ಶರಣನ ಭಕ್ತಸ್ಥಲ - ಪೂಜೆ
ಹಾಲೆಂಜಲು ಪೆಯ್ಯನ; ಉದಕವೆಂಜಲು ಮತ್ಸ್ಯದ;
ಪುಷ್ಪವೆಂಜಲು ತುಂಬಿಯ,
ಎಂತು ಪೂಜಿಸುವೆನಯ್ಯಾ, ಶಿವ, ಶಿವಾ, ಎಂತು ಪೂಜಿಸುವೆ?
ಈ ಎಂಜಲವನತಿಗಳೆವಡೆ ಎನ್ನಳವಲ್ಲ.
ಬಂದುದ ಕೈಕೊ, ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಾ.
Transliteration Hālen̄jalu peyyana; udakaven̄jalu matsyada;
puṣpaven̄jalu tumbiya,
entu pūjisuvenayyā, śiva, śivā, entu pūjisuve?
Ī en̄jalavanatigaḷevaḍe ennaḷavalla.
Banduda kaiko, kūḍalasaṅgamadēvā.
Manuscript
English Translation 2 Milk is left over
from the calves.
Water is left over
from the fishes,
flowers from the bees.
How can I worship you,
O Śiva, with such offal?
But it's not for me
to despise left-overs,
so take what comes,
lord of the meeting rivers.
Translated by: A K Ramanujan
Book Name: Speaking Of Siva
Publisher: Penguin Books
----------------------------------
Milk is what the calf leaves,
And water what the fish;
The flower is what the bee leaves;
So what can I to worship Thee?
Good God! What shall I worship with?
Not in my power, Kūḍala Saṅgama Lord,
To go beyond that which is left:
Accept, then, what is come.
Hindi Translation दूध बछडे की जूठन है,
जल मीन की जूठन है,
पुष्प भ्रमर की जूठन है,
मैं कैसे पूजूँ, शिव शिव, कैसे पूजूँ?
इस जूठन का निरादर करना
मेरे लिए साध्य नहीं है ।
जो आया है उसे ग्रहण करो
कूडलसंगमदेव ॥
Translated by: Banakara K Gowdappa
Telugu Translation పాలు దూడ యెంగిలి, నీరు చేప యెంగిలి
పూలు తుమ్మెద యెంగిలి; ఎట్లు పూజింతునయ్యా?
శివ శివా నిన్నెట్లు పూజింతు? యీ యెంగిలి
నతిక్రమింప నాతరమౌనే కూడల సంగమదేవా?
Translated by: Dr. Badala Ramaiah
Tamil Translation பால் கன்றின் மிச்சில், நீர் மீனின் மிச்சில்
மலர் தும்பியின் மிச்சில், சிவனே, சிவனே
எப்படிப் பூசிப்பேன் ஐயனே, இந்த மிச்சில்களை
என்னால் மீற வியலுமோ?
அளிப்பதை ஏற்றுக்கொள் கூடல சங்கமதேவனே.
Translated by: Smt. Kalyani Venkataraman, Chennai
Marathi Translation
दुग्ध ते उचिष्ट तया वासराचे
पाणी ते मत्स्याचे, उविष्टचि
पूष्प ते उचिष्ट, तया भ्रमराचे
साधन पुजेचे, काय सांगा ?
कूडलसंगमदेवा ! अर्पिण मी जे जे
ते ते गोड कीजे, सहजेचे
अर्थ – महात्मा बसवेश्वर या वचनात बाह्यावडंबररहित होऊन अंतरंग शुद्धीसाठी विचार मंथन करताना दिसून येतात. ते म्हणतात ""हे कूडलसंगमदेवा! मी तुला दूधाचा अभिषेक करतो, ते दूध वासराचे उष्टे, प्राणी माशांचे उष्टे, पुष्प हे भ्रमराचे उष्टे ते शुद्ध म्हणून मी तुला कसे वाहू ? व यापेक्षा श्रेष्ठ असे काय पाहू ? यापेक्षा मी जे सहजतेने अर्पितो, तेच तु गोड करून घे.
इत्यर्थ - जर मानवास आपले मन व बुद्धी व देहभाव सर्वस्वाने समर्पण करता येत नसेल तर त्यांचे परमेश्वराशी ऐक्य संभवत नसते. महात्मा बसवेश्वर कूडलसंगमदेवास म्हणतात जर दूध, जल, पुष्प इत्यादी कोणाचे उष्टे आहे. येथे बाह्य पूजा अवडंबरापेक्षा अंतरंग शुद्धीवरच त्यांचा भर दिसून येतो. विनम्र व शुद्ध विश्वरुप मन शिवव्यापी विश्वासाने विश्वमानव करणारे प्रभू सेवेत समर्पण करुनच ऐक्य साधावे असा स्पष्ट इशारा महात्मा बसवेश्वर अखिल मानव जातिस संदेश देतात कारण अंतरंग शुद्धीतच कूडलसंगमदेव प्रसन्न होईल असे त्यांचे ठाम मत आहे.
Translated by Rajendra Jirobe, Published by V B Patil, Hirabaug, Chembur, Mumbai, 1983
दूध उष्टे वासराचे, उदक उष्टे माश्यांचे,
पुष्प उष्टे भ्रमाराचे, कशी पूजा करु?
शिवशिवा कशी पूजा करु?
हा उष्टेपणा नष्ट करणे माझ्या हाती नाही.
जे अर्पण करतो त्यास स्वीकारा कूडलसंगमदेवा.
Translated by Shalini Sreeshaila Doddamani
Urdu Translation کون سی چیز ہے ایسی جو تجھے نذر کروں
جس کو پوجا سے ہی پہلےنہ کوئی چھوتا ہو
دودھ ، پہلے جسے چھوتا ہےسویرے بچھڑا
آب ، مچھلی جیسے پیتی ہے بشر سے پہلے
پھول پہلےجیسے بھَونرے کی زباں چھُوتی ہے
کون سی چیزعبادت میں تجھے نذرکروں
میں کہ مجبور ہوں اتنی بھی نہیں مجھ میں بساط
تیری پوجا کے لیے لاؤں اچھوتی چیزیں
اس لیےکوڈلا سنگا یہ دُعا ہے میری
جوکبھی میں نذرکروں، بس وہی ہوجائے قبول
Translated by: Hameed Almas
ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ಹಾಲು ಕರುವಿನ ಎಂಜಲು, ನೀರು ಮೀನಿನ ಎಂಜಲು, ಹೂವು ದುಂಬಿಯ ಎಂಜಲು –ಈ ಮೂರನ್ನು ಬಿಟ್ಟು -ಶಿವನೇ, ನಿನ್ನನ್ನು ಪೂಜಿಸುವುದಾದರೂ ಹೇಗೆ ?
ಈ ಎಂಜಲನ್ನು ಕಳೆಯಲು ನನ್ನಿಂದ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ-ಕೊಟ್ಟಿದ್ದನ್ನು ಆ ಕೊಟ್ಟ ರೀತಿಯಲ್ಲೇ ಕೃಪೆ ಮಾಡಿ ಸ್ವೀಕರಿಸು. ಸ್ವೀಕರಿಸಿ-ಎಂಜಲಿಂದ ಹುಟ್ಟಿದ ನನ್ನನ್ನೂ ಈ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಪವಿತ್ರಮಾಡು.
ಭಕ್ತನಿಗೆ ಈ ಎಂಜಲೆಂಬ ಭಾವನೆ ನೀಗಲಿರುವ ಮಾರ್ಗವೆಂದರೆ -ಶಿವಾರ್ಪಣಬುದ್ಧಿಯಿಂದಿರುವುದೊಂದೇ ಎಂಬುದು ಬಸವಣ್ಣನವರ ಅಭಿಪ್ರಾಯ.
- ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಕಾರರು
ಡಾ.ಎಲ್. ಬಸವರಾಜು
