ಅರ್ಥಪ್ರಾಣಾಭಿಮಾನವ ಕೊಟ್ಟೆನೆಂಬವರಲ್ಲದೆ
ಕೊಟ್ಟ ಭಕ್ತರನಾರನೂ ಕಂಡುದಿಲ್ಲ.
ದಾಸ ತನ್ನ ವಸ್ತ್ರವ ಕೊಟ್ಟನಲ್ಲದೆ ತನ್ನ ಕೊಟ್ಟುದಿಲ್ಲ;
ಬಲ್ಲಾಳ ತನ್ನ ವಧುವ ಕೊಟ್ಟನಲ್ಲದೆ ತನ್ನ ಕೊಟ್ಟುದಿಲ್ಲ;
ಸಿರಿಯಾಳ ತನ್ನ ಮಗನ ಕೊಟ್ಟನಲ್ಲದೆ ತನ್ನ ಕೊಟ್ಟುದಿಲ್ಲ!
ಇವೆಲ್ಲ ಹೊರಗಣ ಮಾತು:
ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವರಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಕೊಟ್ಟ ಸಿಂಧುಮರಾಳ!
Hindi Translationकहते हैं हमने अर्थप्राणाभिमान अर्पित किया,
किंतु अर्पित करनेवाले भक्तों को नहीं देखा ।
दासने अपना वस्त्र दिया, अपने को नहीं;
बल्लाळ ने अपनी पत्नी को दिया, अपने को नहीं;
सिरियाळ ने अपने पुत्र को दिया, अपने को नहीं;
ये सब बाहरी बातें हैं!
सिंधुमराळ ने कूडलसंगमदेव के हाथ
अपने को अर्पित किया ॥
Translated by: Banakara K Gowdappa
English Translation There are men who say
They'll give their honour, life and wealth;
But I see no devotee
Who has actually given them!
Dāsa gave his cloth, but not himself;
Ballāḷa gave his cloth, but not himself;
Siriyāḷa gave his son, but not himself;
It was all an outward thing:
Sindhumarala alone did give himself
To Lord Kūḍala Saṅgama!
Translated by: L M A Menezes, S M Angadi
Tamil Translationசெல்வம், உயிர், அபிமானத்தை அளித்தேன் என்பரே தவிர
அளித்த பக்தர் யாரையும் கண்டதில்லை.
தாசன் தன்னாடையை ஈந்தனனன்றி தன்னை ஈயவில்லை
சிறுத்தொண்டன் தன்மகனை ஈந்தனனன்றித் தன்னை ஈயவில்லை
வல்லாளன் தன் மனைவியை ஈந்தனனன்றித் தன்னை ஈயவில்லை
இவ்வனைத்தும் புறப்பேச்சு
கூடல சங்கம தேவரிடத்தில் சிந்துமராளன் தன்னை ஈந்தான்!
Translated by: Smt. Kalyani Venkataraman, Chennai
Telugu Translationఅర్ధ ప్రాణాభిమానముల నిత్తుమనువా రేగాని
ఇచ్చిన భక్తుల నెవ్వరినీ చూడలేదు;
దాసయ్య తన వస్త్రమిచ్చెనేగాని తన్నిచ్చుకొనలేదు;
బల్లాళుడు తన వధువు నిచ్చెనేగాని తన్నిచ్చుకొనలేదు;
ఇవి యంతా పై పై మాటలేగాని సంగనికి
సింధుమరాళు డొక్కడే తన్ను తానిచ్చుకొనెనయ్యా!
Translated by: Dr. Badala Ramaiah
Urdu TranslationTranslated by: Hameed Almas
ಸ್ಥಲ -
ಮಾಹೇಶ್ವರನ ಜ್ಞಾನಿಸ್ಥಲವಿಷಯ -
ಭಕ್ತ
ಶಬ್ದಾರ್ಥಗಳುಅಭಿಮಾನ = ಹೆಂಡರು ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ ಇರುವ ಮಮತೆ; ಅರ್ಥ = ಹಣ; ದಾಸ = ; ಪ್ರಾಣ = ; ವಧು = ; ಸಿಂಧು = ;
ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಸಿಂಧುಮರಾಳನೆಂಬವನೊಬ್ಬ ರಾಜನೆಂಬ ಮಾತು ಹಾಗಿರಲಿ -ಅವನು ತನ್ನ ಅರ್ಥ-ಪ್ರಾಣ-ಅಭಿಮಾನಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ಜಂಗಮ(ಶಿವಕಾರ್ಯ)ಕ್ಕೆ ತೆತ್ತುಕೊಂಡವನು. ಒಮ್ಮೆ ಪರೀಕ್ಷಾರ್ಥವಾಗಿ ಶಿವನು ಜಂಗಮರೂಪಿಯಾಗಿ ಬಂದು -ನಿನ್ನ ಅರ್ಥ ಪ್ರಾಣ ಅಭಿಮಾನ ನಮ್ಮದೆಂದ ಮೇಲಿನ್ನು ನೀನಿಲ್ಲಿರಬೇಡ –ರಾಜ್ಯಬಿಟ್ಟು ಹೋಗು ಎಂದನು, ಸಿಂಧುಬಲ್ಲಾಳನಿಗೆ ಆ ಮಾತು ಅಸದಳವೆನಿಸಲಿಲ್ಲ. ಹೆಂಡತಿ ಮಕ್ಕಳನ್ನೂ ದೇಶಕೋಶವನ್ನೂ ಬಿಟ್ಟು ರಾಜ್ಯದಿಂದ ಹೊರಹೊರಟನು.
ಆಗ ಆ ಶಿವಜಂಗಮನು ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಸಿಂಧುಮರಾಳನಿಗೆ ಮರಳಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡು -ನಿನ್ನ ಅರ್ಥ ನನ್ನದೆಂದೆ, ನಿನ್ನ ಅಭಿಮಾನ ನನ್ನದೆಂದೆ –ಇನ್ನು ನಿನ್ನ ಪ್ರಾಣವೂ ನನ್ನದೆಂದೆ –ಅಂದ ಮೇಲೆ ಈ ನಿನ್ನ ದೇಹವೂ ನನ್ನದಲ್ಲವೆ ? ಅದರ ಬಲಭಾಗವನ್ನು ನನಗೆ ಕೊಡು ಎಂದನು. ಆ ಮಾತಿನಿಂದ ಪುಳಕಿತಗೊಂಡ ಸಿಂಧು ಮರಾಳನು –ಕೊಟ್ಟೆ ಎಂದನು.
ಶಿವಜಂಗಮನಾದರೋ ಕರಗಸದಿಂದ ಸಿಂಧುಮರಾಳನ ದೇಹವನ್ನು ಎರಡಾಗಿ ಸೀಳುತ್ತಿದ್ದರೆ –ರಾಜನ ಎಡಗಣ್ಣಿಂದ ಕಂಬನಿ ದಳದಳ ಸುರಿದುದನ್ನು ಕಂಡು -ನೀನು ಕೊಟ್ಟು ಪರಿತಪಿಸುತ್ತಿರುವೆ -ನಿನ್ನ ಈ ದೇಹ ನನಗೆ ಬೇಡವೆನ್ನುವನು. ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಸಿಂಧುಮರಾಳನ ಎಡಗಣ್ಣಲ್ಲಿ ನೀರು ಬಂದುದು -ಬಲಭಾಗ ಮಾತ್ರ ಶಿವಾರ್ಪಿತವಾಯಿತು,ಎಡಭಾಗ(ಶರಣಸತಿಸ್ಥಾನ) ವ್ಯರ್ಥವಾಯಿತಲ್ಲಾ ಎಂಬ ನೋವಿನಿಂದಲೇ ಹೊರತು ಕೊಟ್ಟ ವ್ಯಥೆಯಿಂದಲ್ಲ. ಅವನ ದೇಹದ ಬಲಭಾಗದಲ್ಲಿ ಎದ್ದ ರೋಮಾಂಚನ ಅದನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸುತ್ತಲೂ ಇತ್ತು. ಅದನ್ನು ಗಮನಿಸಿದ ಶಿವನು ತುಂಬಿದ ಎದೆಯಿಂದ ಸಿಂಧುಮರಾಳನನ್ನು ತಬ್ಬಿಹಿಡಿದು ಕೈಲಾಸಕ್ಕೆ ಕರೆದೊಯ್ದನು.
ಶಿವನಿಗೆ ದೇವರ ದಾಸಿಮಯ್ಯನು ತನ್ನ ಉಟ್ಟ ಪೀತಾಂಬರವನ್ನೇ ಬಿಚ್ಚಿಕೊಟ್ಟನು, ಬಲ್ಲಾಳನು ತನ್ನ ಪ್ರಿಯತಮೆಯನ್ನೇ ಬಿಟ್ಟುಕೊಟ್ಟನು, ಸಿರಿಯಾಳನು ತನ್ನ ಮುದ್ದುಮಗನನ್ನೇ ಒಪ್ಪಿಸಿಕೊಟ್ಟನು ಆದರೆ ಅವರಿಗೆಲ್ಲಾ ತನ್ನನ್ನೇ ಕೊಡುವುದು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಅದು ಶಿವನಿಗೂ ತಮಗೂ ಭಿನ್ನವರಿಯದವರಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಸಾಧ್ಯ.
ಈ ವಚನದ ಇಂಗಿತವೆಂದರೆ -ಬಿಟ್ಟೇನೆಂದರೂ ಬಿಡಲಾಗದ ಈ ದೇಹ ವ್ಯಾಮೋಹವನ್ನು ಬಿಟ್ಟವನೇ ಭಕ್ತನು. ಭಕ್ತನ ಅಂಗವು ಲಿಂಗವಾಗಬೇಕೆಂಬ ಬಸವಸಿದ್ಧಾಂತವೂ ಇದನ್ನೇ ದೃಢೀಕರಿಸುತ್ತಿದೆ.
ಬಸವಣ್ಣ ಭಾರತದ 12 ನೇ ಶತಮಾನದ ಹಿಂದೂ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ, ಕಲಚೂರಿ ಅರಸ ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕರಾಗಿದ್ದರು. ಶಿವ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಕವಿಯಾಗಿದ್ದರು . ಬಸವಣ್ಣ ತಮ್ಮ ವಚನಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅರಿವು ಹರಡಿದರು, ಬಸವಣ್ಣ ಲಿಂಗ ತಾರತಮ್ಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ ತಾರತಮ್ಯ, ಮೂಢನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ಇಷ್ಟಲಿಂಗವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು ಶಿವನ ಒಂದು ಭಕ್ತಿ ಒಂದು ನಿರಂತರ ಜ್ಞಾಪನ ಎಂದು ಇದನ್ನು ಎಲ್ಲರು ಧರಿಸಿ ಪೂಜಿಸಬಹುದು. ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ, ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಪುರುಷ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸಲು ಸ್ವಾಗತಿಸಿತು. ಬಸವಣ್ಣನವರ ಜೊತೆ ೭೭೦ ಅಮರಗಣಂಗಳು ಇದ್ದರೆಂದು ಮತ್ತು ೧,೯೬,೦೦೦ ಶರಣರಿದ್ದರೆಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪುರಾವೆಗಳಿವೆ.
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ದಂತಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿದ್ವತ್ಪೂರ್ಣ ಗ್ರಂಥಗಳು ಲಿಂಗಾಯ ಸ್ಥಾಪಕ ಬಸವಣ್ಣ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ . ಆದಾಗ್ಯೂ, ಆಧುನಿಕ ಕಲಾಚುರಿ ಶಾಸನಗಳಂತಹ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ ಬಸವ ಕವಿ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿದ್ದು, ಈಗಾಗಲೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ತುಂಬಿದರು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಕನ್ನಡ ಕವಿ ಹರಿಹರರಿಂದ ರಚಿತ ಬಸವರಾಜದೇವರ ರಗಳೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕನ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಆರಂಭಿಕ ಖಾತೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಲೇಖಕನು ತನ್ನ ನಾಯಕನ ಸಮಕಾಲೀನ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅದು ಮುಖ್ಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬಸವನ ಜೀವನ ಮತ್ತು ವಿಚಾರಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿವರ 13 ನೇ ಶತಮಾನದ ಪವಿತ್ರ ತೆಲುಗು ಪಠ್ಯ ಪಾಲ್ಕುರಿಕಿ ಸೋಮನಾಥರ ಬಸವ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಬಸವ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅವರನ್ನು ಭಕ್ತಿಭಂಡಾರಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.