Hindi Translationमन ही सर्प है, तन ही टोकरी
सर्प के साथ सहजीवन
मैं नहीं जानता वह कब मारेगा
नहीं जानता वह कब काटेगा
नित्य तव पूजा कर सकूँ तो
वही गारुड है, कूडलसंगमदेव ॥
Translated by: Banakara K Gowdappa
English Translation The body is basket, mind the snake.
See, how they live together,
The snake and basket!
You have no notion when
It may kill you,
No notion when he bites!
O Kūḍala Saṅgama Lord,
If I can worship Thee
Day after day,
That the charm!
Translated by: L M A Menezes, S M Angadi
Tamil Translationமனமே பாம்பு, உடலே பெட்டி,
பாம்புடன் கூடி வாழ்வதோ,
எஞ்ஞான்று கொல்லுமென்றறியேன்,
எஞ்ஞான்று உண்ணுமென்றறியேன்,
நாடோறு மும்மை வணங்குவதே,
அதே காரூடம் கூடல சங்கம தேவனே.
Translated by: Smt. Kalyani Venkataraman, Chennai
Telugu Translationఆగారు మనసే సర్పము తనువే బుట్ట;
పాముతో బ్రతుకయ్యెనయ్యా;
ఎప్పుడు చంపునో యెఱుగ నన్నిక
ఎప్పుడు కఱచునో యెఱుగ
దినదినము నిను పూజించు పెరిగిన
గారుడమదే కూడల సంగమదేవా!
Translated by: Dr. Badala Ramaiah
ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಈ ಮನಸ್ಸು ಸದಾ ನಮ್ಮ ಅಧೀನದಲ್ಲಿರುವುದೆಂಬುದಕ್ಕೆ ಏನು ಖಾತ್ರಿಯಿದೆ ? ಅದೊಂದು ಸರ್ಪ-ಅದೂ ನಮ್ಮ ದೇಹದಲ್ಲೇ ಹುತ್ತ ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡಿದೆ. ಸದಾಕಾಲ ಅಲ್ಲೇ ಬುಸುಗುಟ್ಟುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಈ ವಿಷಸರ್ಪದೊಡನೆ ನಾವು ಬಾಳುವೆ ಮಾಡಬೇಕಾಗಿದೆ. ಅದು ಯಾವಾಗ ಸುರುಳಿ ಬಿಚ್ಚುವುದೋ ಕಚ್ಚುವುದೋ ಕೊಲ್ಲುವುದೋ ಒಂದೂ ಖಚಿತವಿಲ್ಲ.
ಹೊರಗಡೆಯ ರೂಢಿಯ ಹಾವಾದರೆ-ಅದು ನಮ್ಮ ಮೇಲೆ ಹಲ್ಲೆಮಾಡದಂತೆ ಕಚ್ಚದಂತೆ ಎಚ್ಚರಿಕೆ ವಹಿಸಬಹುದಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ಈ ಮನೋಸರ್ಪದ ಕಥೆಯೇ ಬೇರೆ-ಅದು ನಮ್ಮೊಳಗೇ ನಮ್ಮನ್ನು ಸುತ್ತಿಕೊಂಡಿದೆ-ಅಂದಮೇಲೆ ಎಚ್ಚರವಾಗಿರುವುದೆಂದರೆ ದೇವರ ಪೂಜೆ ದೇವರ ಧ್ಯಾನಮಾರ್ಗವಾಗಿ ಒಳಮುಳವಾಗುವುದು. ಅದಕ್ಕೆ ಅದೇ ಮದ್ದು ಮಂತ್ರ.
ಬಸವಣ್ಣ ಭಾರತದ 12 ನೇ ಶತಮಾನದ ಹಿಂದೂ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ, ಕಲಚೂರಿ ಅರಸ ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕರಾಗಿದ್ದರು. ಶಿವ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಕವಿಯಾಗಿದ್ದರು . ಬಸವಣ್ಣ ತಮ್ಮ ವಚನಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅರಿವು ಹರಡಿದರು, ಬಸವಣ್ಣ ಲಿಂಗ ತಾರತಮ್ಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ ತಾರತಮ್ಯ, ಮೂಢನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ಇಷ್ಟಲಿಂಗವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು ಶಿವನ ಒಂದು ಭಕ್ತಿ ಒಂದು ನಿರಂತರ ಜ್ಞಾಪನ ಎಂದು ಇದನ್ನು ಎಲ್ಲರು ಧರಿಸಿ ಪೂಜಿಸಬಹುದು. ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ, ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಪುರುಷ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸಲು ಸ್ವಾಗತಿಸಿತು. ಬಸವಣ್ಣನವರ ಜೊತೆ ೭೭೦ ಅಮರಗಣಂಗಳು ಇದ್ದರೆಂದು ಮತ್ತು ೧,೯೬,೦೦೦ ಶರಣರಿದ್ದರೆಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪುರಾವೆಗಳಿವೆ.
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ದಂತಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿದ್ವತ್ಪೂರ್ಣ ಗ್ರಂಥಗಳು ಲಿಂಗಾಯ ಸ್ಥಾಪಕ ಬಸವಣ್ಣ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ . ಆದಾಗ್ಯೂ, ಆಧುನಿಕ ಕಲಾಚುರಿ ಶಾಸನಗಳಂತಹ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ ಬಸವ ಕವಿ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿದ್ದು, ಈಗಾಗಲೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ತುಂಬಿದರು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಕನ್ನಡ ಕವಿ ಹರಿಹರರಿಂದ ರಚಿತ ಬಸವರಾಜದೇವರ ರಗಳೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕನ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಆರಂಭಿಕ ಖಾತೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಲೇಖಕನು ತನ್ನ ನಾಯಕನ ಸಮಕಾಲೀನ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅದು ಮುಖ್ಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬಸವನ ಜೀವನ ಮತ್ತು ವಿಚಾರಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿವರ 13 ನೇ ಶತಮಾನದ ಪವಿತ್ರ ತೆಲುಗು ಪಠ್ಯ ಪಾಲ್ಕುರಿಕಿ ಸೋಮನಾಥರ ಬಸವ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಬಸವ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅವರನ್ನು ಭಕ್ತಿಭಂಡಾರಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.