Hindi Translationभवभव में तव जंगम ही शरण्य है
उनका भुक्तावशेष साफ कर
शेष प्रसाद चुन लेनेवाला बावला हूँ
मम कूडलसंग के शरणों के ऋण से
उऋणं नहीं हो सकता ॥
Translated by: Banakara K Gowdappa
English Translation Birth after birth, O Lord,
Thy Jaṅgama alone is my refuge:
I am a madlingl O Lord,
Who sweep up what is left
Out of their eating, and
Receive it as their offering!
How can I pay the debt,
Of our Kūḍala Saṅga's Śaraṇās ?
Translated by: L M A Menezes, S M Angadi
Tamil Translationபிறவிதோறும் உம் சரணருக்குத் தஞ்சம் ஐயனே
அவர் உண்டு எஞ்சியதை சேகரித்து
எஞ்சிய பிரசாதமாகக் கொள்ளும் மருளன்
நான் ஐயனே கூடல சங்கனின் அடியாரிடம்
நான் பட்டுள்ள கடனை செரிக்கவியலுமோ?
Translated by: Smt. Kalyani Venkataraman, Chennai
Telugu Translationజన్మజన్మకు నీ జంగమమే నాకు శరణయ్యా
వారు తిని మిగిలినదే ప్రసాదమని
జవురుకొను వెంగలి నేనయ్యా
మా సంగని శరణుల ఋణము నే దీర్పలేను.
Translated by: Dr. Badala Ramaiah
ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಜನ್ಮಜನ್ಮಾಂತರಗಳಿಂದ ತಾವು ಜಂಗಮಪ್ರಸಾದವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಲೇ ಬಂದಿರುವುದಾಗಿಯೂ-ಅದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿಯೇ ಇವತ್ತು ಈ ಶಿವಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಸೇರ್ಪಡೆಯಾಗಿ ಆ ಶರಣರ ಸಹಾಯದಿಂದ ತಾವು ಜಂಗಮಾಶೀರ್ವಾದಕ್ಕೆ ಪಾತ್ರವಾಗಿರುವುದಾಗಿಯೂ ಬಸವಣ್ಣನವರು ತಮ್ಮ ಕೃತಜ್ಞತೆಯನ್ನು ಆ ಶರಣ ಸಮೂಹದಲ್ಲಿ ವಿನಂತಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವರು.
ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಬಂದಿರುವ ಮರುಳನೆಂಬ ಪದಕ್ಕೆ ಮರುಳುಶಂಕರದೇವರೆಂಬ ಅರ್ಥವಾದರೂ ಸರಿಯೆ (-ನೋಡಿ ಶೂನ್ಯಸಂಪಾದನೆ ಸಂ: ಡಾ. ಎಲ್. ಬಸವರಾಜು, ಪುಟ 86-101). ಈ ಮರುಳುಶಂಕರ ದೇವರು ಬಸವಣ್ಣನವರ ಮನೆಯ ಬಳಿಯ ಪ್ರಸಾದದ ಗುಂಡಿಯ ಬಳಿ ಅಜ್ಞಾತವಾಗಿದ್ದು ಅಲ್ಲಿ ಬಿದ್ದ ಶರಣರೆಂಜಲನ್ನು ತಿಂದು ಮಹಿಮಾನ್ವಿತನಾದೊಬ್ಬ ಗುಪ್ತ ಭಕ್ತ. ಹೀಗೆ ಉಚ್ಛಿಷ್ಟಪ್ರಸಾದ ಸ್ವೀಕರಿಸಿ ಶಿವನಿಗೆ ಪ್ರಿಯವಾದವರಿಗೆ ಶಿವಗಣ ಪ್ರಸಾದಿಗಳೆಂಬುದು ಬಿರುದು. ಈ ಮೇಲೆ ಹೇಳಿದ ಮೊದಲನೇ ಶೂನ್ಯ ಸಂಪಾದನೆಯನ್ನು ಬರೆದ ಮಹಾದೇವಯ್ಯನೂ ಒಬ್ಬ ಶಿವಗಣಪ್ರಸಾದಿಯೆಂಬುದನ್ನು ಮರೆಯಬಾರದು. ಬಸವಣ್ಣನವರು ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಇಂಥ ಒಂದು ಪ್ರಸಾದಸಂದರ್ಭವನ್ನು ತಮ್ಮ ಈಪ್ಸಿತವೆಂಬಂತೆ ನೆನೆಯುತ್ತಿರುವರು.
ಬಸವಣ್ಣ ಭಾರತದ 12 ನೇ ಶತಮಾನದ ಹಿಂದೂ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ, ಕಲಚೂರಿ ಅರಸ ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕರಾಗಿದ್ದರು. ಶಿವ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಕವಿಯಾಗಿದ್ದರು . ಬಸವಣ್ಣ ತಮ್ಮ ವಚನಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅರಿವು ಹರಡಿದರು, ಬಸವಣ್ಣ ಲಿಂಗ ತಾರತಮ್ಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ ತಾರತಮ್ಯ, ಮೂಢನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ಇಷ್ಟಲಿಂಗವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು ಶಿವನ ಒಂದು ಭಕ್ತಿ ಒಂದು ನಿರಂತರ ಜ್ಞಾಪನ ಎಂದು ಇದನ್ನು ಎಲ್ಲರು ಧರಿಸಿ ಪೂಜಿಸಬಹುದು. ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ, ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಪುರುಷ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸಲು ಸ್ವಾಗತಿಸಿತು. ಬಸವಣ್ಣನವರ ಜೊತೆ ೭೭೦ ಅಮರಗಣಂಗಳು ಇದ್ದರೆಂದು ಮತ್ತು ೧,೯೬,೦೦೦ ಶರಣರಿದ್ದರೆಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪುರಾವೆಗಳಿವೆ.
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ದಂತಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿದ್ವತ್ಪೂರ್ಣ ಗ್ರಂಥಗಳು ಲಿಂಗಾಯ ಸ್ಥಾಪಕ ಬಸವಣ್ಣ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ . ಆದಾಗ್ಯೂ, ಆಧುನಿಕ ಕಲಾಚುರಿ ಶಾಸನಗಳಂತಹ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ ಬಸವ ಕವಿ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿದ್ದು, ಈಗಾಗಲೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ತುಂಬಿದರು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಕನ್ನಡ ಕವಿ ಹರಿಹರರಿಂದ ರಚಿತ ಬಸವರಾಜದೇವರ ರಗಳೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕನ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಆರಂಭಿಕ ಖಾತೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಲೇಖಕನು ತನ್ನ ನಾಯಕನ ಸಮಕಾಲೀನ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅದು ಮುಖ್ಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬಸವನ ಜೀವನ ಮತ್ತು ವಿಚಾರಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿವರ 13 ನೇ ಶತಮಾನದ ಪವಿತ್ರ ತೆಲುಗು ಪಠ್ಯ ಪಾಲ್ಕುರಿಕಿ ಸೋಮನಾಥರ ಬಸವ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಬಸವ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅವರನ್ನು ಭಕ್ತಿಭಂಡಾರಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.