Hindi Translationशाखोपरिस्थ वानरवत्
मेरा मन लांघता है
जहाँ रहना हो, मेरा मन रहने नहीं देता,
जहाँ मिलना हो, मेरा मन मिलने नहीं देता,
कूडलसंगमदेव, निज चरण-कमलों में
मुझे भ्रमर बना रखो, दया करो ॥
Translated by: Banakara K Gowdappa
English Translation My spirit leaps about-
a monkey on a bough :
Lets me not stand where I should stand ;
Lets me not meet where I should meet.
O Lord Kūḍala Saṅgama,
Out of thy mercy grant
I live within the lotus of thy feet,
A bumble-bee !
Translated by: L M A Menezes, S M Angadi
Tamil Translationகொம்பின்மேலுள குரங்கு போல வாவுமென்மனம்
நின்றவிடத்திலே நிற்கவிடுமோ என்மனம்,
கூடினவிடத்திலே கூடவிடுமோ என்மனம்,
கூடலசங்கமதேவனே,
உம் நோன்தாளிணையிலே ஞிமிறாயிடும். உம் அறம்.
Translated by: Smt. Kalyani Venkataraman, Chennai
Telugu Translationకొమ్మ పై నున్న కోతిరీతి; కుప్పించే నా మనసు;
కూడిన కడ కూడనీదు నా మనసు;
నిలచిన కడ నిలువనీదు నా మనసు;
కూడల సంగమదేవా; నీ పాదకమలముల
భ్రమరిగ నిల్పుమయ్య నీదయ.
Translated by: Dr. Badala Ramaiah
ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಒಂದು ನಿರ್ಧಾರವಿಲ್ಲವಾಗಿಯೇ-ಮನಸ್ಸು ವಿಷಯಾಂತರಗಳಲ್ಲಿ ತೊಳಲಾಡುತ್ತ ಸದಾ ಚಂಚಲವಾಗಿರುವುದು ಕೋತಿ, ಶಾಖೋಪಶಾಖೆಯ ಸಂಸಾರವೃಕ್ಷದಲ್ಲಿ ಅದು ನಿಂತಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲದೆ, ಹೋದಲ್ಲಿ ಹದುಳವಿರದೆ ಅನವರತ ನೆಗೆದುಬೀಳುತ್ತಿರುವುದು.
ದಳದಳವಾಗಿ ಅರಳಿ ನಟ್ಟನಡುವೆ ಮಧು ತುಂಬಿರುವ ತಾವರೆಯಲ್ಲಿ ವಿಹರಿಸುವ ದುಂಬಿಯಾದರೋಹತ್ತೂ ಕಡೆಗೆ ಹರಿದು ಹಂಚಿಹೋಗದೆ-ಮಧು ತುಂಬಿದ ಆ ಕೇಂದ್ರವೊಂದನ್ನೇ ತಲುಪುವುದು ತಪ್ಪದೆ, ತಾವರೆಯ ತುಂಬಿಗೆ ಈ ವ್ಯವಹಾರದಿಂದ ಮಕರಂದವನ್ನು ಅಪರಿಮಿತವಾಗಿ ಅಸ್ವಾದಿಸುವ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ಬಸವಣ್ಣನವರಿಗೆ ಇದು ಅನುಕರಣೀಯವೆನಿಸಿ-ಶಿವನ ಚರಣಕಮಲದಲ್ಲಿ ತಾವೂ ಒಂದು ದುಂಬಿಯಂತಿರುವ ಸುಯೋಗ ಒದಗಲೆಂದು ಹಾರೈಸುವರು.
ದುಂಬಿಗಾದರೂ ಹೂವಿಂದ ಹೂವಿಗೆ ಹೋಗುವ ಸುತ್ತಾಟವಿದ್ದೀತು-ತಮಗಾದರೋ ಶಿವನ ಚರಣ ಕಮಲವೊಂದರಲ್ಲೇ-ಮದಬರಿಸದ ತವದ ಮಧುವನ್ನು ದಣಿಯುಂಡು ತಲ್ಲೀನವಾಗಿರುವ ಧ್ಯಾನಮಗ್ನ ಅಮೃತಸ್ನಿಗ್ಧ ಜೀವನ ಲಭಿಸಲೆನ್ನುತ್ತಿರುವರು ಬಸವಣ್ಣನವರು.
ಬಸವಣ್ಣ ಭಾರತದ 12 ನೇ ಶತಮಾನದ ಹಿಂದೂ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ, ಕಲಚೂರಿ ಅರಸ ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕರಾಗಿದ್ದರು. ಶಿವ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಕವಿಯಾಗಿದ್ದರು . ಬಸವಣ್ಣ ತಮ್ಮ ವಚನಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅರಿವು ಹರಡಿದರು, ಬಸವಣ್ಣ ಲಿಂಗ ತಾರತಮ್ಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ ತಾರತಮ್ಯ, ಮೂಢನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ಇಷ್ಟಲಿಂಗವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು ಶಿವನ ಒಂದು ಭಕ್ತಿ ಒಂದು ನಿರಂತರ ಜ್ಞಾಪನ ಎಂದು ಇದನ್ನು ಎಲ್ಲರು ಧರಿಸಿ ಪೂಜಿಸಬಹುದು. ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ, ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಪುರುಷ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸಲು ಸ್ವಾಗತಿಸಿತು. ಬಸವಣ್ಣನವರ ಜೊತೆ ೭೭೦ ಅಮರಗಣಂಗಳು ಇದ್ದರೆಂದು ಮತ್ತು ೧,೯೬,೦೦೦ ಶರಣರಿದ್ದರೆಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪುರಾವೆಗಳಿವೆ.
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ದಂತಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿದ್ವತ್ಪೂರ್ಣ ಗ್ರಂಥಗಳು ಲಿಂಗಾಯ ಸ್ಥಾಪಕ ಬಸವಣ್ಣ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ . ಆದಾಗ್ಯೂ, ಆಧುನಿಕ ಕಲಾಚುರಿ ಶಾಸನಗಳಂತಹ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ ಬಸವ ಕವಿ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿದ್ದು, ಈಗಾಗಲೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ತುಂಬಿದರು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಕನ್ನಡ ಕವಿ ಹರಿಹರರಿಂದ ರಚಿತ ಬಸವರಾಜದೇವರ ರಗಳೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕನ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಆರಂಭಿಕ ಖಾತೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಲೇಖಕನು ತನ್ನ ನಾಯಕನ ಸಮಕಾಲೀನ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅದು ಮುಖ್ಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬಸವನ ಜೀವನ ಮತ್ತು ವಿಚಾರಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿವರ 13 ನೇ ಶತಮಾನದ ಪವಿತ್ರ ತೆಲುಗು ಪಠ್ಯ ಪಾಲ್ಕುರಿಕಿ ಸೋಮನಾಥರ ಬಸವ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಬಸವ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅವರನ್ನು ಭಕ್ತಿಭಂಡಾರಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.