ಮಾಹೇಶ್ವರನ ಮಾಹೇಶ್ವರಸ್ಥಲ - ಸತ್ವಪರೀಕ್ಷೆ
ಜಾಗ್ರ ಸ್ವಪ್ನ ಸುಷುಪ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತೊಂದ ನೆನೆದೊಡೆ ತಲೆದಂಡ, ತಲೆದಂಡ !
ಹುಸಿಯಾದರೆ, ದೇವಾ ತಲೆದಂಡ, ತಲೆದಂಡ !
ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಾ, ನೀವಲ್ಲದೆ ಅನ್ಯರ
ನೆನೆದೊಡೆ ತಲೆದಂಡ, ತಲೆದಂಡ !
Transliteration Jāgra svapna suṣuptiyalli mattonda nenedoḍe taledaṇḍa, taledaṇḍa!
Husiyādare, dēvā taledaṇḍa, taledaṇḍa!
Kūḍalasaṅgamadēvā, nīnallade an'yara
nenedoḍe taledaṇḍa, taledaṇḍa!
Manuscript
English Translation 2 Should I remember any other thing
Walking or dreaming or in deep sleep,
Let my head pay for it!
Should I play false,
Let my head pay for it!
O Kūḍala saṅgama Lord,
Should I remember anyone else but you.
Let my head pay for it!
Translated by: L M A Menezes, S M Angadi
Hindi Translation जाग्रत्, स्वप्न, सुषुप्ति में और किसी का ध्यान करूँ
तो मेरा शिरच्छेद हो, शिरच्छेद!
कूडलसंगमदेव, तुम्हारे सिवा किसी और का
ध्यान कूरुँ, तो मेरा शिरच्छेद हो, शिरच्छेद ॥
Translated by: Banakara K Gowdappa
Telugu Translation జాగ్ర స్వప్న సుషుప్తుల వేఱె తలంచిన తలనిత్తు
బొంకితినా స్వామీ! నా తల దండమిత్తు
సంగా! నిన్ను విడిచి పరుల తలతునా
తలనిత్తు తలనిత్తు తల దండమిత్తురా!
Translated by: Dr. Badala Ramaiah
Tamil Translation விழிப்பு, கனவு, கனவற்ற நிலையில் பிறிதொன்றை
நினையின் தலைதண்டம், தலைதண்டம்
பொய்யாயின் இறைவனே, தலைதண்டம், தலைதண்டம்
கூடல சங்கமதேவனே, நீயல்லாமல்
பிறரை நினையின் தலைதண்டம், தலைதண்டம்
Translated by: Smt. Kalyani Venkataraman, Chennai
Marathi Translation
अन्य देव स्मरण ॥ घडेल तर जाण ।
व्हावे शिरकाण । तेंव्हा माझे । व्हावे शिरकाण
जागृतीत स्वप्नी । सुषुप्तीत जाण ।
सदैव तव स्मरण । चालू राही । सदैव तव स्मरण ।
सत्य वचन माझे । प्रमाण त्या प्राण ।
व्हावे शिरकाण । मिथ्या होता । व्हावे शिरकाण ।
कूडलसंगमेशा ! अन्य देव स्मरण
तेचि मला मरण । वाटे स्वामी । तोचि मला मरण ।
अर्थ - हे प्रभो! तुझ्याशिवाय मी अन्य कोणाचेही स्मरण करणार नाही. जर मी अन्य देवांचे स्मरण केले तर हे कूडलसंगमदेवा! (परशिवा) मला तू खुशाल सुळावर चढव. जागृती स्वप्न व सुशुप्तीत वचन खोटे ठरल्यास तू मला खुशाल सुळावर चढव. अन्य देव स्मरण हेच माझ्यासाठी मरण होय.
Translated by Rajendra Jirobe, Published by V B Patil, Hirabaug, Chembur, Mumbai, 1983
जागृति-स्वप्न-सुषुप्तिमध्ये अन्य स्मरण केले तर प्राणदंड, प्राणदंड !
खोटा निघालो तर प्राणदंड ! प्राणदंड !
कूडलसंगमदेवा, तुमच्या विना
अन्य स्मरण केले तर प्राणदंड ! प्राणदंड !
Translated by Shalini Sreeshaila Doddamani
ಶಬ್ದಾರ್ಥಗಳು ಜಾಗ್ರ = ಎಚ್ಚರ; ತಲೆದಂಡ = ; ಸುಷುಪ್ತಿ = ಪೂರ್ಣ ನಿದ್ರಾವಸ್ತೆ; ಸ್ವಪ್ನ = ಕನಸು; ಹುಸಿ = ಸುಳ್ಳು;
ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ಪ್ರಜ್ಞಾಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಎಂಬ ಮಾತು ಆಗಿರಲಿ -ಕನಸು ಮನಸಿನ ಆಳದಲ್ಲೆಲ್ಲಿಯೂ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಶಿವೇತರವಾದುದನ್ನು ನೆನೆದವರಲ್ಲ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಿದವರಲ್ಲ. ಯಾವುದಾದರೊಂದು ಆಶಿವಾಕಾಂಕ್ಷೆಯನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟಲು ತಮ್ಮಿಂದ ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲವೆಂದ ಮೇಲೆ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಅಂಥ ನಿಸ್ತೇಜ ಕ್ಷುದ್ರ ಜೀವಿತವನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಿಕೊಂಡು ಹೋಗಲು ಹೇಸುತ್ತಿದ್ದರು.
ತಮ್ಮ ದೊರೆಯಾದ ಶಿವನ ಮುಂದೆ ತಾವು ಮಾಡಿದ ಧರ್ಮಸ್ಥಾಪನೆಯ ಪ್ರತಿಜ್ಞೆ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಬೇಕು-ಇಲ್ಲ, ತಮ್ಮ ತಲೆಯನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಿ ಆ ದೊರೆಗೆ ದಂಡವಾಗಿ ತೆರಬೇಕು ಎಂಬ ಪುರಾತನ ವೀರಪಂಥದವರು ಬಸವಣ್ಣನವರು.
ವಿ : ದೊರೆಯನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವೆನೆಂದು ಪ್ರತಿಜ್ಞೆ ಮಾಡಿ ರಣರಂಗವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದ ವೀರಾಗ್ರಣಿಗಳು –ಆ ಪ್ರಯತ್ನದಲ್ಲಿ ವಿಫಲರಾಗಿ ದೊರೆ ಸತ್ತರೆ –ತಮ್ಮ ತಲೆಯನ್ನು ಸಿಡಿಗೆ ಕಟ್ಟಿ ಕತ್ತರಿಸಿಕೊಂಡು ಆತ್ಮಾರ್ಪಣ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದ ಹಲವು ಪ್ರಕರಣಗಳು ಚರಿತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಸಿಗುವವು.
- ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಕಾರರು
ಡಾ.ಎಲ್. ಬಸವರಾಜು
