ಇಂದ್ರಿಯ ನಿಗ್ರಹವ ಮಾಡಿದರೆ ಹೊಂದುವುವು ದೋಷಂಗಳು:
ಮುಂದೆ ಬಂದು ಕಾಡುವುವು ಪಂಚೇಂದ್ರಿಯಂಗಳು.
ಸತಿಪತಿರತಿಸುಖವ ಬಿಟ್ಟರೆ ಸಿರಿಯಾಳ-ಚಂಗಳೆಯವರು?
ಸತಿಪತಿರತಿಸುಖಭೋಗೋಪಭೋಗವಿಳಾಸವ
ಬಿಟ್ಟ(ನೆ) ಸಿಂಧುಬಲ್ಲಾಳನು?
ನಿಮ್ಮ ಮುಟ್ಟಿ ಪರಧನ-ಪರಸತಿಯರಿಗೆಳಸಿದರೆ
ನಿಮ್ಮ ಚರಣಕ್ಕೆ ದೂರ, ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಾ!
Hindi Translationइंद्रिय निग्रह से दोष उप्तन्न होते हैं।
पंचेंद्रिय आगे आकर सताती हैं !
सिरियाळ चंगळे ने सतिपति रतिसुख त्यागा-?
सिंधु बल्लाळ ने सतिपति रतिभोगा विलास त्यागा-?
तव स्पर्श कर परधन, परस्त्री की कामना करूँ,
तो तव चरणों से दूर होऊँगा कूडलसंगमदेव ॥
Translated by: Banakara K Gowdappa
English Translation Bridling your senses, all you do
Is starting maladies:
For the five senses come and stand
And laugh into your face!
Did Siriyāḷa and Caṅgaḷe
Give up their nights of love
As wedded man and wife?
Did Sindhuballāḷa give up
His amorous pleasures and dalliance?
Before Thee I avow:
Should I but covet another's wealth or wife,
Let me be banished from Thy feet,
O Kūḍala Saṅgama Lord!
Translated by: L M A Menezes, S M Angadi
Tamil Translationபுலனடக்கம் செய்யின் தவறுகள் வரும்
பிறகு ஐம்புலன்கள் வந்து வாட்டும்
சிறுத்தொண்டன் ஜங்களை புணர்தலை விட்டனரோ?
சிந்து வல்லாளன் புணர்தலை விட்டனரோ?
உம்மை வணங்கி, பிறர் செல்வம், பிறன்மனையை
நயப்பின் உம் நெறிக்குத் தொலைவாம்
கூடலசங்கமதேவனே.
Translated by: Smt. Kalyani Venkataraman, Chennai
Telugu Translationఇంద్రియ నిగ్రహము సేయ దోషమయ్యా
పంచేంద్రియములు మున్ముందెవచ్చి బాధించునయ్యా
సతిపతి రతిసుఖముల వదలిరే సిరియాళచంగళులు?
సతిపతి రతిసుఖ భోగోపభోగ విలాసము విడిచెనే
సింధు బల్లాళుడు? నిన్ను చేరి పరసతి పర ధనములకు
మరగిన మీ పాదములకు దూరమై పోదునయ్యా సంగయ్యా!
Translated by: Dr. Badala Ramaiah
Urdu Translationکوئی اپنےحوا سِ خمسہ کو
عمربھرجوگرفت میں رکھّے
لوگ ہرنقص اس میں ڈھونڈیں گے
اورپھرانتقام بھی لیں گے
کوچےکوچےمیں ہوگی رسوائی
کیاوہ شریال اورچنگےنے
اپنی شادی کےبعد دُنیا میں
وصل کی لذتیں نہیں لُوٹیں
سِندوبلال کی طرف دیکھو
تا دمِ زندگی بیاہ کے بعد
اس جہاں کی ہراک مسرّت سے
کیا وہ محظوظ و بہرہ ورنہ ہوے
ہاں اُسے بھول کراگرکوئی
دولتِ غیرکی طرف لپکے
یا پرائی حسین عورت کو
دیکھ کےمن ہی من میں للچائے
اے مرے دیوا کوڈلا سنگم
دُورہوگا وہ تیری نظروں سے
Translated by: Hameed Almas
ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಇಂದ್ರಿಯನಿಗ್ರಹವು ದೋಷಯುಕ್ತವಾದುದು. ಅದು ದೈಹಿಕವಲ್ಲದಿದ್ದರೆ –ಮಾನಸಿಕವಾಗಿ ಹಾವಳಿ ಮಾಡುವುದು. ಅಂದರೆ ಸಹಜವಾಗಿ ಅನುಭವಿಸಬೇಕಾದ ಐಂದ್ರಿಯಿಕ ವ್ಯಾಪಾರಗಳನ್ನು ದೈಹಿಕವಾಗಿ ನಿಗ್ರಹಿಸಿದರೆ –ಅದು ವಾಚಿಕವಾಗಿಯೂ, ವಾಚಿಕವಾಗಿ ನಿಗ್ರಹಿಸಿದರೆ-ಅದು ಮಾನಸಿಕವಾಗಿಯೂ ಸ್ಪೋಟಗೊಂಡು ನಮ್ಮ ಜೀವಾಳವಾದ ಅಂತರಂಗವನ್ನೆಲ್ಲ ವಿಕೃತಗೊಳಿಸುವುದು ನಿಶ್ಚಯ –ಎನ್ನುತ್ತ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಧರ್ಮದ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಸಂನ್ಯಾಸಾಚರಣೆಯನ್ನು ಸಾರಾಸಗಟಾಗಿ ಕಡ್ಡಾಯ ಮಾಡಿರುವುದನ್ನು ಒಪ್ಪದೆ –ವಿಕೃತ ಸಂನ್ಯಾಸವು ಧರ್ಮವಿರೋಧಿಯೆಂದೂ ಸಹಜಸಂಸಾರವು ಧರ್ಮಸಮ್ಮತವೇ ಆಗಿರುವುದೆಂದೂ ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಡುತ್ತಿರುವರು.
ಈ ತಮ್ಮ ಅಭಿಪ್ರಾಯಕ್ಕೆ ಪೋಷಕವಾಗಿ -ಶಿವಪಂಥದಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಪುರಾತನರೂ ಪ್ರಸಿದ್ಧರೂ ಆದ ಸಿರಿಯಾಳಚೆಂಗಳೆ ದಂಪತಿಗಳ ಮತ್ತು ಸಿಂಧುಬಲ್ಲಾಳನ ನಿದರ್ಶನಗಳನ್ನು ಕೊಡುತ್ತ –ಅವರೆಲ್ಲರೂ ಸಂಸಾರದಲ್ಲಿದ್ದುಕೊಂಡೇ ರತಿಸುಖವನ್ನೂ ಭೋಗೋಪಭೋಗಗಳನ್ನೂ ಅನುಭವಿಸುತ್ತಲೇ ಮಹಿಮಾನ್ವಿತ ಶಿವಾನುಭಾವಿಗಳಾಗಿದ್ದರೆನ್ನುತ್ತ –ಗೃಹಸ್ಥಾಶ್ರಮದಲ್ಲಿದ್ದುಕೊಂಡೇ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಿದ್ಧಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದೆಂದು ಅನುಯಾಯಿಗಳಿಗೆ ಮನವರಿಕೆಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತಿರುವರು.
ಗೃಹಸ್ಥನಾದೊಬ್ಬನು ಪರಸತಿಯರಿಗೆ ಪರಧನಕ್ಕೆ ಅಳುಪದೆ ತನ್ನ ಸತಿಯಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಧನದಲ್ಲಿ ತೃಪ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದರೆ –ಅದೇ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ರೀತಿಯ ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯವೆಂಬ ಬಸವಣ್ಣನವರ ದೃಷ್ಟಿ -ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತೀಯ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಕಲ್ಪನೆಗೆ ಅನುರೂಪವಾಗಿಯೇ ಇದೆ.
ಹೀಗೆ ಬಸವಣ್ಣನವರ ಪ್ರಕಾರ –ಕಡ್ಡಾಯ ಸಂನ್ಯಾಸದ ಮಠಸಂಪ್ರದಾಯಕ್ಕಿಂತ ಗೃಹಸ್ಥಾಶ್ರಮದ ಶರಣರ ಮಹಾಮನೆ ಸಂಪ್ರದಾಯವು -ಸ್ವತಃ ಬಸವಣ್ಣನವರೇ ಅನುಸರಿಸಿದ ಸಂಪ್ರದಾಯವಾಗಿದ್ದು -ಪ್ರಶಸ್ತವೆಂಬುದನ್ನು ಮರೆಯಬಾರದು.
ಬಸವಣ್ಣ ಭಾರತದ 12 ನೇ ಶತಮಾನದ ಹಿಂದೂ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ, ಕಲಚೂರಿ ಅರಸ ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕರಾಗಿದ್ದರು. ಶಿವ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಕವಿಯಾಗಿದ್ದರು . ಬಸವಣ್ಣ ತಮ್ಮ ವಚನಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅರಿವು ಹರಡಿದರು, ಬಸವಣ್ಣ ಲಿಂಗ ತಾರತಮ್ಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ ತಾರತಮ್ಯ, ಮೂಢನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ಇಷ್ಟಲಿಂಗವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು ಶಿವನ ಒಂದು ಭಕ್ತಿ ಒಂದು ನಿರಂತರ ಜ್ಞಾಪನ ಎಂದು ಇದನ್ನು ಎಲ್ಲರು ಧರಿಸಿ ಪೂಜಿಸಬಹುದು. ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ, ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಪುರುಷ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸಲು ಸ್ವಾಗತಿಸಿತು. ಬಸವಣ್ಣನವರ ಜೊತೆ ೭೭೦ ಅಮರಗಣಂಗಳು ಇದ್ದರೆಂದು ಮತ್ತು ೧,೯೬,೦೦೦ ಶರಣರಿದ್ದರೆಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪುರಾವೆಗಳಿವೆ.
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ದಂತಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿದ್ವತ್ಪೂರ್ಣ ಗ್ರಂಥಗಳು ಲಿಂಗಾಯ ಸ್ಥಾಪಕ ಬಸವಣ್ಣ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ . ಆದಾಗ್ಯೂ, ಆಧುನಿಕ ಕಲಾಚುರಿ ಶಾಸನಗಳಂತಹ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ ಬಸವ ಕವಿ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿದ್ದು, ಈಗಾಗಲೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ತುಂಬಿದರು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಕನ್ನಡ ಕವಿ ಹರಿಹರರಿಂದ ರಚಿತ ಬಸವರಾಜದೇವರ ರಗಳೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕನ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಆರಂಭಿಕ ಖಾತೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಲೇಖಕನು ತನ್ನ ನಾಯಕನ ಸಮಕಾಲೀನ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅದು ಮುಖ್ಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬಸವನ ಜೀವನ ಮತ್ತು ವಿಚಾರಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿವರ 13 ನೇ ಶತಮಾನದ ಪವಿತ್ರ ತೆಲುಗು ಪಠ್ಯ ಪಾಲ್ಕುರಿಕಿ ಸೋಮನಾಥರ ಬಸವ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಬಸವ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅವರನ್ನು ಭಕ್ತಿಭಂಡಾರಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.