ಭಕ್ತನ ಶರಣಸ್ಥಲ - ಸರ್ವಾತ್ಮಭಾವ
ವರಂ ಪ್ರಾಣಪರಿತ್ಯಾಗಃ ಛೇದನಂ ಶಿರಸೋಪಿ ವಾ
ನತ್ವನಭ್ಯರ್ಚ್ಯ, ಭುಂಜೀಯಾತ್| ಭಗವಂತಂ ತ್ರಿಲೋಚನಂ
ಎಂದುದಾಗಿ, ದೇಹಧರ್ಮ ತನ್ನ ಆದಂತೆ ಆಗಲಿ,
ಕೂಡಲಸಂಗನ ಪೂಜಿಸದಲ್ಲದೆ ನಿಲಲಾರೆನು.
Transliteration Varaṁ prāṇaparityāgaḥ chēdanaṁ śirasōpi vā
natvanabhyarcya, bhun̄jīyāt| bhagavantaṁ trilōcanaṁ
endu, dēhadharma tanna ādante āgali,
kūḍalasaṅgana pūjisadallade nilalārenu.
Manuscript
English Translation 2 It's better to renounce your breath,
or even cut off your head,
Rather than eat without
Adoring the three-eyed God!'
Therefore, whatever be
My body's course, I will no cease
Ever to adore Kūḍala Saṅga !
Translated by: L M A Menezes, S M Angadi
Hindi Translation वरं प्राण परित्यागश्चेदनं शिरसोऽपि वा
नत्वनभ्यच्र्य भुंजीयात् भगवंतम् त्रिलोचनम्
अतः देह-धर्म कुछ भी हो
मैं कूडलसंगमदेव को बिना पूजे नहीं रह सकता ॥
Translated by: Banakara K Gowdappa
Telugu Translation వరం ప్రాణ పరిత్యాగ శ్చేదనం శిరసోపి వా
నత్వనభ్యర్చ భుంజీయాత్ భగవంతం త్రిలోచనమ్
కాన దేహధర్మ మేదో అది ఐన ట్లేకానీ;
దేవ నినుపూజింపక మాత్రము నిల్వ లేను
Translated by: Dr. Badala Ramaiah
Tamil Translation வரம் ப்ராணபரித்யாகச்வேதனம் சிரஸோபி வா
ந த்வனபைச்சர்ய புஞ்ஜீயாத் பகவந்தம் த்ரிலோசனம்
என்பதால், உடலியல்பு அதனைப் போல இருப்பினும்
கூடல சங்கனைப் பூசிக்காமல் விடுவனோ?
Translated by: Smt. Kalyani Venkataraman, Chennai
Marathi Translation
वरं प्राणपरित्यागश्छेदनं शिरसो ऽपि वा ।
नत्वनम्यच्यं भुंजीयात भगवंतं त्रिलोचनं ॥
श्लोकाचा तो अर्थ, आधि करू स्पष्ट
देहा मी पण इष्ट, नव्हे देणे
त्रिलोचना नको, नश्वर हा देह
भाव निःसंदेह, प्रिय त्यासी
नवसाने न तुष्टे, माझा त्रिलोकात
कैसा देहाभिमान, वेडाचार
संगशरण ऐसे, नसती दंभाचारी
नवसाचे भिकारी नव्हती ते
देह देहधर्म चालतसे चालो
मी पणे न बोलो, देवासंगे
तुच्छ तरी का हो, मानावे या देहा
भावचि छोटा हा, निराधार
कूडलसंगमदेवा ! अखंड तव पूजा
निश्चय तो माझा, स्वाभाविक
अर्थ - वरील श्लोकातील अर्थाकडे दृष्टी वळविल्यास भक्ताने देहास दिलेले मीपण सिद्ध होते. त्रिनेत्राला तुमच्या नश्वर देहाची मुळीच गरज नाही. तो तुमचा केवळ भावाचा भुकेला आहे. देह देहधर्माने चालतो तसाच तो चालू द्यावा. त्याला तुच्छ ही मनू नये. त्याच्यावर आपला अधिकार किंवा त्याचा दासही राहू नये. त्याच्याकडे आगंतुक लक्ष देणेही नको. म्हणून हे कूडलसंगमदेवा ! (परमेश्वरा) माझे लक्ष सदैव तुझ्या पूजनात असावे. एवढीच तुझ्या चरणी नम्र प्रार्थना.
Translated by Rajendra Jirobe, Published by V B Patil, Hirabaug, Chembur, Mumbai, 1983
वरं प्राणपरित्यागच्छेदन सिरसोऽपि वा।
नत्वनभ्यर्च्य भुजीयात् भगवंतं त्रिलोचनं ।
म्हणून देह धर्माचे पालन त्याप्रमाणे होवो.
कूडलसंगाच्या पूजेविना राहू शकत नाही.
Translated by Shalini Sreeshaila Doddamani
ಶಬ್ದಾರ್ಥಗಳು ನಭ್ಯಚ್ರ್ಯ = ; ಪರಿತ್ಯಾಗ = ; ವಾನತ್ವ = ; ಶ್ಚೇತನ = ;
ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ಪ್ರಾಣ ಹೋಗುತ್ತದೆ ಎನ್ನುವಾಗಲೂ, ತಲೆಯನ್ನು ಕತ್ತರಿಸುತ್ತಾರೆ ಎಂಬಂಥ ಒತ್ತಾಯದಲ್ಲೂ-ಭಗವಂತನಾದ ತ್ರಿಲೋಚನ ಶಿವನನ್ನು ಪೂಜಿಸದೆ ಉಣ್ಣಬಾರದು ಎಂಬ ಧರ್ಮವಾಕ್ಯವಿದೆ. ಈ ದೇಹವು ಆದಂತಾಗಲಿ-ನಾನು ಶಿವನನ್ನು ಪೂಜಿಸದೆ ತುತ್ತನ್ನವನ್ನೂ ತಿನ್ನಲಾರೆ. ಗುಟುಕು ನೀರನ್ನೂ ಕುಡಿಯಲಾರೆ. ಈ ದೇಹವೀಗಲೇ ಬಿದ್ದು ಹೋಗಲಿ-ಶಿವನನ್ನು ಪೂಜಿಸದೆ ಬದುಕಿರಲಾರೆ-ಎಂದು ಬಸವಣ್ಣನವರು ತಮ್ಮ ಶಿವಪೂಜೆಗೆ ಬಂದ ಅಡ್ಡಿಯನ್ನು ಅನ್ನನೀರಿಲ್ಲದೆ ಸಹಿಸಿಕೊಂಡ ಯಾವುದೋ ಒಂದು ಸಂಘರ್ಷ ಸಂದರ್ಭವನ್ನು ಈ ವಚನ ಸೂಚಿಸುತ್ತಿರುವಂತಿದೆ.
- ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಕಾರರು
ಡಾ.ಎಲ್. ಬಸವರಾಜು
