన లింగమునకు బోనమిడు మందురయ్యా;
కూడల సంగని భక్తుల జూచి చూడకుండిన
ఱాతిని చరచు మట్టి పెళ్ళగ ప్రక్కలగుదురయ్యా
Translated by: Dr. Badala Ramaiah
Tamil Translation கற் பாம்பினைக் காணின் பால் இறை என்பர்,
மெய்யான பாம்பைக் காணின் கொல் என்பாரையனே,
உண்ணும் மெய்யன்பன் வந்துழி “செல்” என்பர்.
உண்ணாத இலிங்கத்தை “அமுதுண்” என்ப ரையனே
நம் கூடல சங்கனின் அடியாரைக் கண்டு புறக்கணிப்பின்
கல்லிலே நசுங்கிய மண்ணுருண்டையனைய ராவ ரையனே.
Translated by: Smt. Kalyani Venkataraman, Chennai
Marathi Translation
दगडी नागाला, दुग्ध पाजिताती
जित्या पाहताचि , मारिती त्या
भूकेल्या जंगमा, हाकोनिया देती
लिंगा दाखविती, नैवेद्य ते
शरणासि पाहूनि होती उदासीन
तैसिया ताडन करी देव
कूडलसंगमदेवा, तैसियाचि जाण
करिती दाणादाण, खचितचि
अर्थ - लोक पाषाणावर नाग कोरण्यासाठी व त्याची प्रतिष्ठापना करण्यासाठी पैसा, वेळ व श्रम खर्च करतात. अशा कोरलेल्या नागाची पूजा, दुधाचा अभिषेक करतात. मात्र प्रत्यक्ष जीवंत नाग दिसताच आरडा ओरडा करुन त्यास ठेचून मारून टाकतात. अशा मूढ, दांभिक लोकाबद्दल काय म्हणावे ? हेच कळत नाही. कारण दगडाच्या मूर्तिवर अभिषेक करून पूजा करणारे लोक देव प्रत्यक्ष जीवंत होऊन आल्याचे दिसताच आरडा ओरडा करून त्यालाही ठेचून मारल्याशिवाय राहतील काय ? जो जेवत नाही तशा लिंगदेवास नाना प्रकारे नैवेद्य अर्पण करतात. त्याच्यासाठी देवळात जातात. आणि अगदी द्वारापुढे भुकेलेला तहानलेला जंगम आल्यास 'जा पुढे जा' थांबू नकोस, असे म्हणतात. अशांच्या दांभिक भक्तिबद्दल महात्मा बसवेश्वर आश्चर्य व्यक्त करतात. आणि अशाना वेळीच इशारा द्यावा या उद्देशाने पुढे म्हणतात. एखाद्या वेळी शिवाला पाहून उदासिनता दाखवल्यास तो सहन करील पण शिवशरणाबद्दल उदासिनता अजिबात खपवून घेणार नाही. याद राखा दगडाने मातीचा ढेकूळ ठेचल्यास त्याचे असंख्य तुकडे होतात. त्याचप्रमाणे परमेश्वर तुमची गत केल्याशिवाय राहणार नाही.
Translated by Rajendra Jirobe, Published by V B Patil, Hirabaug, Chembur, Mumbai, 1983
दगडाच्या नागाला दूध घाला म्हणतात.
प्रत्यक्ष नाग पाहून मारा म्हणतात.
जेवणारा जंगम येता पुढे जा म्हणतात.
न जेवणाऱ्या लिंगाल नैवेद्य दाखवितात.
आमच्या कूडलसंगाच्या शरणांची
उपेक्षा केली तर दगडाने मारलेल्या
कैरीसम स्थिती होईल.
Translated by Shalini Sreeshaila Doddamani
Urdu Translation کھدا ہوا کسی شفّاف وصاف پتّھر پر
نظرجوآئےکوئی ناگ ، حُکم ہوتا ہے
کہ دودھ نذرکرو اس کواحترام کےساتھ
مگرملےجوکہیں ناگ پھن اُٹھائے ہوئے
یہ حکم ہوتا ہے فوراً اُسےہلاک کرو
عجیب لوگ ہیں بھوکےغریب جنگم کو
بِنا کھلائے بِنا کچھ دیےیہ کہتےہیں
کہ آگےجائیں کسی اورگھرپہ دیں آواز
حضورِلنگ میں لیکن یہ پیش کرتےہیں
طرح طرح کےوہ کھانےجوکھا نہیں سکتے
ہمارےکوڈلا سنگا سے پاک دیواکے
کسی بھگت کوحقارت سےجوبھی دیکھے گا
تواس کی زیست بنےگی وہ زخم خوردہ کلی
گرفت ِسنگ میں آکےہوئےجوپژ مُردہ
Translated by: Hameed Almas
ಶಬ್ದಾರ್ಥಗಳು ಉದಾಸೀನ = ; ಎಡೆ = ನೈವೇದ್ಯ; ಜಂಗಮ = ಜೀವವಿರುವ, ಚೈತನ್ಯವಿರುವ ಸಕಲ ಜೀವರಾಶಿ; ದಿಟ = ಸತ್ಯ; ಬೋನ = ನೈವೇದ್ಯ; ಮಿಟ್ಟೆ = ಮಣ್ಣು;
ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ಹಾದಿಬೀದಿಯಲ್ಲಿ ಕಂಡ ನಾಗರಕಲ್ಲಿಗೆ ಹಾಲೆರೆದು ಪೂಜೆಮಾಡುವ ಜನ-ನಿಜವಾದ ಹಾವೊಂದು ಆ ಕಲ್ಲಿನ ಸಂದಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡರೆ ಅದನ್ನು ಎಲ್ಲರೂ ಸೇರಿ ಕೊಲ್ಲುತ್ತಾರೆ. ಕಲ್ಲನಾಗರನನ್ನು ಕಂಡು ಅಡ್ಡಬೀಳುವ ಜನ ದಿಟದ ನಾಗರನನ್ನು ಕಂಡರೆ ಗಾಬರಿಗೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆಂಬುದನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಗಮನಿಸಬೇಕು. ಹಾಗೆಯೇ ಕಲ್ಲುಲಿಂಗವನ್ನು ದೇವರೆಂದು ನೈವೇದ್ಯಮಾಡಿ ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಪೂಜಿಸುವ ಜನ-ನಿಜವಾಗಿಯೂ ದೇವರೇ ಆದ-ಶರಣರು ಮನೆಯ ಬಾಗಿಲಿಗೇ ಬಂದಾಗ-ಇನ್ನೆಲ್ಲಿ ನೀಡಬೇಕಾದೀತೋ ಎಂದು-ಹಾವನ್ನು ಕಂಡವರಂತೆ-ಗಾಬರಿಗೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಆ ಶರಣರು ಹಸಿವಿನಿಂದ ಬಳಲಿ-ಬೇಡಲು ಬಾಯಿಲ್ಲದೆ, ನಡೆಯಲು ತ್ರಾಣವಿಲ್ಲದೆ-ಅಲ್ಲೇ ತುಸುಕಾಲ ನಿಂತರೂ-ನಡಿ ಎನ್ನುತ್ತ ಒಂದೇ ಮಾತಿನಲ್ಲಿ ಮೂದಲಿಸಿ ತಲೆಮರೆಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ದೇವರೆಂದು ನಂಬಿ ಕಲ್ಲಿಗೆ ತಲೆಬಡಿಯುವ ಈ ಜನ-ಕಲ್ಲು ತಾಗಿದ ಹೆಂಟೆಯಂತೆ-ಪುಡಿ ಮಣ್ಣಾಗಿ ಶರಣರ ಶಾಪದ ಉಸುರಿಗೆ ತೂರಿಹೋಗಿ ನಿರ್ನಾಮವಾಗುತ್ತಾರೆ.
- ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಕಾರರು
ಡಾ.ಎಲ್. ಬಸವರಾಜು
