Hindi Translationजल जाय यह मन जो मुझे वेषधारी बनाता है,
वाचा - कर्मणा अपने को महान मानता है,
सौंदर्यमूल नष्ट होने पर-
परम प्रिय पत्नी स्पर्श नहीं करती,
शरीर को ज्वाला जला देती है,
संपत्ति राजा ले लेता है,
प्रिय पत्नी को कोई और सुंदर पुरुष ले जाता है,
पूर्वकृत पापों के न छूटने तक-
अब कुछ करने से क्या होगा, कूडलसंगमदेव।Translated by: Banakara K Gowdappa
English Translation Oh, blast this mind !
It turns me into a fop,
Blowing itself too big
In all it does or says !
When all that holds your looks
Together, fails and falls,
Your doting wife will shun your touch ;
Fire take your body ; your things the King ;
Your wife accpet a second beau !
Until your bygone days
Have ceased their chase,
All that you do is vain,
O Lord Kūḍala Saṅgama !
Translated by: L M A Menezes, S M Angadi
Tamil Translationசுடும் மனமெனை இழிஞனெனச் செய்தது,
நடையிலே சொல்லிலே மிகைசெய்தது,
அழகு சிதைந் தழிந்து வீழின்
அன்புகெழுமிய கிழத்தியுந் தீண்டாள்,
உடலையழல்கொள, உடைமையை அரசன் கொள,
அன்புக் கிழத்தியைப் பிறிதொரு அழகன் ஏற்பன்,
முன்செய் தீவினை விடாது தொடரும் போழ்து
இன்னுஞ் செய்யலாகுமோ, கூடல சங்கம தேவனே?
Translated by: Smt. Kalyani Venkataraman, Chennai
ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಮನುಷ್ಯನು ಪ್ರಾಣಬೆರಸಿರುವವರೆಗೆ-ಅವನು ನಡೆದರೊಂದು ಅತಿಶಯ, ನುಡಿದರೊಂದು ಅತಿಶಯವೆಂಬಂತೆ ರಂಗೇರಿರುವುದು. ಆ ಪ್ರಾಣದ ಮಿನುಗು ಮಾಸಿದ ಮರುಕ್ಷಣವೇ ಅವನ ದೇಹವನ್ನು ಮುದ್ದಾಡಿದ ಹೆಂಡತಿ ಮುಟ್ಟಲೂ ಹೆದರುವಳು. ಈ ದುರ್ದೆಸೆಯಲ್ಲಿ ಅವನ ದೇಹ ಸುಟ್ಟು ಬೂದಿಯಾಗುವುದು. ಅವನು ಸಂಪಾದಿಸಿದ ಐಶ್ವರ್ಯವೆಲ್ಲಾ ಅರ್ಹ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಗಳಿಲ್ಲವೆಂದು ರಾಜನ ಪಾಲಾಗುವುದು. ಅಗಲಲಾರದೆ ಅಗಲಿದ ಹೆಂಡತಿಯ ಮತ್ತೊಬ್ಬನ ಮನದನ್ನೆಯಾಗುವಳು.ಅಲ್ಲಿಗೆ ಸಂಸಾರಜೀವಿಯ ಒಡಲು ಒಡವೆ ಮಡದಿಯ ಕತೆ ಮುಗಿಯುವುದು.
ಹೀಗೆ ಅಪಹಾಸದಲ್ಲಿ ಕೊನೆಯಾಗುವ ಬಾಳುವೆ ಯಾವನಾದರೊಬ್ಬ ಜೀವನ ಹಣೆಯಲ್ಲಿ ಬರೆದಿದ್ದರೆ ಅದು ಅವನ ಕರ್ಮದ ಫಲ, ನಶ್ವರವಾದುವನ್ನೇ ನಿತ್ಯವೆಂದು ನಂಬಿದ ಅವನ ಮೌಢ್ಯದ ಫಲ.
ಬಸವಣ್ಣ ಭಾರತದ 12 ನೇ ಶತಮಾನದ ಹಿಂದೂ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ, ಕಲಚೂರಿ ಅರಸ ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕರಾಗಿದ್ದರು. ಶಿವ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಕವಿಯಾಗಿದ್ದರು . ಬಸವಣ್ಣ ತಮ್ಮ ವಚನಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅರಿವು ಹರಡಿದರು, ಬಸವಣ್ಣ ಲಿಂಗ ತಾರತಮ್ಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ ತಾರತಮ್ಯ, ಮೂಢನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ಇಷ್ಟಲಿಂಗವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು ಶಿವನ ಒಂದು ಭಕ್ತಿ ಒಂದು ನಿರಂತರ ಜ್ಞಾಪನ ಎಂದು ಇದನ್ನು ಎಲ್ಲರು ಧರಿಸಿ ಪೂಜಿಸಬಹುದು. ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ, ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಪುರುಷ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸಲು ಸ್ವಾಗತಿಸಿತು. ಬಸವಣ್ಣನವರ ಜೊತೆ ೭೭೦ ಅಮರಗಣಂಗಳು ಇದ್ದರೆಂದು ಮತ್ತು ೧,೯೬,೦೦೦ ಶರಣರಿದ್ದರೆಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪುರಾವೆಗಳಿವೆ.
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ದಂತಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿದ್ವತ್ಪೂರ್ಣ ಗ್ರಂಥಗಳು ಲಿಂಗಾಯ ಸ್ಥಾಪಕ ಬಸವಣ್ಣ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ . ಆದಾಗ್ಯೂ, ಆಧುನಿಕ ಕಲಾಚುರಿ ಶಾಸನಗಳಂತಹ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ ಬಸವ ಕವಿ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿದ್ದು, ಈಗಾಗಲೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ತುಂಬಿದರು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಕನ್ನಡ ಕವಿ ಹರಿಹರರಿಂದ ರಚಿತ ಬಸವರಾಜದೇವರ ರಗಳೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕನ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಆರಂಭಿಕ ಖಾತೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಲೇಖಕನು ತನ್ನ ನಾಯಕನ ಸಮಕಾಲೀನ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅದು ಮುಖ್ಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬಸವನ ಜೀವನ ಮತ್ತು ವಿಚಾರಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿವರ 13 ನೇ ಶತಮಾನದ ಪವಿತ್ರ ತೆಲುಗು ಪಠ್ಯ ಪಾಲ್ಕುರಿಕಿ ಸೋಮನಾಥರ ಬಸವ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಬಸವ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅವರನ್ನು ಭಕ್ತಿಭಂಡಾರಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.