Hindi Translationभवबंधन-दुरित को जीतना हो,
तो ‘ऊँ नमः शिवाय’ की शरण लेना पर्याप्त नहीं?
हर हर शंकर, शिव शिव शंकर,
जय जय शंकर कह तव शरण लेता हूँ
मेरे पापहर कूडलसंगमदेव,
तव शरण लेता हूँ ॥
Translated by: Banakara K Gowdappa
English Translation To tame the sins that bind you to this life
Won't it suffice to say :
'Ōṁ Namaḥ Śivāya: I bow'?
I keep on saying: 'Hara, Hara,
Saṅkara,Śiva ,Śiva,Saṅkara
Hail, O hail,Saṅkara : to thee I bow',
And all my sins are gone !
I keep on saying : 'To thee I bow,
O Lord Kūḍala Saṅgama !
Translated by: L M A Menezes, S M Angadi
Tamil Translationபிறவிக்கட்டு, தீவினைகளை வெல்ல வேண்டுமெனின்,
“ஓம் நமச்சிவாய சிவனே தஞ்சம்” எனின் போதாதோ?
“அர அர சங்கர”, “சிவ சிவ சங்கர”
“சய சய சங்கர” தஞ்சமெனப் பகர்கிறேன்.
என் தீவினையினின்று விடுபட
கூடல சங்கம தேவனே தஞ்சம் எனப் பகர்கின்றேனே.
Translated by: Smt. Kalyani Venkataraman, Chennai
ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಶಿವಪಂಚಾಕ್ಷರಮಂತ್ರವನ್ನು ನಮಶ್ಯಿವಾಯ ಎಂದು ನಮಶ್ಯಬ್ದಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಉಚ್ಚರಿಸಬೇಕು-ಶಿವಾಯನಮಃ ಎಂದಲ್ಲ ಅದೇ ಮಂತ್ರವನ್ನು ಓಂಕಾರಪುರಸ್ಸರವಾಗಿ ಉಚ್ಚರಿಸಿದರೆ ಅದು ಓಂ ನಮಶ್ಯಿವಾಯವೆಂದಾಗಿ ಷಡಕ್ಷರಿಯೆನಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು.
ಈ ಷಡಕ್ಷರಮಂತ್ರದಲ್ಲಿರುವ ನ-ಮ-ಶ್ಶಿ-ವಾ-ಯವೆಂದು ಐದು ಅಕ್ಷರಗಳು ಶಿವತತ್ತ್ವದ ಸತ್-ಚಿತ್-ಆನಂದ-ನಿತ್ಯ-ಪರಿಪೂರ್ಣವೆಂಬ ಐದು ಲಕ್ಷಣಕ್ಕೆ, ಅನಾದಿ-ಲಿಂಗಕ್ಷೇತ್ರ-ಶರೀರಸ್ಥ-ಗೂಢ-ಪರವೆಂಬ ಐದು ಸಂಜ್ಞೆಗಳಿಗೆ, ಮತ್ತು ಸದಾಶಿವತತ್ತ್ವದ ಸದ್ಯೋಜಾತ-ವಾಮದೇವ-ಅಘೋರ-ತತ್ಪುರುಷ-ಈಶಾನವೆಂಬ ಪಂಚ ಮುಖಗಳಿಗೆ,ಕರ್ಮ-ಕರ್ತೃ-ಮೂರ್ತ-ಅಮೂರ್ತ-ಶಿವ ಎಂಬ ಐದು ಸಾದಾಖ್ಯಗಳಿಗೆ,ಕ್ರಿಯಾ-ಜ್ಞಾನ-ಇಚ್ಛಾ-ಆದಿ-ಪರಾ ಎಂಬ ಐದು ಶಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ಕ್ರಮವಾಗಿ ಪ್ರತೀಕವಾಗಿವೆ. ಓಂಕಾರವಾದರೋ ಮೇಲೆ ಹೇಳಿದ ಪಂಚ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನೂ ಪಂಚ ಸಂಜ್ಞೆಗಳನ್ನೂ ಪಂಚ ಮುಖಗಳನ್ನೂ ಪಂಚ ಸಾದಾಖ್ಯಗಳನ್ನೂ ಪಂಚ ಶಕ್ತಿಗಳನ್ನೂ ಒಳಗೊಂಡಿರುವುದೇ ಅಲ್ಲದೆ ಅವೆಲ್ಲಕ್ಕೂ ಅತೀತವಾದುದರ ಸಂಕೇತವಾಗಿ ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಪರಶಿವನೇ ಆಗಿದೆ-ಇಷ್ಟೆಲ್ಲ ಪ್ರಾಶಸ್ತ್ಯ ಓಂ ನಮಶ್ಯಿವಾಯವೆಂಬ ಷಡಕ್ಷರಮಂತ್ರಕ್ಕಿರುವುದಾಗಿ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿಗಳು ಶಿವಾಗಮಾದಿ ಗ್ರಂಥೋಲ್ಲೇಖದಿಂದ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುವರು.
ಸೂಕ್ಷ್ಮತಂತ್ರದಲ್ಲಿಯಾದರೋ ಈ ಮಂತ್ರಾಕ್ಷರಗಳನ್ನು “ನಮಶ್ಯಿವಾಯ ಓಂ”ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಭಕ್ತ-ಮಾಹೇಶ್ವರ-ಪ್ರಸಾದಿ-ಪ್ರಾಣಲಿಂಗಿ-ಶರಣ-ಐಕ್ಯವೆಂಬ ಷಟ್ಸ್ಥಲದೊಡನೆ, ಆಚಾರಲಿಂಗ-ಗುರುಲಿಂಗ-ಶಿವಲಿಂಗ-ಜಂಗಮಲಿಂಗ-ಪ್ರಸಾದಲಿಂಗ-ಮಹಾಲಿಂಗವೆಂಬ ಷಡ್ಲಿಂಗದೊಡನೆ ಸಮೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಹೀಗೆ ಪ್ರಾಚೀನ-ಅರ್ವಾಚೀನ ಶೈವವೆರಡರ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದಲೂ ಮಹಿಮಾನ್ವಿತವೆನಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ ಶಿವ ಷಡಕ್ಷರ ಮಂತ್ರ.
ಬಂಧನವನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಿಕೊಂಡು ಬಿಡುಗಡೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಹೆಣಗುವ ಜೀವಜಾಲದ ಉಸುರಿನ(ಶಬ್ಧ)ರೂಪವೇ ಆಗಿದೆ ಈ ಶಿವಷಡಕ್ಷರ. ಮಂತ್ರ,ಅದುದರಿಂದಲೇ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ-“ಭವಬಂಧನದುರಿತಂಗಳ ಗೆಲುವೊಡೆ ಓಂ ನಮಶ್ಯಿವಾಯ ಶರಣೆಂದರೆ ಸಾಲದೇ” ಎನ್ನುತ್ತ ಪ್ರಶ್ನಿಸಿ-ಆ ಸಂಬಂಧವಾದ ಸಂಶಯವನ್ನೆಲ್ಲ ನೀಗಿ ಶಿವಭಕ್ತರಿಗೆ ಹುರಿದುಂಬಿಸುತ್ತಿರುವರು ಇಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ತಮ್ಮ ಚಿಕ್ಕಂದಿನ ಕೂಡಲ ಸಂಗಮದ ಸ್ವಂತ ಅನುಭವವನ್ನೇ ಕುರಿತು ಹೇಳುತ್ತಲೂ ಇರುವರೆನಿಸುವುದು-ನೋಡಿ ಬಸವರಾಜದೇವರ ರಗಳೆ:
ದಿನದಿನಕೆ ಘಳಿಗೆಘಳಿಗೆಗೆ ಭಕ್ತಿ ಮಿಗಿಲಾಗೆ
ಅನುದಿನಂ ನೇಹವಿಮ್ಮಡಿಸಿ ನೂರ್ಮಡಿಯಾಗೆ
ಸಂಗನಾಮಂಗಳಂ ಪುರಜನಕ ಕಲಿಸುತಂ
ಸಂಗ ಶರಣೆಂದವರ ಪದತಳಿಕ್ಕೆರಗುತಂ
-ಇತ್ಯಾದಿ. ಮತ್ತು ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಷಡಕ್ಷರಮಂತ್ರವನ್ನೇ ಅಲ್ಲದೆ ಅದರ ಜೊತೆಗೆ-“ಹರಹರ ಶಂಕರ, ಶಿವಶಿವ ಶಂಕರ, ಜಯಜಯ ಶಂಕರ ಶರಣೆನುತ್ತಿದ್ದೇನೆ” ಎಂಬ ವಾಕ್ಯಗಳನ್ನು ಅನುಸಂಧಾನಿಸಿ-ಭಕ್ತರು ಉಚ್ಚರಿಸಬಹುದಾದ ಶಿವಮಂತ್ರವೆಂದರೆ ಓಂ ನಮಶ್ಯಿವಾಯವೆಂಬುದಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ,ಅದರ ಜೊತೆಗೆ ಹರಹರ ಶಂಕರ ಮುಂತಾದ ಶಿವಪರ್ಯಾಯನಾಮಗಳನ್ನೂ ಸೇರಿಸಿ ಉಚ್ಚರಿಸಬಹುದೆಂದೂ,ಹಾಗೆ ಉಚ್ಚರಿಸುವುದರಿಂದ ಮುಖ್ಯ ಮಂತ್ರಕ್ಕೆ ಉಪಚಾರವೇ ಆದೀತು ಅಪಚಾರವಲ್ಲವೆಂದೂ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿರುವಂತಿದೆ, ಇದನ್ನು ಸಾಬೀತುಪಡಿಸಲು-ನರಕದಲ್ಲಿ ಬಿದ್ದವರನ್ನು ಮೇಲೆತ್ತಲು ಸಾನಂದಗಣೇಶ್ವರನು(ಸ್ಕಂದಪುರಾಣದ ಪ್ರಕಾರ) ಉಚ್ಚರಿಸಿ(ಹೇಳಿ)ದನೆಂಬ ಈ ಮುಂದಣ ಮಂತ್ರವಿನ್ಯಾಸವನ್ನೂ ಗಮನಿಸ ಬಹುದು :
ಹರಹರ ಇತಿ ಶಬ್ಧಮಾದಿತೋ ವೈ
ಮುಹುರಭಿದಾಯ ಮುನೀಂದ್ರ ವೃಂದವಂದ್ಯಃ |
ಅಪಠದಖಿಲಮೇಘಘೋಷಸಾಮ್ಯಂ
ಸಕಲಹಿತಾಯ ನಮಶ್ಯಿವಾಯಮಂತ್ರಂ ||
(ಶಿವಮಂತ್ರಜಪವಿಧಿ-ಸಂಗ್ರಹಕರ್ತಾ : ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ಮೂರು ಸಾವಿರ ಮಠದ ಲಿಂಗೈಕ್ಯ ಜಗದ್ಗುರು ಶ್ರೀ ಗಂಗಾಧರ ಮಹಾಸ್ವಾಮಿಗಳು ಕ್ರಿ.ಶ 1921)
ಬಸವಣ್ಣ ಭಾರತದ 12 ನೇ ಶತಮಾನದ ಹಿಂದೂ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ, ಕಲಚೂರಿ ಅರಸ ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕರಾಗಿದ್ದರು. ಶಿವ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಕವಿಯಾಗಿದ್ದರು . ಬಸವಣ್ಣ ತಮ್ಮ ವಚನಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅರಿವು ಹರಡಿದರು, ಬಸವಣ್ಣ ಲಿಂಗ ತಾರತಮ್ಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ ತಾರತಮ್ಯ, ಮೂಢನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ಇಷ್ಟಲಿಂಗವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು ಶಿವನ ಒಂದು ಭಕ್ತಿ ಒಂದು ನಿರಂತರ ಜ್ಞಾಪನ ಎಂದು ಇದನ್ನು ಎಲ್ಲರು ಧರಿಸಿ ಪೂಜಿಸಬಹುದು. ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ, ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಪುರುಷ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸಲು ಸ್ವಾಗತಿಸಿತು. ಬಸವಣ್ಣನವರ ಜೊತೆ ೭೭೦ ಅಮರಗಣಂಗಳು ಇದ್ದರೆಂದು ಮತ್ತು ೧,೯೬,೦೦೦ ಶರಣರಿದ್ದರೆಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪುರಾವೆಗಳಿವೆ.
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ದಂತಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿದ್ವತ್ಪೂರ್ಣ ಗ್ರಂಥಗಳು ಲಿಂಗಾಯ ಸ್ಥಾಪಕ ಬಸವಣ್ಣ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ . ಆದಾಗ್ಯೂ, ಆಧುನಿಕ ಕಲಾಚುರಿ ಶಾಸನಗಳಂತಹ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ ಬಸವ ಕವಿ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿದ್ದು, ಈಗಾಗಲೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ತುಂಬಿದರು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಕನ್ನಡ ಕವಿ ಹರಿಹರರಿಂದ ರಚಿತ ಬಸವರಾಜದೇವರ ರಗಳೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕನ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಆರಂಭಿಕ ಖಾತೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಲೇಖಕನು ತನ್ನ ನಾಯಕನ ಸಮಕಾಲೀನ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅದು ಮುಖ್ಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬಸವನ ಜೀವನ ಮತ್ತು ವಿಚಾರಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿವರ 13 ನೇ ಶತಮಾನದ ಪವಿತ್ರ ತೆಲುಗು ಪಠ್ಯ ಪಾಲ್ಕುರಿಕಿ ಸೋಮನಾಥರ ಬಸವ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಬಸವ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅವರನ್ನು ಭಕ್ತಿಭಂಡಾರಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.