Hindi Translationमन मन से मिले पर तन न गले,
स्पर्श से पुलकित न हो,
दर्शन से अश्रु-जल न बरसे,
बोलते हुए गद्गद न हो,
तो कूडलसंगमदेव के प्रति
भक्ति का यह लक्षण है?
मुझमें ये नहीं हैं, मैं दंभी हूँ॥
Translated by: Banakara K Gowdappa
English Translation Unless the body melt
When heart with heart doth blend;
Unless hairs stand on end
Even as a touch is felt;
Unless tears begin to flow
When eyes meet eyes;
When sobs begin to rise
With each word spoken...
But alas! not one token
Of love is seen in me
For Kūḍala Saṅgama: behold
My rank hypocrisy!
Translated by: L M A Menezes, S M Angadi
Tamil TranslationTranslated by: Smt. Kalyani Venkataraman, Chennai
Telugu Translationమనసు మనసున చేర తనువు తరుగకున్న
స్పర్శలో పులకలు పుట్టకున్న
చూపులో అశ్రుజలములు రాలకున్న
పలుకులో గద్గదస్వనము కలుగకున్న
ఈ భక్తి చిహ్నలు నాయెడ లేకున్న
దేవా : డాంబికుడ నేనయ్యా
Translated by: Dr. Badala Ramaiah
ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಶಿವಭಕ್ತಿಯ ದಿವ್ಯ ಸ್ಥಿತಿ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಸಾಮಾನ್ಯವೆ ? ಶರಣರ ಪಾದ ಮುಟ್ಟಿದಾಗ ಮೈತುಂಬ ಬುರಬುರನೆ ರೋಮಾಂಚನವಾಗದಿದ್ದರೆ, ಅವರ ಮಂಗಳಮೂರ್ತಿಯನ್ನು ಕಂಡು ಆನಂದಬಾಷ್ಪ ಕಣ್ಣಿಂದ ಒರೆತು ಕೆನ್ನೆಗುಂಟ ಸುರಿಯದಿದ್ದರೆ, ಅವರೊಡನೆ ಸಲ್ಲಪಿಸುವಾಗ ಮಾತುಮಾತಿಗೆ ಕಂಠ ಬಿಗಿದು ಗದ್ಗದ ಸ್ವರ ಹೊಮ್ಮದಿದ್ದರೆ ಅದು ಭಕ್ತಿಯೆ ? ನಮಗೊಂದು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ತನುವಿದೆಯೆಂಬ ಭಾವ ಕರಗಿಹೋಗಿ-ನಮ್ಮಮನ ಆ ಶರಣರ ಮನ ಒಂದಾಗಿ ಲೀನವಾಗದಿದ್ದರದು ಭಕ್ತಿಯೇ ? ಎನ್ನುತ್ತ ಈ ಯಾವ ಸಾತ್ವಿಕಭಾವತೀವ್ರತೆಯೂ ತಮ್ಮಲ್ಲಿಲ್ಲವೆನ್ನುವ ನೆಪದಲ್ಲಿ-ಬಸವಣ್ಣನವರು ನಮಗೆ ಭಕ್ತಿಚಿಹ್ನೆಗಳನ್ನು ಕುರಿತು ಬೋಧಿಸುತ್ತಿರುವರು.
ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಈ ಸಾತ್ವಿಕಭಾವಗಳು ಅಭಿನಯಕೌಶಲ್ಯದಿಂದ ಸಾಧ್ಯವಾಗುವುದಾದರೆ-ಧರ್ಮಜೀವನದಲ್ಲಿ ಇವು ಭಕ್ತನಿಗೆ ಸಹಜವೇ ಆಗಿರುವವು. ಯಾವನಾದರೊಬ್ಬನು ತನಗೆ ಭಕ್ತಿಯಳವಟ್ಟಿದೆಯೇ ಇಲ್ಲವೇ ಎಂಬುದನ್ನು ಹೀಗೆ ಸುಲಭವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಇಲ್ಲವೆನ್ನುವುದಾದರೆ ಡಂಬಾಚಾರ ಮಾಡಬಾರದು-ಶರಣರ ಸಹವಾಸದಲ್ಲಿದ್ದು ಭಕ್ತಿಯನ್ನು ಬೆಳೆಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು.
ಇಲ್ಲಿಂದ ಮುಂದಿನ ಆರು ವಚನಗಳಲ್ಲಿ ಜಂಗಮದಾಸೋಹಸಹಿತವಾದ ಲಿಂಗಪೂಜಾಪ್ರಾಶಸ್ತ್ರ್ಯವನ್ನು ಹೇಳಿದೆ. ಮುಖ್ಯವಾಗಿ 404ನೇ ವಚನದವರೆಗೆ ಜಂಗಮಪ್ರಾಶಸ್ತ್ಯವನ್ನೇ ಕುರಿತಿದೆ.
ಬಸವಣ್ಣ ಭಾರತದ 12 ನೇ ಶತಮಾನದ ಹಿಂದೂ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ, ಕಲಚೂರಿ ಅರಸ ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕರಾಗಿದ್ದರು. ಶಿವ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಕವಿಯಾಗಿದ್ದರು . ಬಸವಣ್ಣ ತಮ್ಮ ವಚನಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅರಿವು ಹರಡಿದರು, ಬಸವಣ್ಣ ಲಿಂಗ ತಾರತಮ್ಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ ತಾರತಮ್ಯ, ಮೂಢನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ಇಷ್ಟಲಿಂಗವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು ಶಿವನ ಒಂದು ಭಕ್ತಿ ಒಂದು ನಿರಂತರ ಜ್ಞಾಪನ ಎಂದು ಇದನ್ನು ಎಲ್ಲರು ಧರಿಸಿ ಪೂಜಿಸಬಹುದು. ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ, ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಪುರುಷ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸಲು ಸ್ವಾಗತಿಸಿತು. ಬಸವಣ್ಣನವರ ಜೊತೆ ೭೭೦ ಅಮರಗಣಂಗಳು ಇದ್ದರೆಂದು ಮತ್ತು ೧,೯೬,೦೦೦ ಶರಣರಿದ್ದರೆಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪುರಾವೆಗಳಿವೆ.
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ದಂತಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿದ್ವತ್ಪೂರ್ಣ ಗ್ರಂಥಗಳು ಲಿಂಗಾಯ ಸ್ಥಾಪಕ ಬಸವಣ್ಣ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ . ಆದಾಗ್ಯೂ, ಆಧುನಿಕ ಕಲಾಚುರಿ ಶಾಸನಗಳಂತಹ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ ಬಸವ ಕವಿ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿದ್ದು, ಈಗಾಗಲೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ತುಂಬಿದರು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಕನ್ನಡ ಕವಿ ಹರಿಹರರಿಂದ ರಚಿತ ಬಸವರಾಜದೇವರ ರಗಳೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕನ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಆರಂಭಿಕ ಖಾತೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಲೇಖಕನು ತನ್ನ ನಾಯಕನ ಸಮಕಾಲೀನ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅದು ಮುಖ್ಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬಸವನ ಜೀವನ ಮತ್ತು ವಿಚಾರಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿವರ 13 ನೇ ಶತಮಾನದ ಪವಿತ್ರ ತೆಲುಗು ಪಠ್ಯ ಪಾಲ್ಕುರಿಕಿ ಸೋಮನಾಥರ ಬಸವ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಬಸವ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅವರನ್ನು ಭಕ್ತಿಭಂಡಾರಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.