Hindi Translationमन से न लजानेवाला वचन;
वचन से न लजानेवाला मन,
तृटियाँ-अधिक बोलता हूँ
एक बात की जीत की दृढ़ता के लिए लडता हूँ;
कूडलसंग के शरणों को शासक मानता हूँ ॥
Translated by: Banakara K Gowdappa
English Translation Words not ashamed of mind.
Mind not ashamed of words!
I chatter about faults;
I fight for victory of defeat
Of a single subject.
And yet I claim
Kūḍala Saṅga's Śaraṇās
To be my masters !
Translated by: L M A Menezes, S M Angadi
Tamil Translationமனத்திற்கு நாணாசொல், சொல்லிற்கு நாணா மனம்,
குறைத்துக் கூட்டிப் பேசுவேன்,
ஒரு சொல்லின் வெற்றிக்குப் பிடித்துப் போரிடுவேன்,
கூடல சங்கனி னடியார் எனை ஆட்கொண்டனரென்பேன்.
Translated by: Smt. Kalyani Venkataraman, Chennai
ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನನನ್ನ ಮನಸ್ಸಿಗೂ ಮಾತಿಗೂ ತಾಳಮೇಳವಿಲ್ಲದಿರುವುದು ಲಜ್ಜಾಸ್ಪದ. ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿರುವುದನ್ನು ಮಾತು ಮುಚ್ಚಿಡುತ್ತದೆ-ಅದಕ್ಕೆ ಮಾತು ನಾಚಿಕೆಪಡಬೇಕು. ಮಾತಿನೊಡನೆ-ಅದು ಉದಾತ್ತವಾಗಿದ್ದಾಗಲೂ-ಮನಸ್ಸು ಸಹಕರಿಸುವುದಿಲ್ಲ-ಅದಕ್ಕೆ ಮನಸ್ಸು ನಾಚಿಕೆಪಡಬೇಕು. ಹೀಗೆ ನನ್ನ ಮಾತು-ಮನಸ್ಸುಗಳೆರಡೂ ಎಗ್ಗುಸಿಗ್ಗಿಲ್ಲದೆ ಸ್ವಚ್ಛಂದವಾಗಿರುವವು. ಆದರೂ ನಾನು ಶಿವಶರಣರಾಡಿದ ಯಾವುದಾದರೂಂದೊಂದು ಮಾತನ್ನು ಹಿಡಿದು-ಇದು ಕೊರತೆಯಾಯಿತು, ಇದು ಅತಿಯಾಯಿತು ಎಂದು ಖಂಡಿಸುತ್ತ ಅವರೊಡನೆ ವಾದ ಮಾಡಿ-ನಾನು ಗೆಲಬೇಕು, ಅವರು ಸೋಲಬೇಕು ಎಂದು ಒಳಗೊಳಗೇ ಆಕ್ರೋಶ ತಾಳುತ್ತೇನೆ-ಈ ನಡುವೆಯೇ-ಶರಣರು ನನಗೆ ಒಡೆಯರು, ನಾನವರ ಗುಲಾಮ ಎಂದು ನಾಚಿಕೆಯಿಲ್ಲದೆ ಘೋಷಣೆಗಳನ್ನು ಕೂಗುತ್ತೇನೆ-ಎಂದು ಬಸವಣ್ಣನವರು ತಮಗೆ ತಾವೇ ಜುಗುಪ್ಸೆ ಪಡುತ್ತಿರುವರು.
ರಾಜಕಾರಣಿಗಳಾದವರು ದೀನದಲಿತರ ಉದ್ಧಾರಕರಂತೆ, ಧರ್ಮದ ರಕ್ಷಕರಂತೆ, ನಿಸ್ಪೃಹರಂತೆ ನಿರ್ವಂಚಕರಂತೆ ಮಾತನಾಡಿ ತದ್ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ನಡೆಯುವುದೆಂದರೆ-ಅವರಿಗೆಂದಿಗೂ ನಾಚಿಕೆಯಾಗುವುದಿಲ್ಲ-ಬದಲಾಗಿ ತಾವು ಮಹಾವಿಚಕ್ಷಣರೆಂದು ಬೀಗುವರು. ಬಸವಣ್ಣನವರಾದರೋ ರಾಜಕಾರಣದಲ್ಲಿದ್ದೂ ರಾಜಕಾರಣಿಯಾಗದೆ-ತಮ್ಮನ್ನು ತಾವು ವಿಮರ್ಶಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತ ತಿದ್ದಿಕೊಳ್ಳುತ್ತ ಮಹಾನುಭಾವರಾದರು.
ಬಸವಣ್ಣ ಭಾರತದ 12 ನೇ ಶತಮಾನದ ಹಿಂದೂ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ, ಕಲಚೂರಿ ಅರಸ ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕರಾಗಿದ್ದರು. ಶಿವ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಕವಿಯಾಗಿದ್ದರು . ಬಸವಣ್ಣ ತಮ್ಮ ವಚನಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅರಿವು ಹರಡಿದರು, ಬಸವಣ್ಣ ಲಿಂಗ ತಾರತಮ್ಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ ತಾರತಮ್ಯ, ಮೂಢನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ಇಷ್ಟಲಿಂಗವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು ಶಿವನ ಒಂದು ಭಕ್ತಿ ಒಂದು ನಿರಂತರ ಜ್ಞಾಪನ ಎಂದು ಇದನ್ನು ಎಲ್ಲರು ಧರಿಸಿ ಪೂಜಿಸಬಹುದು. ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ, ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಪುರುಷ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸಲು ಸ್ವಾಗತಿಸಿತು. ಬಸವಣ್ಣನವರ ಜೊತೆ ೭೭೦ ಅಮರಗಣಂಗಳು ಇದ್ದರೆಂದು ಮತ್ತು ೧,೯೬,೦೦೦ ಶರಣರಿದ್ದರೆಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪುರಾವೆಗಳಿವೆ.
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ದಂತಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿದ್ವತ್ಪೂರ್ಣ ಗ್ರಂಥಗಳು ಲಿಂಗಾಯ ಸ್ಥಾಪಕ ಬಸವಣ್ಣ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ . ಆದಾಗ್ಯೂ, ಆಧುನಿಕ ಕಲಾಚುರಿ ಶಾಸನಗಳಂತಹ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ ಬಸವ ಕವಿ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿದ್ದು, ಈಗಾಗಲೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ತುಂಬಿದರು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಕನ್ನಡ ಕವಿ ಹರಿಹರರಿಂದ ರಚಿತ ಬಸವರಾಜದೇವರ ರಗಳೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕನ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಆರಂಭಿಕ ಖಾತೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಲೇಖಕನು ತನ್ನ ನಾಯಕನ ಸಮಕಾಲೀನ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅದು ಮುಖ್ಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬಸವನ ಜೀವನ ಮತ್ತು ವಿಚಾರಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿವರ 13 ನೇ ಶತಮಾನದ ಪವಿತ್ರ ತೆಲುಗು ಪಠ್ಯ ಪಾಲ್ಕುರಿಕಿ ಸೋಮನಾಥರ ಬಸವ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಬಸವ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅವರನ್ನು ಭಕ್ತಿಭಂಡಾರಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.