ಭಕ್ತನ ಮಾಹೇಶ್ವರಸ್ಥಲ - ಜಾತಿ
ದೇವಸಹಿತ ಭಕ್ತ ಮನೆಗೆ ಬಂದರೆ
ಕಾಯಕವಾವುದೆಂದು ಬೆಸಗೊಂಡರೆ
ನಿಮ್ಮಾಣೆ ! ನಿಮ್ಮ ಪುರಾತರಾಣೆ! ತಲೆದಂಡ! ತಲೆದಂಡ!!
ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಾ, ಭಕ್ತರಲ್ಲಿ ಕುಲವನರಸಿದರೆ
ನಿಮ್ಮ ರಾಣಿವಾಸದಾಣೆ!
Transliteration Dēvasahita bhakta manege bandare
kāyakavāvudendu besagoṇḍare
nim'māṇe! Nim'ma purātarāṇe! Taledaṇḍa! Taledaṇḍa!!
Kūḍalasaṅgamadēvā, bhaktaralli kulavanarasidare
nim'ma rāṇivāsadāna!
Manuscript
English Translation 2 When devotees come to me
With God on them, and if I ask
What is their profession,
May Thy curse and Thy Pioneers curse
Be upon me and my head, my head!
O Kūḍala Saṅgama Lord,
May Thy Queen's curse blast me
If I should seek to know
What sect they be!
Translated by: L M A Menezes, S M Angadi
Hindi Translation लिंगधारी भक्त के घर आने पर
यदि मैं पूछूँ कि तुम्हारा ‘कायक’ क्या है,
तो तव सौगंध है, तव पुरातनों की सौगंध
मेरा शिरच्छेद हो; शिर च्छेद!
भक्तों की जाति पूछूँ तो कूडलसंगमदेव
तव निवास की सौगंध है ॥
Translated by: Banakara K Gowdappa
Telugu Translation దేవసహితుడు భక్తుడిరటికి రాగ
కాయక మేమని ప్రశ్నింతునా?
నీ యాన నీ భక్తుల ఆన
తలని త్తు తలనిత్తు కూడల సంగమదేవ!
భక్తుల కుల మెంతునా నీ రాణివాసమే సాక్షి
Translated by: Dr. Badala Ramaiah
Tamil Translation இறைவனோடு பக்தன் இல்லத்திற்கு வரின்
என்ன தொழில் என்று கேட்க விழையின்
உம்மாணை, உம்முன்னோர் ஆணை
தலைதண்டம், தலைதண்டம்
கூடல சங்கமதேவனே, பக்தர்களில்
குலத்தைத் தேடின் உம் ராணி மீது ஆணை.
Translated by: Smt. Kalyani Venkataraman, Chennai
Marathi Translation
देवासहित भक्त, घरी येता जाण
कायकाचा प्रश्न, न करी मी
देवा तुझी शपथ शपथ अद्वयांची
देह दंडनाची, शिक्षा द्यावी
कूडलसंगमदेवा ! उद्योग मिसे ती
विचारीता जाती, आण तुझी
अर्थ - देवासह भक्त माझ्या घरी आल्यास, मी त्यांना आपले कायक उद्योग काय? किंवा आपले कूळ कोणते? जात धर्म कोणते ? इत्यादी प्रश्न विचारणार नाही ? माझ्या मनातही तशी भावना उद्भवली तर हे कूडलसंगमदेवा! तुझी शपथ! तुझ्या पूर्वजांची शपथ ! यात थोडीशीही शंका आल्यास तू माझा शिरच्छेद कर. तुझ्या भक्तास उद्योग विचारून त्यावरून कूळ व जात शोधणारा मी नाही. शोधल्यास आत्मलिंगाची शपथ !
महात्मा बसवेश्वर परमेश्वरास सकल जिवात्म्यात अनुभवितात. त्यांच्याकडे येणाऱ्यांना ते परमेश्वरस्वरूप मानतात. हे त्यांच्या वरील वचनातील देवासहित भक्त या उक्तीवरून सिद्ध होते.
Translated by Rajendra Jirobe, Published by V B Patil, Hirabaug, Chembur, Mumbai, 1983
देवासह भक्त घरी आले असता त्यांचे कायक विचारला तर
आपली शपथ ! आपल्या पुरातनांची शपथ !
मृत्यूदंड ! मृत्यूदंड ! कूडलसंगमदेवा
भक्तामध्ये कुल शोधले तर आपल्या राणीवासाची शपथ !
Translated by Shalini Sreeshaila Doddamani
ಶಬ್ದಾರ್ಥಗಳು ಅರಸು = ರಾಜ, ಅರಸೊತ್ತಿಗೆ; ತಲೆದಂಡ = ; ಪುರಾತರು = ; ಬೆಸಗೊಂಡು = ;
ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ಲಿಂಗಧಾರಿಯಾಗಿ ಭಕ್ತನಾದ ಮೇಲೆ ಒಬ್ಬನು ಬಡಗಿಯಾಗಿರಲಿ, ಒಬ್ಬನು ಮೋಚಿಯಾಗಿರಲಿ, ಒಬ್ಬನು ರೈತನಾಗಿರಲಿ, ಒಬ್ಬ ಬೇಡನಾಗಿರಲಿ-ಎಲ್ಲರೂ ಸಾಮಾಜಿಕ ಶ್ರೇಣಿಯಲ್ಲಿ ಸಮಾನರೆಂಬುದು ಶಿವಧರ್ಮದ ಮೊದಲ ನಿಯಮ. ಅಂದಮೇಲೆ ಬೇರೆ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿರುವ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ವೈಶ್ಯ ಶೂದ್ರನೆಂದು ಮುಂತಾದ ವರ್ಣತಾರತಮ್ಯವನ್ನು ಶಿವಧರ್ಮದಲ್ಲಿಯೂ ಎಣಿಸುವುದು, ಅಥವಾ ತಾವು ಶಿವಭಕ್ತರಾಗುವ ಮುನ್ನ ಗಮನಿಸುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಜಾತಿಭೇದವನ್ನು ಶಿವಸಮಾಜದಲ್ಲಿಯೂ ಗಮನಿಸುವುದು ನಿಷಿದ್ಧ. ಶಿವಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಯಾರೂ ಭಕ್ತರನ್ನು ನೀವು ಯಾವ ಕಾಯಕ (ಕೆಲಸ, ಕಸುಬು)ದವರೆಂದು ಕೇಳಿಯಾದರೂ-ಆ ಮೂಲಕ-ಇಲ್ಲದ ಒಳಜಾತಿಗಳನ್ನು ಪುನರ್ವಿಂಗಡಿಸುವುದಾಗಲಿ, ಮಾಡುವ ಕಸುಬಿನ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆಯೇ ಮೇಲುಕೀಳೆಂದು ಬಗೆಯುವುದಾಗಲಿ ತಪ್ಪು. ಮರಣದಂಡನೆಗೂ ಅರ್ಹವೆನ್ನುವಷ್ಟು ಉಗ್ರವಾದ ಈ ತಪ್ಪನ್ನು ತಾವೆಂದಿಗೂ ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲವೆಂದು ಪಾರ್ವತಿಯ ಮೇಲೆ ಆಣೆಯಿಟ್ಟು ಪ್ರತಿಜ್ಞೆ ಮಾಡುತ್ತಿರುವರು ಬಸವಣ್ಣನವರು. ಶಿವಶರಣರಲ್ಲಿ ಜಾತಿಯನ್ನು ಎಣಿಸಬಾರದೆಂಬುದಕ್ಕೆ ನೋಡಿ ವಚನ 405.
ಶಿವಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ವರ್ಣವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಒಪ್ಪಿದರೆ ಉಗ್ರಶಿಕ್ಷೆ. ಒಪ್ಪದಿದ್ದರೆ ಉಗ್ರಶಿಕ್ಷೆ ವೈದಿಕ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ.
ಬಸವಣ್ಣನವರಿಗಿಂತ ಹಿಂದೆ ವರ್ಣವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಭಟಿಸಿದವರೆಂದರೆ ವೃಷಭತೀರ್ಥಂಕರ ಮತ್ತು ಗೌತಮಬುದ್ಧರೀರ್ವರು ಮಾತ್ರ. ಆದರೆ ಆ ಪ್ರಥಮ ತೀರ್ಥಂಕರನ ಮಗನಾದ ಭರತನೇ ಜೈನಧರ್ಮದಲ್ಲಿ “ಬ್ರಾಹ್ಮಣ” ಎಂಬ ಒಂದು ಒಳಜಾತಿಯ ವಿಂಗಡಣೆಯನ್ನು ಮಾಡಿದನೆಂದು ತಿಳಿದುಬರುವುದು.
(ತಲೆದಂಡ : ಮರಣ ಶಿಕ್ಷೆ)
- ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಕಾರರು
ಡಾ.ಎಲ್. ಬಸವರಾಜು
