Hindi Translationलोहे का बंदर पारस स्पर्श से
स्वर्ण हो या और कुछ
जब तक उसका पूर्व रूप नहीं छूटता
कूडलसंगमदेव तुम पर अपूर्ण विश्वास रखनेवाले
दंभियों को ॥
Translated by: Banakara K Gowdappa
English Translation If the philosopher's stone
Touches an iron ape,
What if it turns to gold
Or any other thing,
So long as its former form remains ?
O Kūḍala Saṅgama Lord,
What an impostor I-
Believing with little faith!
Translated by: L M A Menezes, S M Angadi
Tamil Translationஇரும்புக் குரங்கைப் பரிசவேதி தீண்டின்
பொன்னாயினென்? மற்றென் னாயினென்?
தன் இயல்பான உருவினை விடாதவரை?
கூடல சங்கம தேவனே.
உம்மை நம்பியும் நம்பாத பகட்டினர்க்கு ஐயனே.
Translated by: Smt. Kalyani Venkataraman, Chennai
Telugu Translationఇనుప కోతికి శ్చర్శవేది తగుల
బంగార మైననేమి? ఏమైననేమి
తన తొంటిరూపము విడనంతదాక ?
కూడల సంగమదేవయ్యా;
నిన్ను నమ్మి యూ నమ్మని డాంబికులకయ్యా!
Translated by: Dr. Badala Ramaiah
ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ಡಾಂಬಿಕನು ಲಿಂಗಧರಿಸಿದ ಮಾತ್ರದಿಂದ-ಸತ್ಪರಿಣಾಮವೇನೂ ಇಲ್ಲವೆಂದು ಮುಂದಿನ ವಚನಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ನಿದರ್ಶನಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟು ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ :
ಸಗಣಿಯಿಂದ ಮಾಡಿದ ಬೆನಕ(ವಿನಾಯಕ)ನಿಗೆ ಸಂಪಿಗೆ ಹೂವಿಂದ ಪೂಜೆ ಮಾಡಿದರೆ ಅಲಂಕಾರವಾಗಿ ಕಾಣುವುದಾದರೂ-ಆ ಸಗಣಿಯ ದುರ್ನಾತ ತಪ್ಪಿದ್ದಲ್ಲ.
ಮತ್ತು ಹಸಿಯ ಮಣ್ಣಿನ ಗೊಂಬೆ (ಕ್ಷುದ್ರದೇವತೆ) ಯನ್ನು ಬೆಳಗಿ ಝಳಝಳ ಮಾಡುತ್ತೇನೆಂದು ಅಭಿಷೇಕಿಸಿ ತೊಳೆದರೆ-ಅದು ತೊಳೆದಷ್ಟೂ ಕೆಸರೇಳುವುದೇ ಹೊರತು ಹೊಳಪಾಗುವುದಿಲ್ಲ.
ಮತ್ತು ಕಬ್ಬಣದ ಕೋತಿ (ಪ್ರತಿಮೆ) ಯನ್ನು ಸ್ಪರ್ಶಮಣಿ ಸೋಕಿದರೆ-ಅದು ಚಿನ್ನದ ಕೋತಿಯಾದೀತೇ ಹೊರತು-ಅದು ತನ್ನ ಹಾಸ್ಯಾಸ್ಪದ ರೂಪವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ.
ಹಾಗೆಯೇ ಬೇರೆ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿದ್ದ ದುಷ್ಟನೊಬ್ಬನು ಶಿವಮತಕ್ಕೆ ಮತಾಂತರಗೊಂಡರೆ-ಅವನು ಶೈವಮತದ ದುಷ್ಟನೆನಿಸುವನೇ ಹೊರತು-ಶಿಷ್ಟನೆನಿಸುವುದಿಲ್ಲ-ಅವನ ಮೂಲಧಾತುವೇ ಅದು.
ತನ್ನ ದುರ್ವಾಸನೆಯನ್ನೂ ದುರ್ಲಕ್ಷಣವನ್ನೂ ಬಂಡವಾಳವಿಲ್ಲದ ಬಡಾಯನ್ನೂ ನೀಗಿಕೊಂಡ ಹೊರತು ಯಾವನೂ ಕೇವಲ ಲಿಂಗಧಾರಣೆಯಿಂದ ಭಕ್ತನಾಗುವುದಿಲ್ಲವೆಂಬುದಭಿಪ್ರಾಯ.
*ವಿ.ಸೂ: ಒಂದು ಕೋಮಿನ ಸಂಖ್ಯಾಬಾಹುಳ್ಯವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲಿಕ್ಕಾಗಿ ಬಸವಣ್ಣನವರೆಂದಿಗೂ ಲಿಂಗ(ಧಾರಣ)ವನ್ನು ಬೀದಿಗಿಟ್ಟು ಮಾರಲಿಲ್ಲ.
ಬಸವಣ್ಣ ಭಾರತದ 12 ನೇ ಶತಮಾನದ ಹಿಂದೂ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ, ಕಲಚೂರಿ ಅರಸ ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕರಾಗಿದ್ದರು. ಶಿವ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಕವಿಯಾಗಿದ್ದರು . ಬಸವಣ್ಣ ತಮ್ಮ ವಚನಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅರಿವು ಹರಡಿದರು, ಬಸವಣ್ಣ ಲಿಂಗ ತಾರತಮ್ಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ ತಾರತಮ್ಯ, ಮೂಢನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ಇಷ್ಟಲಿಂಗವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು ಶಿವನ ಒಂದು ಭಕ್ತಿ ಒಂದು ನಿರಂತರ ಜ್ಞಾಪನ ಎಂದು ಇದನ್ನು ಎಲ್ಲರು ಧರಿಸಿ ಪೂಜಿಸಬಹುದು. ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ, ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಪುರುಷ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸಲು ಸ್ವಾಗತಿಸಿತು. ಬಸವಣ್ಣನವರ ಜೊತೆ ೭೭೦ ಅಮರಗಣಂಗಳು ಇದ್ದರೆಂದು ಮತ್ತು ೧,೯೬,೦೦೦ ಶರಣರಿದ್ದರೆಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪುರಾವೆಗಳಿವೆ.
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ದಂತಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿದ್ವತ್ಪೂರ್ಣ ಗ್ರಂಥಗಳು ಲಿಂಗಾಯ ಸ್ಥಾಪಕ ಬಸವಣ್ಣ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ . ಆದಾಗ್ಯೂ, ಆಧುನಿಕ ಕಲಾಚುರಿ ಶಾಸನಗಳಂತಹ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ ಬಸವ ಕವಿ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿದ್ದು, ಈಗಾಗಲೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ತುಂಬಿದರು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಕನ್ನಡ ಕವಿ ಹರಿಹರರಿಂದ ರಚಿತ ಬಸವರಾಜದೇವರ ರಗಳೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕನ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಆರಂಭಿಕ ಖಾತೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಲೇಖಕನು ತನ್ನ ನಾಯಕನ ಸಮಕಾಲೀನ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅದು ಮುಖ್ಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬಸವನ ಜೀವನ ಮತ್ತು ವಿಚಾರಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿವರ 13 ನೇ ಶತಮಾನದ ಪವಿತ್ರ ತೆಲುಗು ಪಠ್ಯ ಪಾಲ್ಕುರಿಕಿ ಸೋಮನಾಥರ ಬಸವ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಬಸವ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅವರನ್ನು ಭಕ್ತಿಭಂಡಾರಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.