Music Courtesy:Vachana Vaibhava ℗ Super Cassettes Industries Limited, Singer: Puttru Narsinha Nayak, Released on: 2001-02-09 Auto-generated by YouTube.
Hindi Translationरे मन, गुड खाये मर्कट सा,
मिठास का ध्यान न कर ।
रे मन, ईख खाये श्रृगाल सा
अतीत की आशा न कर,
रे मन, गगन में उडे कौए सा
प्रत्येक दिशा में आशा से न देख ।
कूडलसंगमदेव शरणों को देख
रे मन उन्हें शिव लिंग ही मान ॥
Translated by: Banakara K Gowdappa
English Translation O heart, remember not the sweet
Like the monkey who has fed
On jaggery!
O heart, do not withdraw and fly
Like to the jackal who has fed
On sugarcane!
O heart, roam not about, adrift,
Like to the raven who has soared
Up to the sky!
O heart, you who have met
Kūḍala Saṅg's Śaraṇās,
Trust them as you would Liṅga Itself..
Translated by: L M A Menezes, S M Angadi
Tamil Translationவெல்லமுண்ட குரங்கனைய
இனிப்பையே நினையாய், மனமே
கரும்புண்ட நரியனைய அதனையே நயவாய் மனமே,
விண்ணிலே பறக்குங் காகமனைய
திசைதோறும் புகாய் மனமே
கூடல சங்கனின் அடியாரைக் கண்டு
இலிங்கமென்றே நம்பு மனமே.
Translated by: Smt. Kalyani Venkataraman, Chennai
ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಶಿವಶರಣರನ್ನು ಕಂಡು ಅವರು ತಿರುಗಾಡುವ ದೇವರೆಂದೇ ನಂಬು. ಅವರು ಸಿಹಿ ಮಾತಿನವರಲ್ಲ-ಸತ್ಯನಿಷ್ಠುರವಾದಿಗಳು, ಡಂಬಾಚಾರದವರಲ್ಲ ಸರಳಾಚಾರದವರು, ನಿನ್ನ ಹಿಂದಿನ ಧರ್ಮದವರ ಸಿಹಿಮಾತುಗಳ ಬಣ್ಣದ ಬದುಕಿಗೆ ಮರುಳಾಗಿ ಶಿವಧರ್ಮದಿಂದ ದೂರವಾಗುವ ಯೋಚನೆ ಮಾಡಬೇಡ. ಬೆಲ್ಲವನ್ನು ತಿಂದ ಕೋತಿಯಂತೆ ಮರಳಿ ಆಶಿಸಿ ಬೋನಿಗೆ ಬೀಳಬೇಡ. ಕಬ್ಬನ್ನು ತಿಂದ ನರಿಯಂತೆ ಮರಳಿ ಆಶಿಸಿ ಬಲೆಗೆ ಬೀಳಬೇಡ. ಈ ಶಿವಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಹೊಸದರಲ್ಲಿ ಅದರ ಆಚಾರ ವಿಚಾರಗಳು ಒಡನೆಯೇ ಮನದಟ್ಟಾಗದೆ ದಿಕ್ಕುತಪ್ಪಿದಂತಾದರೆ ದಿಕ್ಕುತಪ್ಪಿ ಹೋಗಬೇಡ-ವಿಶ್ವಾಸವಿಡು ನಿಷ್ಠೆಪಡು-ಜಗನ್ನಾಥ ಶರಣರು ನಮ್ಮಂಥ ಅನಾಥರಿಗೆ ನಾಥರು-ಎಂದು ಬಸವಣ್ಣನವರು ತಮ್ಮ ಮನವನ್ನು ವಿಶೇಷವಾಗಿ-ಶಿವಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ದಲಿತರ ಮನವನ್ನೂ ನಿಶ್ಚಂಚಲಗೊಳಿಸುತ್ತಿರುವರು.(ಹಿಂದಕ್ಕೆಳೆಸದಿರಾ ಎಂಬ ಮಾತಿನಿಂದ ಈ ವಚನಕ್ಕೆ ಈ ರೀತಿ ಅರ್ಥೈಸಲಾಯಿತು.)
ಬಸವಣ್ಣ ಭಾರತದ 12 ನೇ ಶತಮಾನದ ಹಿಂದೂ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ, ಕಲಚೂರಿ ಅರಸ ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕರಾಗಿದ್ದರು. ಶಿವ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಕವಿಯಾಗಿದ್ದರು . ಬಸವಣ್ಣ ತಮ್ಮ ವಚನಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅರಿವು ಹರಡಿದರು, ಬಸವಣ್ಣ ಲಿಂಗ ತಾರತಮ್ಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ ತಾರತಮ್ಯ, ಮೂಢನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ಇಷ್ಟಲಿಂಗವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು ಶಿವನ ಒಂದು ಭಕ್ತಿ ಒಂದು ನಿರಂತರ ಜ್ಞಾಪನ ಎಂದು ಇದನ್ನು ಎಲ್ಲರು ಧರಿಸಿ ಪೂಜಿಸಬಹುದು. ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ, ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಪುರುಷ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸಲು ಸ್ವಾಗತಿಸಿತು. ಬಸವಣ್ಣನವರ ಜೊತೆ ೭೭೦ ಅಮರಗಣಂಗಳು ಇದ್ದರೆಂದು ಮತ್ತು ೧,೯೬,೦೦೦ ಶರಣರಿದ್ದರೆಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪುರಾವೆಗಳಿವೆ.
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ದಂತಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿದ್ವತ್ಪೂರ್ಣ ಗ್ರಂಥಗಳು ಲಿಂಗಾಯ ಸ್ಥಾಪಕ ಬಸವಣ್ಣ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ . ಆದಾಗ್ಯೂ, ಆಧುನಿಕ ಕಲಾಚುರಿ ಶಾಸನಗಳಂತಹ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ ಬಸವ ಕವಿ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿದ್ದು, ಈಗಾಗಲೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ತುಂಬಿದರು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಕನ್ನಡ ಕವಿ ಹರಿಹರರಿಂದ ರಚಿತ ಬಸವರಾಜದೇವರ ರಗಳೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕನ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಆರಂಭಿಕ ಖಾತೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಲೇಖಕನು ತನ್ನ ನಾಯಕನ ಸಮಕಾಲೀನ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅದು ಮುಖ್ಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬಸವನ ಜೀವನ ಮತ್ತು ವಿಚಾರಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿವರ 13 ನೇ ಶತಮಾನದ ಪವಿತ್ರ ತೆಲುಗು ಪಠ್ಯ ಪಾಲ್ಕುರಿಕಿ ಸೋಮನಾಥರ ಬಸವ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಬಸವ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅವರನ್ನು ಭಕ್ತಿಭಂಡಾರಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.