Hindi Translationवरं प्राण परित्यागश्चेदनं शिरसोऽपि वा
नत्वनभ्यच्र्य भुंजीयात् भगवंतम् त्रिलोचनम्
अतः देह-धर्म कुछ भी हो
मैं कूडलसंगमदेव को बिना पूजे नहीं रह सकता ॥
Translated by: Banakara K Gowdappa
English Translation It's better to renounce your breath,
or even cut off your head,
Rather than eat without
Adoring the three-eyed God!'
Therefore, whatever be
My body's course, I will no cease
Ever to adore Kūḍala Saṅga !
Translated by: L M A Menezes, S M Angadi
Tamil Translationவரம் ப்ராணபரித்யாகச்வேதனம் சிரஸோபி வா
ந த்வனபைச்சர்ய புஞ்ஜீயாத் பகவந்தம் த்ரிலோசனம்
என்பதால், உடலியல்பு அதனைப் போல இருப்பினும்
கூடல சங்கனைப் பூசிக்காமல் விடுவனோ?
Translated by: Smt. Kalyani Venkataraman, Chennai
Telugu Translationవరం ప్రాణ పరిత్యాగ శ్చేదనం శిరసోపి వా
నత్వనభ్యర్చ భుంజీయాత్ భగవంతం త్రిలోచనమ్
కాన దేహధర్మ మేదో అది ఐన ట్లేకానీ;
దేవ నినుపూజింపక మాత్రము నిల్వ లేను
Translated by: Dr. Badala Ramaiah
ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಪ್ರಾಣ ಹೋಗುತ್ತದೆ ಎನ್ನುವಾಗಲೂ, ತಲೆಯನ್ನು ಕತ್ತರಿಸುತ್ತಾರೆ ಎಂಬಂಥ ಒತ್ತಾಯದಲ್ಲೂ-ಭಗವಂತನಾದ ತ್ರಿಲೋಚನ ಶಿವನನ್ನು ಪೂಜಿಸದೆ ಉಣ್ಣಬಾರದು ಎಂಬ ಧರ್ಮವಾಕ್ಯವಿದೆ. ಈ ದೇಹವು ಆದಂತಾಗಲಿ-ನಾನು ಶಿವನನ್ನು ಪೂಜಿಸದೆ ತುತ್ತನ್ನವನ್ನೂ ತಿನ್ನಲಾರೆ. ಗುಟುಕು ನೀರನ್ನೂ ಕುಡಿಯಲಾರೆ. ಈ ದೇಹವೀಗಲೇ ಬಿದ್ದು ಹೋಗಲಿ-ಶಿವನನ್ನು ಪೂಜಿಸದೆ ಬದುಕಿರಲಾರೆ-ಎಂದು ಬಸವಣ್ಣನವರು ತಮ್ಮ ಶಿವಪೂಜೆಗೆ ಬಂದ ಅಡ್ಡಿಯನ್ನು ಅನ್ನನೀರಿಲ್ಲದೆ ಸಹಿಸಿಕೊಂಡ ಯಾವುದೋ ಒಂದು ಸಂಘರ್ಷ ಸಂದರ್ಭವನ್ನು ಈ ವಚನ ಸೂಚಿಸುತ್ತಿರುವಂತಿದೆ.
ಬಸವಣ್ಣ ಭಾರತದ 12 ನೇ ಶತಮಾನದ ಹಿಂದೂ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ, ಕಲಚೂರಿ ಅರಸ ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕರಾಗಿದ್ದರು. ಶಿವ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಕವಿಯಾಗಿದ್ದರು . ಬಸವಣ್ಣ ತಮ್ಮ ವಚನಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅರಿವು ಹರಡಿದರು, ಬಸವಣ್ಣ ಲಿಂಗ ತಾರತಮ್ಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ ತಾರತಮ್ಯ, ಮೂಢನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ಇಷ್ಟಲಿಂಗವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು ಶಿವನ ಒಂದು ಭಕ್ತಿ ಒಂದು ನಿರಂತರ ಜ್ಞಾಪನ ಎಂದು ಇದನ್ನು ಎಲ್ಲರು ಧರಿಸಿ ಪೂಜಿಸಬಹುದು. ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ, ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಪುರುಷ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸಲು ಸ್ವಾಗತಿಸಿತು. ಬಸವಣ್ಣನವರ ಜೊತೆ ೭೭೦ ಅಮರಗಣಂಗಳು ಇದ್ದರೆಂದು ಮತ್ತು ೧,೯೬,೦೦೦ ಶರಣರಿದ್ದರೆಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪುರಾವೆಗಳಿವೆ.
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ದಂತಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿದ್ವತ್ಪೂರ್ಣ ಗ್ರಂಥಗಳು ಲಿಂಗಾಯ ಸ್ಥಾಪಕ ಬಸವಣ್ಣ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ . ಆದಾಗ್ಯೂ, ಆಧುನಿಕ ಕಲಾಚುರಿ ಶಾಸನಗಳಂತಹ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ ಬಸವ ಕವಿ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿದ್ದು, ಈಗಾಗಲೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ತುಂಬಿದರು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಕನ್ನಡ ಕವಿ ಹರಿಹರರಿಂದ ರಚಿತ ಬಸವರಾಜದೇವರ ರಗಳೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕನ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಆರಂಭಿಕ ಖಾತೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಲೇಖಕನು ತನ್ನ ನಾಯಕನ ಸಮಕಾಲೀನ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅದು ಮುಖ್ಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬಸವನ ಜೀವನ ಮತ್ತು ವಿಚಾರಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿವರ 13 ನೇ ಶತಮಾನದ ಪವಿತ್ರ ತೆಲುಗು ಪಠ್ಯ ಪಾಲ್ಕುರಿಕಿ ಸೋಮನಾಥರ ಬಸವ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಬಸವ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅವರನ್ನು ಭಕ್ತಿಭಂಡಾರಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.