ನಿಮ್ಮ ವಚನ ಎನ್ನ ಪುಣ್ಯವೆಂಬುದು ಹುಸಿಯಾಯಿತ್ತು ನೋಡಾ
ಶಾಸ್ತ್ರದ ವಚನ ಹೋತಿಂಗೆ ಮಾರಿ:
ಎಂತು ನಂಬುವೆನಯ್ಯಾ?
ʼನಾನು ಕೊಲ್ಲೆ, ನೇಣು ಕೊಂದಿತ್ತೆಂಬʼ ಸೂನೆಗಾರರನೇನೆಂಬೆ,
ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಾ?
Hindi Translationतव वचन मेरा पुण्य है, यह झूठ निकला
शास्र का वचन भेड के लिए मृत्यु बना,
कैसे विश्वास करूँ?
मैं वध नहीं करता, फाँसी करती है-कहनेवाले
बधिकों को क्या कहूँ, कूडलसंगमदेव ?
Translated by: Banakara K Gowdappa
English Translation Look,it is a lie to say there is
My merit in your words...
The word of the Śāstras is
Death to the goat:
What do I say, O Kūḍala Saṅgama Lord,
Of fthe butchers who say:
'I didn't kill, was the rope'?
Translated by: L M A Menezes, S M Angadi
Tamil Translationஉம் கூற்று என்னைப் புண்ணியன் என இயம்புகிறது
சாத்திரக் கூற்று பொய்த்தது காணாய்
ஆட்டிற்கு அழிவு
எங்ஙனம் நம்புவேன் ஐயனே?
நான் கொல்லேன், கயிறு கொன்றது எனும்
கொலைஞரை என்னென்பேன்
கூடல சங்கம தேவனே?
Translated by: Smt. Kalyani Venkataraman, Chennai
Telugu Translationమీ నుడుల చూడ తప్పయ్యె కదరా!
శాస్త్రము పల్కులు హోతకు మారి
నమ్ముటెట్లయ్యా!
నేగాదు త్రాడు చంపెనను
సూనరుల నే మందునయ్యా?
కూడల సంగమదేవా!
Translated by: Dr. Badala Ramaiah
ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಯಜ್ಞಯಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಪಶುವಧೆ ಮಾಡುವವರನ್ನು ಬಸವಣ್ಣನವರು ಕಟುಗರೆಂದು ಖಂಡಿಸಿ-“ವೇದ ಶಾಸ್ತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಹೇಳಿರುವುದನ್ನು ಮಾಡುತ್ತೇವೆ, ಅದರಲ್ಲಿ ತಪ್ಪೇನಿದೆ” ಎನ್ನುವ ವೈದಿಕರ ಮಾತನ್ನು- “ಕೊಲ್ಲುವವನು ನಾನಲ್ಲ. ಕೊರಳಿಗೆ ಜೀರಿದ ಹಗ್ಗ”ಎಂಬ ಕಟುಗನ ಭಂಡಮಾತಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿ ಗೇಲಿಮಾಡುತ್ತಿರುವರು.
ಈ ವಚನದ ಸರಳಗದ್ಯಾನುವಾದ ಈ ಮುಂದಿನಂತಿದೆ : ಎಲೆ ಶಿವನೇ, ನಿನ್ನ “ವಚನ”ವೆನಿಸಿದ ವೇದಶಾಸ್ತ್ರಗಳು ಪುಣ್ಯಕರವೆಂಬ ಮಾತು ಸುಳ್ಳಾಯಿತು. ಶಾಸ್ತ್ರದ ಮಾತೆಲ್ಲ ಹೋತಿಗೆ ಪ್ರಾಣಾಂತಕವಾಗಿ ಪರಿಣಮಿಸಿದೆಯಾಗಿ-ಆ ವೇದಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಹೇಗೆ ನಂಬಲಿ? ನಾನು ಕೊಲ್ಲುವುದಿಲ್ಲ ನೇಣು ಕೊಂದಿತೆಂಬ ಕಟುಗ(ವೈದಿಕ)ರ ಮಾತಿಗೆ ಹೇಸುತ್ತೇನೆ.
ಈ ವಚನದ ಆಧಾರದಿಂದ ಹೇಳುವುದಾದರೆ-ವೇದ(ಶಾಸ್ತ್ರ)ಗಳಲ್ಲಿ ಹೇಳಿರುವ ಪ್ರಾಣಿವಧೆಯು-ಆ ವೇದಶಾಸ್ತ್ರಗಳು “ಶಿವನ ವಚನ”ವೆಂದುಕೊಂಡಿದ್ದ ಬಸವಣ್ಣನವರ ಶ್ರದ್ಧೆಯನ್ನು ಅಲುಗಿಸಿತು-ಎನ್ನಬೇಕಾಗುವುದು.
ಬಸವಣ್ಣ ಭಾರತದ 12 ನೇ ಶತಮಾನದ ಹಿಂದೂ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ, ಕಲಚೂರಿ ಅರಸ ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕರಾಗಿದ್ದರು. ಶಿವ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಕವಿಯಾಗಿದ್ದರು . ಬಸವಣ್ಣ ತಮ್ಮ ವಚನಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅರಿವು ಹರಡಿದರು, ಬಸವಣ್ಣ ಲಿಂಗ ತಾರತಮ್ಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ ತಾರತಮ್ಯ, ಮೂಢನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ಇಷ್ಟಲಿಂಗವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು ಶಿವನ ಒಂದು ಭಕ್ತಿ ಒಂದು ನಿರಂತರ ಜ್ಞಾಪನ ಎಂದು ಇದನ್ನು ಎಲ್ಲರು ಧರಿಸಿ ಪೂಜಿಸಬಹುದು. ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ, ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಪುರುಷ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸಲು ಸ್ವಾಗತಿಸಿತು. ಬಸವಣ್ಣನವರ ಜೊತೆ ೭೭೦ ಅಮರಗಣಂಗಳು ಇದ್ದರೆಂದು ಮತ್ತು ೧,೯೬,೦೦೦ ಶರಣರಿದ್ದರೆಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪುರಾವೆಗಳಿವೆ.
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ದಂತಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿದ್ವತ್ಪೂರ್ಣ ಗ್ರಂಥಗಳು ಲಿಂಗಾಯ ಸ್ಥಾಪಕ ಬಸವಣ್ಣ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ . ಆದಾಗ್ಯೂ, ಆಧುನಿಕ ಕಲಾಚುರಿ ಶಾಸನಗಳಂತಹ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ ಬಸವ ಕವಿ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿದ್ದು, ಈಗಾಗಲೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ತುಂಬಿದರು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಕನ್ನಡ ಕವಿ ಹರಿಹರರಿಂದ ರಚಿತ ಬಸವರಾಜದೇವರ ರಗಳೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕನ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಆರಂಭಿಕ ಖಾತೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಲೇಖಕನು ತನ್ನ ನಾಯಕನ ಸಮಕಾಲೀನ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅದು ಮುಖ್ಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬಸವನ ಜೀವನ ಮತ್ತು ವಿಚಾರಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿವರ 13 ನೇ ಶತಮಾನದ ಪವಿತ್ರ ತೆಲುಗು ಪಠ್ಯ ಪಾಲ್ಕುರಿಕಿ ಸೋಮನಾಥರ ಬಸವ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಬಸವ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅವರನ್ನು ಭಕ್ತಿಭಂಡಾರಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.