ಮಾತಿನ ಮಾತಿಂಗೆ ನಿನ್ನ ಕೊಂದಹರೆಂದು
ಎಲೆ ಹೋತೇ, ಅಳು, ಕಂಡಾ!
ವೇದವನೋದಿದವರ ಮುಂದೆ ಅಳು, ಕಂಡಾ!
ಶಾಸ್ತ್ರವ ಕೇಳಿದವರ ಮುಂದೆ ಅಳು, ಕಂಡಾ!!
ನೀನತ್ತುದಕ್ಕೆ ತಕ್ಕುದ ಮಾಡುವ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವ.
Hindi Translationहे बकरे कि वेदविधि से तेरा वध होगा –
हे वेद – पाठकों के सामने रोओ
हे श्रृत शास्र श्रोताओं के सामने रोओ ।
तेरे रोदन का उचित दंड देंगे कूडलसंगमदेव ॥
Translated by: Banakara K Gowdappa
English Translation Cry,cry,O goat,
That you're slain
In accordance with the Vedas
Cry,cry,before them
That read the Vedas!
Cry,cry,before them
That hear the Śāstras!
Lord Kūḍala Saṅgama
Will take a fit toll
For what you've wept!
Translated by: L M A Menezes, S M Angadi
Tamil Translationவேதம் கூறுகிறது என உன்னைக் கொன்றனர்
ஏ ஆடே, அழு, கண்டாய்
வேதம் ஓதியவர் முன்பு அழு, கண்டாய்
சாத்திரத்தைக் கேட்டவர் முன்பு அழு, கண்டாய்
நீ அழுததற்குத் தகுந்ததைச் செய்வான்
கூடல சங்கம தேவன்
Translated by: Smt. Kalyani Venkataraman, Chennai
Telugu Translationపలుకు పల్కునకు నినుబట్టి చంపెదమనగా,
ఓ పశువా యేడ్చెదవా
వేదము చదివినవారి యెదుట విలపింతువా!
శాస్త్రము విన్నవారిముందు దుఃఖింతువా !
నీ యేడ్పులకు దగు ప్రతి సేయును
మా కూడల సంగమదేవుడు.
Translated by: Dr. Badala Ramaiah
Urdu Translationکچھ ہی لمحوں کےبعد لوگ تجھے
مارڈالیں گے خوبصورت بھیڑ
کس لیےاشک توبہاتا ہے
کون ہےجویہاںسُنے فریاد
غمزدہ بھیڑمیری بات توسُن
ایسےلوگوں کےسامنےرونا
وید اورشاسترجو پڑھتے ہیں
تیری ان اشکبارآنکھوں کو
دیکھ کرمیرے کوڈلا سنگا
تجھ کواپنی پناہ میںلیں گے
Translated by: Hameed Almas
ಸ್ಥಲ -
ಮಾಹೇಶ್ವರನ ಜ್ಞಾನಿಸ್ಥಲವಿಷಯ -
ಪ್ರಾಣಿಬಲಿ
ಶಬ್ದಾರ್ಥಗಳುತಕ್ಕು = ; ಹೋತ = ;
ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಶವಯಾತ್ರೆಯನ್ನು ಕಂಡುದೇ ಬುದ್ಧನ ವೈರಾಗ್ಯಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾದಂತೆ-ಯಜ್ಞಶಾಲೆಯ ಮುಂದೆ ಕಟ್ಟಿದ ಹೋತನ್ನು ಕಂಡುದೇ ಬಸವಣ್ಣನವರು ವೈದಿಕಪಂಥವನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿ ಭಕ್ತಿಪಂಥವನ್ನು ಸೇರಿದುದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತೆನ್ನಬಹುದು.
ಯಜ್ಞ ಶಾಲೆಯ ಮುಂದೆ ಅರಚುತ್ತಿರುವ ಹೋತವೊಂದನ್ನು ಕಂಡ ಬಸವಣ್ಣನವರು-ಅದರ ಆರ್ತ ಸ್ವರಕ್ಕೆ ಮರುಗಿ-ಅದರ ತಲೆಯನ್ನು ನೇವರಿಸುತ್ತ ಆಡಿದ ಮಾತಿನ ಚಿತ್ರ ಈ ವಚನದಲ್ಲಿದೆ. ಬಸವಣ್ಣನವರು ಆ ಹೋತಿಗೆ ಅಳಬೇಡವೆಂದು ಹೇಳುತ್ತಿಲ್ಲ-ಬದಲಾಗಿ ವೇದಶಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಓದಿದವರ ಮುಂದೆ ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಅಳು ಎಂದು ಪ್ರೇರೇಪಿಸಿ ತಾವು ದುಃಖಿಸುತ್ತಿರುವರು. ಹೃದಯವಿದ್ರಾವಕವಾಗಿ ಮರಳಿ ಮರಳಿ ನೀನರಚುವ ಧ್ವನಿಯನ್ನು ಶಿವನು ಕೇಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುವವರೆಗೆ ಅಳು-ಶಿವನು ಆ ವೈದಿಕರಿಗೆ ತಕ್ಕ ಶಿಕ್ಷೆಯನ್ನು ಮಾಡುವನೆನ್ನುತ್ತ-ದಕ್ಷಾಧ್ವರ ಪ್ರಸಂಗವನ್ನು ನೆನಪಿಸಿಕೊಂಡರಾಗಬಹುದು ಬಸವಣ್ಣನವರು. (ಮಾತಿನಮಾತಿಂಗೆ : ನಿಷ್ಕಾರಣವಾಗಿ). (ನೋಡಿ 573ನೇ ವಚನ).
ಬಸವಣ್ಣ ಭಾರತದ 12 ನೇ ಶತಮಾನದ ಹಿಂದೂ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ, ಕಲಚೂರಿ ಅರಸ ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕರಾಗಿದ್ದರು. ಶಿವ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಕವಿಯಾಗಿದ್ದರು . ಬಸವಣ್ಣ ತಮ್ಮ ವಚನಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅರಿವು ಹರಡಿದರು, ಬಸವಣ್ಣ ಲಿಂಗ ತಾರತಮ್ಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ ತಾರತಮ್ಯ, ಮೂಢನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ಇಷ್ಟಲಿಂಗವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು ಶಿವನ ಒಂದು ಭಕ್ತಿ ಒಂದು ನಿರಂತರ ಜ್ಞಾಪನ ಎಂದು ಇದನ್ನು ಎಲ್ಲರು ಧರಿಸಿ ಪೂಜಿಸಬಹುದು. ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ, ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಪುರುಷ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸಲು ಸ್ವಾಗತಿಸಿತು. ಬಸವಣ್ಣನವರ ಜೊತೆ ೭೭೦ ಅಮರಗಣಂಗಳು ಇದ್ದರೆಂದು ಮತ್ತು ೧,೯೬,೦೦೦ ಶರಣರಿದ್ದರೆಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪುರಾವೆಗಳಿವೆ.
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ದಂತಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿದ್ವತ್ಪೂರ್ಣ ಗ್ರಂಥಗಳು ಲಿಂಗಾಯ ಸ್ಥಾಪಕ ಬಸವಣ್ಣ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ . ಆದಾಗ್ಯೂ, ಆಧುನಿಕ ಕಲಾಚುರಿ ಶಾಸನಗಳಂತಹ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ ಬಸವ ಕವಿ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿದ್ದು, ಈಗಾಗಲೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ತುಂಬಿದರು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಕನ್ನಡ ಕವಿ ಹರಿಹರರಿಂದ ರಚಿತ ಬಸವರಾಜದೇವರ ರಗಳೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕನ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಆರಂಭಿಕ ಖಾತೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಲೇಖಕನು ತನ್ನ ನಾಯಕನ ಸಮಕಾಲೀನ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅದು ಮುಖ್ಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬಸವನ ಜೀವನ ಮತ್ತು ವಿಚಾರಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿವರ 13 ನೇ ಶತಮಾನದ ಪವಿತ್ರ ತೆಲುಗು ಪಠ್ಯ ಪಾಲ್ಕುರಿಕಿ ಸೋಮನಾಥರ ಬಸವ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಬಸವ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅವರನ್ನು ಭಕ್ತಿಭಂಡಾರಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.