ಕಾಗೆ ವಿಷ್ಟಿಸುವ ಹೊನ್ನ ಕಳಸವಹುದರಿಂದ

ಕಾಗೆ ವಿಷ್ಟಿಸುವ ಹೊನ್ನ ಕಳಸವಹುದರಿಂದ ಒಡೆಯರು ಜೋಗೈಸುವ ಚಮ್ಮಾವುಗೆಯ ಮಾಡಯ್ಯಾ: ಅಯ್ಯಾ ನಿಮ್ಮ ಶರಣರ ಪಾದಕ್ಕೆ ಚಮ್ಮಾವುಗೆಯ ಮಾಡಯ್ಯಾ! 'ಕರ್ಮಾವಲಂಬನಃ ಕೇಚಿತ್| ಕೇಚಿತ್ ಜ್ಞಾನಾವಲಂಬನಂ ವಯಂ ತು ಶಿವಭಕ್ತಾನಾಂ| ಪಾದುಕಸ್ಯಾವಲಂಬನಂ' ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಾ, ನಿಮ್ಮ ಸೆರಗೊಡ್ಡಿ ಬೇಡು[ವಿ]ದೊಂದೇ ವರವ ಕರುಣಿಸಯ್ಯಾ.

ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ವಿನಯ ಅರುಣೋದಯ ಸಮಯ. ಪೂರ್ವದಿಗಂತದಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ಮೂಡಿಬಂದು ಅವನ ಹೊಂಗಿರಣಗಳು ಪೂರ್ವಾಭಿಮುಖವಾಗಿಯೇ ಇರುವ ದೇವಾಲಯದ ತುಟ್ಟತುದಿಯಲ್ಲಿರುವ ಬಂಗಾರದ ಕಲಶವನ್ನು ತಾಗಿ ಅದು ಮಿನುಗುವುದನ್ನು ನೋಡಿ ಪೂಜೆಗೆಂದು ಬರುತ್ತಿರುವವರು ಮಂತ್ರಮುಗ್ಧರಾಗಿ ‘ಓಹೋ! ನಾವು ಆ ಬಂಗಾರದ ಕಲಶವೇ ಆಗಿದ್ದರೆ!’ ಎಂದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಆದರೆ ಬಸವಣ್ಣನವರ ಮನ ಇದಕ್ಕೆ ಮಾರುಹೋಗುವುದಿಲ್ಲ. ಗರ್ಭಗುಡಿಯ ಶಿಖರದ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಬಂಗಾರದ ಕಲಶ ಹೊಳೆಯುತ್ತಿರಬಹುದು. ತಾರೆಗಳ ಕಣ್ಣೇ ಕುಕ್ಕುವಂತೆ ಮಿನುಗುತ್ತಿರಬಹುದು. ಆದರೆ ಅದರ ಗತಿ! ‘ಕಾ, ಕಾ’ ಎಂದು ಕೂಗುತ್ತ ಬರುವ ಕಾಗೆ ಅದರ ಮೇಲೆ ಕೂತು ಹೊಲಸು ಮಾಡಿಯೇ ಬಿಡುತ್ತದೆ. ಛೆ! ಎಷ್ಟೊಂದು ಅವಮಾನ! ಆ ಕಲಶದ ಕೆಳಭಾಗದ ಗರ್ಭಗುಡಿಯಲ್ಲೋ ಅದೇ ಹೊಲಸು! ಅಲ್ಲಿ ಕಾಣಬರುವುದು ದೇವರು ಧರ್ಮಗಳಲ್ಲ; ಅವುಗಳ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಪೂಜಾರಿ ಪುರೋಹಿತರು ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ವ್ಯಾಪಾರ. ಹೆಸರಿಗೆ ದೇವಾಲಯವಾದರೂ ಅದು ಪೂಜಾರಿಯ ವ್ಯಾಪಾರ ಕೇಂದ್ರ. ಜನತೆಯ ಅಜ್ಞಾನವನ್ನು ದುರುಪಯೋಗಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಈ ಪೂಜಾರಿ, ಪುರೋಹಿತರ ವ್ಯಾಪಾರದ ಅಂಗಡಿಯ ಮೇಲೆ ಕಾಗೆ ಕೂತು ಹೊಲಸು ಮಾಡುವ ಕಲಶವಾಗುವುದೇ? ಛೆ, ಅದಕ್ಕೆ ಬದಲು ‘ಒಡೆಯರು ಜೋಗೈಸುವ ಚಮ್ಮಾವುಗೆಯ ಮಾಡಯ್ಯಾ ಅಯ್ಯಾ ನಿಮ್ಮ ಶರಣರ ಪಾದಕ್ಕೆ ಚಮ್ಮಾವುಗೆಯ ಮಾಡಯ್ಯ...........’ ಎಂದು ಬೇಡಿಕೊಂಡರು ಬಸವಣ್ಣನವರು. ಬೆಳಗಾಯಿತೆಂದು ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿ ಮಡಿಯುಟ್ಟು ಶುಭ್ರಜಲದೊಂದಿಗೆ ಮಂದಿರಕ್ಕೆ ಕೆಲವು ಮಡಿವಂತರು ಪಯಣ ಬೆಳೆಸಿದರೆ, ಕಾಯಕಕ್ಕೆ ಹೊತ್ತಾಯಿತೆಂದು ಪೂಜೆಯನ್ನು ಮರೆತು, ಭರದಿಂದ ಓಡುವರು ಶರಣರು. ಕಟ್ಟಿಗೆ ಮಾರುವುದನ್ನೇ ಕಾಯಕವನ್ನಾಗಿರಿಸಿಕೊಂಡ ಕಾಶ್ಮೀರದರಸು ಮೋಳಿಗೆಯ ಮಾರಯ್ಯ ಕಾಡುಮೇಡೆನ್ನದೆ ಕಾಡಿನೊಳಗೆ ಸಂಚರಿಸಿ ಕಟ್ಟಿಗೆಯನ್ನು ಶೇಖರಿಸಿ ಹೊತ್ತು ತರುತ್ತಿದ್ದ ಶರಣ. ಕಾಯಕವನ್ನೇ ಪೂಜೆಯೆಂದೂ, ಕೈಲಾಸವೆಂದೂ ಅರಿತು ಆ ಅರಿವನ್ನುಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ತೋರಿಸಿದವರು ಆ ಶರಣರು. ಅಂತಹ ಶರಣರ ಪಾದಕ್ಕೆ ನನ್ನನ್ನು ಚಮ್ಮಾವುಗೆಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡು, ಆಮೂಲಕ ಅವರ ಸೇವೆ ಮಾಡುವ ಭಾಗ್ಯವನ್ನು ದೊರಕಿಸು ಎಂದು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಬಸವಣ್ಣನವರು. ಇಲ್ಲಿ ಮಂದಿರದ ಮೇಲೆ ಹೊಳೆಯುವ ಬಂಗಾರದ ಕಲಶವು ಎತ್ತರದಲ್ಲಿರುವುದರಿಂದ ದೊಡ್ಡತನ (ಹಿರಿತನ) ದ ಪ್ರತೀಕ. ಆದೊಡ್ಡತನದಲ್ಲಿ ಸುಖವಿಲ್ಲವೆಂದೇ ಇಲ್ಲಿ ಅಣ್ಣನವರ ಅಭಿಪ್ರಾಯ. ಏಕೆಂದರೆ ಅಲ್ಲಿ ಕಾಗೆಯಂತಹ ಸಣ್ಣವರ ಕಿರುಕುಳವಿರುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಅಂತಹ ಹಿರಿಯತನಕ್ಕೆ ಮನಸೋಲದೆ ನಾನು ಎಲ್ಲರಿಗಿಂತ ಕಿರಿಯನೆಂಬ ಭಾವನೆಯನ್ನು ತಾಳಿದರೆ ಅಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡವರ (ಹಿರಿಯರ) ರಕ್ಷಣೆಯು ದೊರಕುತ್ತದೆ; ಉತ್ತಮ ಸಹವಾಸವೂ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ ಎಲ್ಲರೂ ಹಿರಿಯತನದ ಹೆಮ್ಮೆಗೆ ಹೊಡೆದಾಡಿ ಅದರಲ್ಲಿ ಸುಖ ಕಾಣಹೊರಟರೆ ಬಸವಣ್ಣನವರು ‘ಎನಗಿಂತ ಕಿರಿಯರಿಲ್ಲ........’ ಎಂದು ಕಿರಿಯತನಕ್ಕೆ ಹಂಬಲಿಸಿ, ‘ಶಿವಭಕ್ತರಿಗಿಂತ ಹಿರಿಯರಿಲ್ಲ’ ಎಂದು ಕೂಡಲಸಂಗನ ಶರಣರ ಹಿರಿಮೆಯ ರಕ್ಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಅಮಿತ ಸುಖಾನಂದಗಳಿರುವುದನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡರು. ಅವರ ರಕ್ಷಣೆಯನ್ನುಪಡೆಯುವುದಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಅವರ ಸಾನ್ನಿಧ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ದೇವರಲ್ಲಿ ಸೆರಗೊಡ್ಡಿ ಬೇಡಿಕೊಂಡರು. ‘ಅಯ್ಯಾ ನಿಮ್ಮಶರಣರ ಪಾದಕ್ಕೆ ಚಮ್ಮಾವುಗೆಯ ಮಾಡಯ್ಯಾ! ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಾ ನಿಮ್ಮ ಸೆರೆಗೊಡ್ಡಿ ಬೇಡುವುದೊಂದೇ ವರವ ಕರುಣಿಸಯ್ಯಾ’. - ಶ್ರೀ ತರಳಬಾಳು ಜಗದ್ಗುರು ಡಾ. ಶಿವಮೂರ್ತಿ ಶಿವಾಚಾರ್ಯ ಮಹಾಸ್ವಾಮಿಗಳವರು.

English Hindi Telugu Transliteration Dictionary Sthala Explanation Comment None