Hindi Translationवे हारना जानते हैं, जीतना नहीं,
तन मन धन में कपट नहीं जानते
दासय्या और सिरियाळ
कूडल संग के शरण उपचार नहीं जानते ॥
Translated by: Banakara K Gowdappa
English Translation O Lord, they only know to lose,
They do not know to gain:
The Dāsa and Siriyāḷas know
No fraud, good Sir,
In body, mind and wealth.
Kūḍala Saṅga's Śaraṇās
Know not mere form.
Translated by: L M A Menezes, S M Angadi
Tamil TranslationTranslated by: Smt. Kalyani Venkataraman, Chennai
ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಶಿವಶರಣರು ಕೇವಲ ಉಪಚಾರದ ಮಾತಿನವರಲ್ಲ-ಮಾನಹಾನಿಯಾಗುವುದೆಂಬ ಪ್ರಾಣಹಾನಿ ಯಾಗುವುದೆಂಬ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲೂ ಅವರು ಹಿಡಿದ ದಾಸೋಹವ್ರತದಲ್ಲಿ ಹಿಂಜರಿಯುವುದಿಲ್ಲ. ಶಿವನು ಒಬ್ಬ ಜಂಗಮನ ವೇಷದಲ್ಲಿ ಬಂದನೆಂಬುದಿರಲಿ-ಆ ಜಂಗಮನು ಬೆಲೆಬಾಳುವ ಜರತಾರಿಯ ರೇಷ್ಮೆವಸ್ತ್ರವನ್ನು ಬೇಡಿದರೆ-ದೇವರ ದಾಸಿಮಯ್ಯನು ಆ ಜಂಗಮದ ಆಶೆ ಈಡೇರಲಿ ಎಂದು ಆ ಪೀತಾಂಬರವನ್ನು ದಾನ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ. ಆ ಜಂಗಮ ಆ ವಸ್ತ್ರವನ್ನು ಉಡುವುದೂ ಇಲ್ಲ-ಹರಿದು ಚಿಂದಿ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ. ಆದರೂ ಅವನನ್ನು ದಾಸಿಮಯ್ಯ ಪ್ರಶ್ನಿಸಿ ವಾದ ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ. ಅದು ಅವನ ಒಡವೆ-ಅದನ್ನು ಬೇಕಾದಂತೆ ಮಾಡಲು ಅವನಿಗೆ ಹಕ್ಕಿದೆಯೆಂದು ಸೋಲುತ್ತಾನೆ. ಸಿರಿಯಾಳನ ಸೇವಾರೀತಿಯಾದರೋ ಇನ್ನೂ ಹೃದಯ ವಿದ್ರಾವಕ(ನೋಡಿ ವಚನ 148)
ಈ ದಾಸಿಮಯ್ಯ ಸಿರಿಯಾಳ ಮುಂತಾದ ಮಹನೀಯರು ಕೇವಲ ಉಪಚಾರದ ಮಾತನಾಡಿ-ತನುಮನಧನವನ್ನು ಬಿಗಿಹಿಡಿದವರಲ್ಲ. ಅದೇ ರೀತಿ ಬಸವಣ್ಣನವರಿಗೆ ತಮ್ಮ ತನುಮನಧನವನ್ನು ಸೂರೆಗೊಟ್ಟು ಶಿವಭಕ್ತರಲ್ಲಿ ವಿಧೇಯವಾಗಿರುವುದೆಂದರೆ ಬಹಳ ಮೆಚ್ಚುಗೆ. ಕೇವಲ ಉಪಚಾರದ ಆತ್ಮವಂಚನೆಗೆ ಹೇಸುವ ಬಸವಣ್ಣನವರ ಭಕ್ತಿ ಮಾತಿನಲ್ಲಿ ಮುಗಿಯದೆ-ಸಮಪರ್ಣ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಮುಗಿಯುತ್ತಿತ್ತು.
ಬಸವಣ್ಣ ಭಾರತದ 12 ನೇ ಶತಮಾನದ ಹಿಂದೂ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ, ಕಲಚೂರಿ ಅರಸ ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕರಾಗಿದ್ದರು. ಶಿವ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಕವಿಯಾಗಿದ್ದರು . ಬಸವಣ್ಣ ತಮ್ಮ ವಚನಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅರಿವು ಹರಡಿದರು, ಬಸವಣ್ಣ ಲಿಂಗ ತಾರತಮ್ಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ ತಾರತಮ್ಯ, ಮೂಢನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ಇಷ್ಟಲಿಂಗವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು ಶಿವನ ಒಂದು ಭಕ್ತಿ ಒಂದು ನಿರಂತರ ಜ್ಞಾಪನ ಎಂದು ಇದನ್ನು ಎಲ್ಲರು ಧರಿಸಿ ಪೂಜಿಸಬಹುದು. ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ, ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಪುರುಷ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸಲು ಸ್ವಾಗತಿಸಿತು. ಬಸವಣ್ಣನವರ ಜೊತೆ ೭೭೦ ಅಮರಗಣಂಗಳು ಇದ್ದರೆಂದು ಮತ್ತು ೧,೯೬,೦೦೦ ಶರಣರಿದ್ದರೆಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪುರಾವೆಗಳಿವೆ.
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ದಂತಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿದ್ವತ್ಪೂರ್ಣ ಗ್ರಂಥಗಳು ಲಿಂಗಾಯ ಸ್ಥಾಪಕ ಬಸವಣ್ಣ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ . ಆದಾಗ್ಯೂ, ಆಧುನಿಕ ಕಲಾಚುರಿ ಶಾಸನಗಳಂತಹ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ ಬಸವ ಕವಿ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿದ್ದು, ಈಗಾಗಲೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ತುಂಬಿದರು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಕನ್ನಡ ಕವಿ ಹರಿಹರರಿಂದ ರಚಿತ ಬಸವರಾಜದೇವರ ರಗಳೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕನ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಆರಂಭಿಕ ಖಾತೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಲೇಖಕನು ತನ್ನ ನಾಯಕನ ಸಮಕಾಲೀನ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅದು ಮುಖ್ಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬಸವನ ಜೀವನ ಮತ್ತು ವಿಚಾರಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿವರ 13 ನೇ ಶತಮಾನದ ಪವಿತ್ರ ತೆಲುಗು ಪಠ್ಯ ಪಾಲ್ಕುರಿಕಿ ಸೋಮನಾಥರ ಬಸವ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಬಸವ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅವರನ್ನು ಭಕ್ತಿಭಂಡಾರಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.