Hindi Translationकेशव के सिवा और कोई देव नहीं है
कहने से यह नहीं जानते
कि व्यास की क्या दुर्गति हुई?
“अहं सर्व जगत्कर्ता मम कर्ता महेश्वरः।“
विष्णु का यह वचन तुम भूल गये न!
कूडलसंगमदेव के दक्ष यज्ञ
नष्ट करने की बात भूल गये न!
Translated by: Banakara K Gowdappa
English Translation Do you not know, good sirs,
How Vēdavyāsa , the sage,
For saying there is no god but Kēśava,was
Humbled to dust?
You have forgotten, alas,
The words Viṣṇu himself hath said,
'I am alone the maker of the world,
But Mahēśvara my master is.'
You have forgotten, alas,
That Lord Kūḍala Saṅgama
Frustrated Dakṣa's sacrifice!
Translated by: L M A Menezes, S M Angadi
Tamil Translationகேசவனின்றி வேறு கடவுள் இல்லை என்ற
வேதவியாசமுனிவர் பங்கமடைந்ததை அறியீரோ?
“அஹம் ஸர்வஜகத்கர்தா மம கர்தா மஹேச்வர
என திருமால் கூறிய கூற்றை மறந்தீரன்றோ!”
கூடல சங்கமதேவன் தட்சனின் வேள்வியைக்
கெடுத்ததை மறந்தீரன்றோ!
Translated by: Smt. Kalyani Venkataraman, Chennai
ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಪ್ರತಿಯೊಂದು ದ್ವಾಪರಯುಗದಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ ವ್ಯಾಸನು ಹುಟ್ಟುವನೆಂಬ ಪ್ರತೀತಿಯಿದೆ, ಈಗಿನ (ಕೃಷ್ಣದ್ವೈಪಾಯನ)ವ್ಯಾಸನು 28ನೆಯವನು. ಬಸವಣ್ಣನವರು ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿರುವುದು ಯಾವ ವ್ಯಾಸನೋ ತಿಳಿಯದು. ವಸಿಷ್ಠನೆಂಬ 8ನೆಯ ವ್ಯಾಸನೊಬ್ಬನಿದ್ದ. ಈವಚನದಲ್ಲಿ ಕುರಿತಿರುವುದು ಈ ವಾಸಿಷ್ಠವ್ಯಾಸನನ್ನೇ ಎಂಬಂತೆ-ಉತ್ತರದೇಶದ ಬಸವಲಿಂಗ ಬರೆದ ಬಸವೇಶ್ವರಪುರಾಣ ಕಥಾಸಾಗರದಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದೆ. ಇವನಿಗೆ ಹತ್ತು ಸಾವಿರ ಜನ ಶಿಷ್ಯರು. ಇವನೊಮ್ಮೆ ವಿಷ್ಣುವೇ ಪರಮದೈವವೆಂದು ಘೋಷಿಸಿದ. ಋಷಿಗಳು ಅದನ್ನು ಆಕ್ಷೇಪಿಸಿ-ಕಾಶೀವಿಶ್ವನಾಥನ ಮುಂದೆ ಆ ವ್ಯಾಸನು ತನ್ನ ತೋಳೆತ್ತಿ ಕೇಶವನಲ್ಲದೆ ಅತಃಪರದೈವವಿಲ್ಲೆಂದು ಪ್ರತಿಜ್ಞೆ ಮಾಡಿದ್ದೇ ಆದರೆ ತಾವೂ ವಿಷ್ಣುಪಾರಮ್ಯವನ್ನು ಒಪ್ಪುವುದಾಗಿ ಆಗ್ರಹಪಡಿಸಿದರು.
ವ್ಯಾಸನು ಒಪ್ಪಿ ಆ ವಿಶ್ವನಾಥನ ಮುಂದೆ ತೋಳೆತ್ತಿ ವಿಷ್ಣುವೇ ಮಹಾದೈವವೆಂದು ಸಾರಿದ. ಆದರೆ ಅವನು ಹಾಗೆ ಸಾರಲು ಮೇಲಿತ್ತಿದ ತೋಳನ್ನು ಮರಳಿ ಕೆಳಗಿಳಿಸಲಾಗಲಿಲ್ಲ. (ಆಗ ನಂದೀಶ್ವರನು ಬಂದು ಪರಶುವಿಂದ ವ್ಯಾಸನ ಆ ತೋಳನ್ನು ಕಡಿದನೆಂದೂ ಕಥೆಯಿದೆ). ಇರಲಿ, ವ್ಯಾಸನು ತನ್ನ ತೋಳನ್ನು ಕೆಳಗಿಳಿಸಲಾಗದೆ ದುಃಖಿಸುತ್ತಿರಲು-ಅಲ್ಲಿಗೆ ವಿಷ್ಣು ಬಂದು-“ಯಜ್ಞಕರ್ತಾ ಚ ದೇವೇಂದ್ರಃ ವೇದಕರ್ತಾ ಚ ವಾಕ್ಪತಿಃ| ಅಹಮೇವ ಜಗತ್ಕರ್ತಾ ಮಮ ಕರ್ತಾ ಮಹೇಶ್ವರಃ” ಎಂದು ಬುದ್ಧಿ ಹೇಳಿದನಂತೆ. ಈ ಐತಿಹ್ಯವನ್ನು ಬಸವಣ್ಣನವರು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿ ಶಿವಪಾರಮ್ಯವನ್ನು ಘೋಷಿಸುತ್ತಿರುವರು.
ಧಾರ್ಮಿಕ ಉತ್ಸವಗಳಾಗುವಾಗ ನಂದೀಧ್ವಜದಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಸನ ತೋಳೆಂಬುದನ್ನು ಸಿಕ್ಕಿಸಿ ಕುಣಿಸುವುದು ವೀರಶೈವರಿಗೆ ಇಂದಿಗೂ ಒಂದು ಪ್ರತಿಷ್ಠೆಯ ಆಚರಣೆಯಾಗಿದೆ.
ಶಿವನನ್ನು ಧಿಃಕರಿಸಿ ವಿಷ್ಣುವನ್ನು ಮುಂದಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ದಕ್ಷನು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಯಾಗವನ್ನು ಶಿವನು ವೀರಭದ್ರನ ಮೂಲಕ ಕೆಡಿಸಿದ್ದು-ದಕ್ಷಾಧ್ವಂಧ್ವರಸವೆಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾದ ಒಂದು ಶಿವಲೀಲೆಯೇ ಆಗಿದೆ. ಯಜ್ಞಯಾಗಾದಿಗಳನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸುವ ವೀರಶೈವರಿಗೆ ಈ ಪ್ರಸಂಗ ಬಹಳ ಅರ್ಥಪೂರ್ಣವಾದುದು. ಮತ್ತು ಈ ದಕ್ಷಾಧ್ವರಧ್ವಂಸವು ಶಿವನನ್ನು ಮಹಾದೇವನನ್ನಾಗಿ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿಸಿ ವೀರಶೈವ ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಮಹಾಪ್ರಸ್ಥಾನವಾಗಿ ದಾಖಲಾಗಲೂ ಅರ್ಹವಾಗಿದೆ.
ಬಸವಣ್ಣ ಭಾರತದ 12 ನೇ ಶತಮಾನದ ಹಿಂದೂ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ, ಕಲಚೂರಿ ಅರಸ ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕರಾಗಿದ್ದರು. ಶಿವ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಕವಿಯಾಗಿದ್ದರು . ಬಸವಣ್ಣ ತಮ್ಮ ವಚನಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅರಿವು ಹರಡಿದರು, ಬಸವಣ್ಣ ಲಿಂಗ ತಾರತಮ್ಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ ತಾರತಮ್ಯ, ಮೂಢನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ಇಷ್ಟಲಿಂಗವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು ಶಿವನ ಒಂದು ಭಕ್ತಿ ಒಂದು ನಿರಂತರ ಜ್ಞಾಪನ ಎಂದು ಇದನ್ನು ಎಲ್ಲರು ಧರಿಸಿ ಪೂಜಿಸಬಹುದು. ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ, ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಪುರುಷ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸಲು ಸ್ವಾಗತಿಸಿತು. ಬಸವಣ್ಣನವರ ಜೊತೆ ೭೭೦ ಅಮರಗಣಂಗಳು ಇದ್ದರೆಂದು ಮತ್ತು ೧,೯೬,೦೦೦ ಶರಣರಿದ್ದರೆಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪುರಾವೆಗಳಿವೆ.
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ದಂತಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿದ್ವತ್ಪೂರ್ಣ ಗ್ರಂಥಗಳು ಲಿಂಗಾಯ ಸ್ಥಾಪಕ ಬಸವಣ್ಣ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ . ಆದಾಗ್ಯೂ, ಆಧುನಿಕ ಕಲಾಚುರಿ ಶಾಸನಗಳಂತಹ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ ಬಸವ ಕವಿ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿದ್ದು, ಈಗಾಗಲೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ತುಂಬಿದರು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಕನ್ನಡ ಕವಿ ಹರಿಹರರಿಂದ ರಚಿತ ಬಸವರಾಜದೇವರ ರಗಳೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕನ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಆರಂಭಿಕ ಖಾತೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಲೇಖಕನು ತನ್ನ ನಾಯಕನ ಸಮಕಾಲೀನ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅದು ಮುಖ್ಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬಸವನ ಜೀವನ ಮತ್ತು ವಿಚಾರಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿವರ 13 ನೇ ಶತಮಾನದ ಪವಿತ್ರ ತೆಲುಗು ಪಠ್ಯ ಪಾಲ್ಕುರಿಕಿ ಸೋಮನಾಥರ ಬಸವ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಬಸವ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅವರನ್ನು ಭಕ್ತಿಭಂಡಾರಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.