TransliterationMorana gōṭige barpa kirukuḷadaivakke
kuriyanikkihevendu nalinalidāḍuvaru:
Kuri sattu kāvude hara muḷidavara?
Kuri bēḍa, mari bēḍa:
Bariya patreya tandu
mareyade pūjisu nam'ma kūḍalasaṅgamadēvana.
Hindi Translationसूर्य के कोने में रखी गई निक्षिप्त क्षुद्र देवी के सामने
भेड की बलि चढाकर नृत्य करते हैं।
भेड मरकर हर के कोप से उन्हें बचायेगी?
न भेड चाहिए न मेमना
केवल बिल्वपत्र लाकर बिना भूले-
मम कूडलसंगमदेव की पूजा कर ॥
Translated by: Banakara K Gowdappa
English Translation They leap and dance when they have placed
A sheep before a petty god
Slipped in the corner of a winnowing-fan:
Does the slain sheep protect
Those who have earned our Hara's rage?
No sheep, no lamb: just bring
Some bilwa-leaves and adore
Our Lord Kūḍala Saṅgama.
Translated by: L M A Menezes, S M Angadi
Tamil Translationமுறத்தின் மூலையிலுள்ள இழிந்த கடவுளுக்கு
ஆட்டை அளித்தோம் என மகிழ்ந்தாடுவர்
ஆடு, மாண்டபின், சிவன் சினந்தோரைக் காக்குமோ?
ஆடு வேண்டாம், குட்டி வேண்டாம்
வில்வ இலையினால் மறக்காமல் பூசிப்பாய்
நம் கூடல சங்கம தேவனை.
Translated by: Smt. Kalyani Venkataraman, Chennai
ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಹಿಂದಿನ ವಚನದ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನದಲ್ಲಿ ಹೇಳಿರುವಂತೆ ಮೊರದೊಳಗೆ ಬಿಜಯಮಾಡುವ ದೈವ ಮಾರಿಯೊಂದೇ ಅಲ್ಲ-ಎಲ್ಲ ಕಿರುಕುಳದೈವಗಳಿಗೂ ಮೊರವೇ ಏರಿಬರುವ ರಥ-ಎಂದು ಬಸವಣ್ಣನವರು ಹಾಸ್ಯ ಮಾಡುತ್ತಿರುವರು. ಇಂಥ ಮಾರಿಮಸಣಿಗಳಿಗೆ ಕುರಿಯನ್ನೂ ಮರಿಯನ್ನೂ ಬಲಿಕೊಟ್ಟು ಉದ್ಧಾರವಾದೆವೆಂದು ಸಂಭ್ರಮಿಸುವ ಮುಗ್ಧ ಜನರನ್ನು ಕುರಿತು-“ಕುರಿ ಸತ್ತು ಕಾವುದೇ ಹರ ಮುಳಿದವರ” ಎಂದು ಅನುಕಂಪೆಯಿಂದ ಪ್ರಶ್ನಿಸುತ್ತಿರುವರು. ತನ್ನ ಒಂದಂಶವೇ ಆದ ಮನುಷ್ಯನು ಮೌಢ್ಯದಿಂದ ಭಯದಿಂದ ಪುಡಿ ದೇವರುಗಳ ಕಾಲಕಸವಾದರೆ ಅವರ ಮೇಲೆ ಶಿವನಿಗೆ ಕೋಪವಲ್ಲವೆ ?
ಹರನ ಈ ಮುಳಿಸಿಂದ ಪಾರಾಗಬೇಕಾದರೆ ಜನ ಪೂಜೆಯ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಣಿಹಿಂಸೆ ಮಾಡುವುದನ್ನೂ, ಆ ಮೂಲಕವೇ ಒಲಿಯುವೆನೆಂಬ ದೇವತೆಗಳನ್ನೂ ತಿರಸ್ಕರಿಸಿ-ಬಡವರಿಗೂ ಸರಳಮಾರ್ಗಕ್ಕೂ ಒಗ್ಗುವ, ಎಲ್ಲ ಜೀವರಾಶಿಯನ್ನೂ ಪ್ರೀತಿಸುವ ರಕ್ಷಿಸುವ, ಶಿವನಿಗೇ ಮೊರೆಹೊಗಬೇಕೆಂಬುದು ಈ ವಚನದ ತಾತ್ಪರ್ಯ.
ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಜನರು ಮುಗ್ಧರಾಗಲಿ ಮತಿವಂತರಾಗಲಿ-ಇಬ್ಬರೂ ಆತ್ಮವನ್ನು ಕ್ಷುದ್ರೀಕರಿಸಿಕೊಳ್ಳದೆ ಸುಲಭವಾಗಿ ಉದ್ಧಾರವಾಗುವಗಂಭೀರವಾದೊಂದು ಭಕ್ತಿಮಾರ್ಗವನ್ನೇ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಬೋಧಿಸುತ್ತಿರುವರು.
ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಬರುವ-“ಕುರಿ ಸತ್ತು ಕಾವುದೇ ಹರ ಮುಳಿದವರ”ಎಂಬ, ಮತ್ತು “ಕುರಿ ಬೇಡ ಮರಿ ಬೇಡ ಬರಿಯ ಪತ್ರೆಯ ತಂದು ಮರೆಯದೆ ಪೂಜಿಸು ನಮ್ಮ ಕೂಡಲ ಸಂಗಮದೇವನ” ಎಂಬ ನುಡಿಮುತ್ತುಗಳು ಅನರ್ಘ್ಯವಾದುವು.
ಬಸವಣ್ಣ ಭಾರತದ 12 ನೇ ಶತಮಾನದ ಹಿಂದೂ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ, ಕಲಚೂರಿ ಅರಸ ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕರಾಗಿದ್ದರು. ಶಿವ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಕವಿಯಾಗಿದ್ದರು . ಬಸವಣ್ಣ ತಮ್ಮ ವಚನಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅರಿವು ಹರಡಿದರು, ಬಸವಣ್ಣ ಲಿಂಗ ತಾರತಮ್ಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ ತಾರತಮ್ಯ, ಮೂಢನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ಇಷ್ಟಲಿಂಗವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು ಶಿವನ ಒಂದು ಭಕ್ತಿ ಒಂದು ನಿರಂತರ ಜ್ಞಾಪನ ಎಂದು ಇದನ್ನು ಎಲ್ಲರು ಧರಿಸಿ ಪೂಜಿಸಬಹುದು. ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ, ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಪುರುಷ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸಲು ಸ್ವಾಗತಿಸಿತು. ಬಸವಣ್ಣನವರ ಜೊತೆ ೭೭೦ ಅಮರಗಣಂಗಳು ಇದ್ದರೆಂದು ಮತ್ತು ೧,೯೬,೦೦೦ ಶರಣರಿದ್ದರೆಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪುರಾವೆಗಳಿವೆ.
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ದಂತಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿದ್ವತ್ಪೂರ್ಣ ಗ್ರಂಥಗಳು ಲಿಂಗಾಯ ಸ್ಥಾಪಕ ಬಸವಣ್ಣ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ . ಆದಾಗ್ಯೂ, ಆಧುನಿಕ ಕಲಾಚುರಿ ಶಾಸನಗಳಂತಹ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ ಬಸವ ಕವಿ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿದ್ದು, ಈಗಾಗಲೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ತುಂಬಿದರು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಕನ್ನಡ ಕವಿ ಹರಿಹರರಿಂದ ರಚಿತ ಬಸವರಾಜದೇವರ ರಗಳೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕನ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಆರಂಭಿಕ ಖಾತೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಲೇಖಕನು ತನ್ನ ನಾಯಕನ ಸಮಕಾಲೀನ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅದು ಮುಖ್ಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬಸವನ ಜೀವನ ಮತ್ತು ವಿಚಾರಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿವರ 13 ನೇ ಶತಮಾನದ ಪವಿತ್ರ ತೆಲುಗು ಪಠ್ಯ ಪಾಲ್ಕುರಿಕಿ ಸೋಮನಾಥರ ಬಸವ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಬಸವ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅವರನ್ನು ಭಕ್ತಿಭಂಡಾರಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.