Hindi Translationशुक-पंजर लटकाये, दीप में तेल डाले
बत्ती उकसाकर मैं प्रतीक्षा करती हूँ, माँ;
सूखे पत्ते चरमराये,
तो मैं बाहर कान लगाती हूँ ।
वियोग से मेरा मन विकल है माँ;
कूडलसंग के शरण द्वार पर खडे,
‘शिव’ कहें तो मैं संतुष्ट हो जाऊँगी माँ!
Translated by: Banakara K Gowdappa
English Translation I hang the parrot-cage, I pour the oil
Into the lamp, I trim the wick,
As I await their coming, O my Mother!
If a dry leaf crackles, I prick my ears:
My heart has been both sick and cold
Because they've been away, O Mother!
When Kūḍala Saṅg's Śaraṇās come
And, standing at the door, say 'Sivá',
I shall rejoice, O Mother!
Translated by: L M A Menezes, S M Angadi
Tamil TranslationTranslated by: Smt. Kalyani Venkataraman, Chennai
ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಹಿಂದಿನ ಕಾಲಕ್ಕೆ-ಮನೆಗಳಲ್ಲಿ ಗಿಳಿಸಾಕಿ ಮಾತು ಕಲಿಸಿ ಪಂಜರದಲ್ಲಿಟ್ಟು ತಲಬಾಗಿಲಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟುತ್ತಿದ್ದರು. ಆ ಗಿಳಿ ಮನೆಗೆ ಬಂದವರ ಸುದ್ದಿಯನ್ನು ಸಾರುತ್ತಿದ್ದವು. ಬಸವಣ್ಣನವರ ಮನೆಯ ಮುಂದೆಯೂ ಅಂಥ ಗಿಳಿಯ ಪಂಜರ ಕಟ್ಟಿದೆ. ದೀಪದ ತುಂಬ ಎಣ್ಣೆಯನ್ನು ಸುರಿದು ಹೊಸ ಬತ್ತಿಯನ್ನು ಚಾಚಿ-ಅದೆಷ್ಟು ಹೊತ್ತಾದರೂ ಉರಿಯುವಂತೆ ಮಾಡಿದೆ. ಇತ್ತ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಬರುವೆನೆಂಬ ಶರಣರಿಗಾಗಿ ಕಾದು ಕುಳಿತಿದ್ದಾರೆ. ಮನೆಯ ಹೊರಾವರಣದಲ್ಲಿ ತರಗೆಲೆಯೊಂದು ಸರಕೆಂದರೂ ಸಾಕು ಓಡಿ ಬಂದು-ಆ ಸಪ್ಪುಳವೆತ್ತಕಡೆಯಿಂದ ಬಂದಿತೆಂದಾಲಿಸುತ್ತ ನಿಲ್ಲುತ್ತಾರೆ. ಆ ಶರಣರು ಬಂದುಹೋದರೇನೋ ಎನಿಸಿ ಬಸವಣ್ಣನವರ ಎದೆಧಸಕೆನ್ನುತ್ತದೆ. ಆ ಮರುಘಳಿಗೆಯೇ ಶರಣರು ಬಂದು ಬಾಗಿಲ ಮುಂದೆ ನಿಂತು ಅವರು ಉಚ್ಚರಿಸಿದ ಶಿವಶಿವಾ ಎಂಬ ಶಬ್ದ ಕೇಳಿಸಿ ಬಸವಣ್ಣನವರಿಗೆ ಸಂತೋಷವಾಗುತ್ತದೆ. ಆ ಸಂತೋಷ ಗಿಳಿಯ ಕಂಠದಲ್ಲಿ ಇನಿದನಿಯಾಗಿತ್ತು, ದೀಪದ ಕುಡಿಯಲ್ಲಿ ಚೆಂಬೆಳಕಾಗಿತ್ತು. ಬಸವಣ್ಣನವರ ಈ ದಿವ್ಯ ವಿರಹದ ಒಂದು ಚಿತ್ರ ಈ ವಚನದಲ್ಲಿದೆ.
ವಿ : ಹಂಜರ < ಪಂಜರ, ಸೊಡರು : ಹಣತೆ, ಹಾರು : ಎದುರು ನೋಡು. ಎಲೆಗವ್ವ : ಎಲೆತಾಯೆ. ಈ ವಚನವನ್ನು ಬಸವಣ್ಣನವರು ತಮ್ಮ(ಮನವೆಂಬ)ಸಖಿಗೆ ಹೇಳುತ್ತಿರುವರೆನ್ನಬಹುದು.
ಬಸವಣ್ಣ ಭಾರತದ 12 ನೇ ಶತಮಾನದ ಹಿಂದೂ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ, ಕಲಚೂರಿ ಅರಸ ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕರಾಗಿದ್ದರು. ಶಿವ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಕವಿಯಾಗಿದ್ದರು . ಬಸವಣ್ಣ ತಮ್ಮ ವಚನಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅರಿವು ಹರಡಿದರು, ಬಸವಣ್ಣ ಲಿಂಗ ತಾರತಮ್ಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ ತಾರತಮ್ಯ, ಮೂಢನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ಇಷ್ಟಲಿಂಗವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು ಶಿವನ ಒಂದು ಭಕ್ತಿ ಒಂದು ನಿರಂತರ ಜ್ಞಾಪನ ಎಂದು ಇದನ್ನು ಎಲ್ಲರು ಧರಿಸಿ ಪೂಜಿಸಬಹುದು. ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ, ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಪುರುಷ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸಲು ಸ್ವಾಗತಿಸಿತು. ಬಸವಣ್ಣನವರ ಜೊತೆ ೭೭೦ ಅಮರಗಣಂಗಳು ಇದ್ದರೆಂದು ಮತ್ತು ೧,೯೬,೦೦೦ ಶರಣರಿದ್ದರೆಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪುರಾವೆಗಳಿವೆ.
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ದಂತಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿದ್ವತ್ಪೂರ್ಣ ಗ್ರಂಥಗಳು ಲಿಂಗಾಯ ಸ್ಥಾಪಕ ಬಸವಣ್ಣ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ . ಆದಾಗ್ಯೂ, ಆಧುನಿಕ ಕಲಾಚುರಿ ಶಾಸನಗಳಂತಹ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ ಬಸವ ಕವಿ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿದ್ದು, ಈಗಾಗಲೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ತುಂಬಿದರು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಕನ್ನಡ ಕವಿ ಹರಿಹರರಿಂದ ರಚಿತ ಬಸವರಾಜದೇವರ ರಗಳೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕನ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಆರಂಭಿಕ ಖಾತೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಲೇಖಕನು ತನ್ನ ನಾಯಕನ ಸಮಕಾಲೀನ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅದು ಮುಖ್ಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬಸವನ ಜೀವನ ಮತ್ತು ವಿಚಾರಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿವರ 13 ನೇ ಶತಮಾನದ ಪವಿತ್ರ ತೆಲುಗು ಪಠ್ಯ ಪಾಲ್ಕುರಿಕಿ ಸೋಮನಾಥರ ಬಸವ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಬಸವ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅವರನ್ನು ಭಕ್ತಿಭಂಡಾರಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.