Hindi Translationदेखता हुआ उपेक्षा कर, बिगडकर खोजनेवाला
मैं मतिभ्रष्ट हूँ लिंगदेव,
तन लोभ, मन लोभ, धन लोभ,
मुझे पथ-भ्रष्ट कर सताते हैं ।
तन, मन, धन के निवेदकों के
घर का दास हूँ, कूडलसंगमदेव ॥
Translated by: Banakara K Gowdappa
English Translation Fallen from sense am I, O Liṅga Lord,
For slighting it what I saw
And seeking it when marred!
The body's greed, the greed of mind,
The greed for money bar
My way and pester me!
I'm but a slave
In their house who have given away
Their body, mind and wealth,
O Kūḍala Saṅgama Lord.
Translated by: L M A Menezes, S M Angadi
Tamil TranslationTranslated by: Smt. Kalyani Venkataraman, Chennai
Telugu Translationకన్పించునది కాదని విడచి దేనికో
వెదకెడి హీనమతి నేను లింగయ్యా
తనుమనధనలోభములు నన్ను
ముందే చెఱచి గారించెనయ్యా!
తనుమనధనముల నివేదించు
వారి యింటి నిసుగు నేనయ్యా!
కూడల సంగమదేవా!
Translated by: Dr. Badala Ramaiah
ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನನಮ್ಮ ತನು ಮನ ಧನವನ್ನು ನನ್ನದೆಂದೇ ಬಗೆದು, ಅದರ ಮೇಲೆ ಸ್ವಾಮ್ಯವನ್ನೂ ಸ್ಥಾಪಿಸಿಕೊಂಡು ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಬಂತೇ ದಾನಧರ್ಮ ಮಾಡುವುದು-ಇಲ್ಲವೇ ತನ್ನ ಭೋಗಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಬಳಸುವುದರಲ್ಲಿ ತಪ್ಪೇನಿದೆಯೆಂಬುದೊಂದು ಪ್ರಶ್ನೆ. ಆದರೆ ಈ ತನುಮನಧನ ತನ್ನದೇ ಆದರೂ ಅವುಗಳ ಮೇಲಣ ಸರ್ವ ಸ್ವಾಮ್ಯ ವ್ಯಕ್ತಿಗಿಲ್ಲವೆಂಬುದೇ ಬಸವಣ್ಣನವರ ಉತ್ತರ. ಅವರ ಪ್ರಕಾರ-ವ್ಯಕ್ತಿಯು ತನ್ನ ತನುಮನಧನ ವನ್ನು ಶಿವಭಕ್ತಸೇವೆಗೆಂದು ಮುಡಿಪಿಟ್ಟಿರಬೇಕು-ಅದೇ ಅವನು ಶಿವಭಕ್ತನಾದನೆಂಬುದಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷಿ. ಆಮೇಲೆ ಅವನು ತನ್ನ ಮುಡಿಪಿಟ್ಟ ತನುಮನಧನವನ್ನು ಶಿವನಿಗಲ್ಲದೆ ಮತ್ತು ಶಿವಭಕ್ತರಿಗಲ್ಲದೆ ಮತ್ತೊಂದಕ್ಕೆ ಮಾಡುವ ಹಕ್ಕನ್ನು ಪಡೆದಿರುವುದಿಲ್ಲ-ಹೀಗೆ ನಮಗೂ, ನಮ್ಮ(ತನುಮನಧನವೂ ಸೇರಿದಂತೆ) ಎಲ್ಲ ಆಸ್ತಿಗೂ ಇರುವ ಸಂಬಂಧ ತೀರ ಪವಿತ್ರವಾದದ್ದು ಮತ್ತು ಜವಾಬ್ದಾರಿಯುತವಾದದ್ದು, ಎಂದಿಗೂ ಅದನ್ನು ಕೇವಲ ಸ್ವಾರ್ಥಕ್ಕಾಗಿ ವ್ಯಯ ಮಾಡಕೂಡದು. ಎಂಬ ಈ ನಿಲುವಿಗೆ ಸ್ವತಃ ಬಸವಣ್ಣನವರೇ ಬಂದು ನಿಶ್ಚಲವಾಗಿ ನಿಲ್ಲಬೇಕಾದರೆ ನಡುವೆ ಒಮ್ಮೆ ತಪ್ಪಿರಬಹುದು.ಅದನ್ನು ಕುರಿತಿದೆ ಈ ವಚನ.ತಮ್ಮ ಆ ಅನಿಶ್ಚಿತ ಬುದ್ಧಿಗಾಗಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಮರುಗಿ-ಏಕಪ್ರಕಾರವಾಗಿ ತ್ರಿವಿಧದಾಸೋಹದಲ್ಲಿ ನಿರತರಾದ ಮಹನೀಯರ ಮನೆಯ ಆಳಾಗಿರಲು ಬಯಸುವರು-ತಮಗೆ ತರಪೇತಿ ಸಿಕ್ಕೀತೆಂದು.
ಬಸವಣ್ಣ ಭಾರತದ 12 ನೇ ಶತಮಾನದ ಹಿಂದೂ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ, ಕಲಚೂರಿ ಅರಸ ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕರಾಗಿದ್ದರು. ಶಿವ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಕವಿಯಾಗಿದ್ದರು . ಬಸವಣ್ಣ ತಮ್ಮ ವಚನಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅರಿವು ಹರಡಿದರು, ಬಸವಣ್ಣ ಲಿಂಗ ತಾರತಮ್ಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ ತಾರತಮ್ಯ, ಮೂಢನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ಇಷ್ಟಲಿಂಗವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು ಶಿವನ ಒಂದು ಭಕ್ತಿ ಒಂದು ನಿರಂತರ ಜ್ಞಾಪನ ಎಂದು ಇದನ್ನು ಎಲ್ಲರು ಧರಿಸಿ ಪೂಜಿಸಬಹುದು. ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ, ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಪುರುಷ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸಲು ಸ್ವಾಗತಿಸಿತು. ಬಸವಣ್ಣನವರ ಜೊತೆ ೭೭೦ ಅಮರಗಣಂಗಳು ಇದ್ದರೆಂದು ಮತ್ತು ೧,೯೬,೦೦೦ ಶರಣರಿದ್ದರೆಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪುರಾವೆಗಳಿವೆ.
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ದಂತಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿದ್ವತ್ಪೂರ್ಣ ಗ್ರಂಥಗಳು ಲಿಂಗಾಯ ಸ್ಥಾಪಕ ಬಸವಣ್ಣ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ . ಆದಾಗ್ಯೂ, ಆಧುನಿಕ ಕಲಾಚುರಿ ಶಾಸನಗಳಂತಹ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ ಬಸವ ಕವಿ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿದ್ದು, ಈಗಾಗಲೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ತುಂಬಿದರು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಕನ್ನಡ ಕವಿ ಹರಿಹರರಿಂದ ರಚಿತ ಬಸವರಾಜದೇವರ ರಗಳೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕನ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಆರಂಭಿಕ ಖಾತೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಲೇಖಕನು ತನ್ನ ನಾಯಕನ ಸಮಕಾಲೀನ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅದು ಮುಖ್ಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬಸವನ ಜೀವನ ಮತ್ತು ವಿಚಾರಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿವರ 13 ನೇ ಶತಮಾನದ ಪವಿತ್ರ ತೆಲುಗು ಪಠ್ಯ ಪಾಲ್ಕುರಿಕಿ ಸೋಮನಾಥರ ಬಸವ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಬಸವ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅವರನ್ನು ಭಕ್ತಿಭಂಡಾರಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.