Hindi Translationचोरी करने जाये, तो सेंध की छेनी पकडूँगा;
बंदी बनाओगे, तो तुम से आगे चलूँगा;
मन में भय या शंका रखूँ ,
तो तव सौगंध है, तव पुरातनों की सौगंध है,
प्रभु के आचार को सदाचार न कहूँ,
तो निष्टापूर्ण शिष्ष्टता का भंग होगा,
कूडलसंगमदेव ॥
Translated by: Banakara K Gowdappa
English Translation If you would rob, I hold the robber's tool:
If you're held captive, I march
A step ahead of you.
If I should entertain
Fear in my heart of doubt,
Let your curse fall upon me, and
Your pioneers curse!
If I should fail to say
My master's acts are righteous deeds,
Look you, there comes a breach
In the servant's discipline,
O Kūḍala Saṅgama Lord!
Translated by: L M A Menezes, S M Angadi
Tamil Translationகளவாயின் கன்னக் கோலைப்பிடிப்பேன்
சிறைபிடிப்பின் உம்மை விட்டு முன்னால் செல்வேன்
மனத்தில் அச்சம், நடுக்கம் வரின்
உம்மாணை, உம் பழைமையோர் மீது ஆணை
ஆள்பவர் நன்னெறியின்றி ஒழுகின்
நெறிமிக்க தொண்டர் கெட்ட கேட்டினைக்
காணாய் கூடல சங்கமதேவனே.
Translated by: Smt. Kalyani Venkataraman, Chennai
ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಶರಣರು ಹೇಳಿದ್ದನ್ನು ಮಾಡುವುದಷ್ಟೇ ಹೊರತು-ಅದನ್ನು ಸಂಶಯಿಸುವುದು ಪ್ರಶ್ನಿಸುವುದು ತಮ್ಮ ಕೆಲಸವಲ್ಲವೆನ್ನುತ್ತ ಶರಣರ ಧರ್ಮವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ತಾವೊಬ್ಬ ಶಿಸ್ತಿನ ಸಿಪಾಯಿಯೆಂಬುದನ್ನು ಬಸವಣ್ಣನವರು ಈ ವಚನದ ಮೂಲಕ ಶ್ರುತಪಡಿಸಿರುವರು. ಹೀಗೆಂಬ ಈ ವಚನದ ಆಶಯವನ್ನು ಗ್ರಹಿಸಲಾರದೆ ಪುರಾಣಿಕರು ಗೊಂದಲಿವೆಬ್ಬಿಸಿರುವರು.
ಕನ್ನದ ಬ್ರಹ್ಮಯ್ಯನೆಂಬ ಭಕ್ತನೊಬ್ಬನು ರಾಜಭಂಡಾರಕ್ಕೆ ಕನ್ನವಿಕ್ಕಲು ಬಸವಣ್ಣನವರ ಸಹಾಯವನ್ನು ಯಾಚಿಸಿದುದಾಗಿಯೂ ಅದಕ್ಕೆ ಪ್ರತ್ಯುತ್ತರವಾಡದೆ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಆ ಕಳ್ಳ(ಭಕ್ತ)ನಿಗೆ ಸಹಾಯಕರಾಗಿ ನಿಂತರೆಂಬ ಸಂದರ್ಭವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿಕೊಂಡು ಸಿಂಗಿರಾಜುನು ಅಲ್ಲಿ ಈ ವಚನವನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿರುವನು (ಸಿಂಗಿರಾಜಪುರಾಣ 17-8ವ). ಅವನ ಪ್ರಕಾರ ಕಳ್ಳ ಸಿಕ್ಕಿಬಿದ್ದಾಗ ಕನ್ನ ಕೊರೆದ ಮಣ್ಣನ್ನೆಲ್ಲ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಚಿನ್ನಮಾಡಿ ತೋರಿ ಬಿಜ್ಜಳನ ಬಾಯಿಮುಚ್ಚಿಸಿದರು. ಈ ಪುರಾಣಕಥೆಯ ಪ್ರಕಾರ ಮಣ್ಣು ಚಿನ್ನವಾಯಿತು –ಆದರೆ ಬಸವಣ್ಣನವರ ಚಾರಿತ್ರ ಮಣ್ಣಾಯಿತು. ಈ ಬಗ್ಗೆ ಸಿಂಗಿರಾಜನನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದರೆ –ಆ ಮಣ್ಣನ್ನು ಚಿನ್ನ ಮಾಡಿದರಾಗಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಮಹಾತ್ಮರು ಎನ್ನುವನು. ಹೀಗಾಗಿ ಪುರಾಣಕಾರರು ತಮ್ಮ ಕಥಾನಾಯಕನು ಕಳ್ಳನೆನಿಸಿದರೂ ಸರಿಯೇ ಪವಾಡಪುರುಷರೆಂಬಂತೆ ಕಾಣಬೇಕೆಂಬ ಹುಂಬರು.
ಇವರ ಪ್ರಕಾರ ಭಕ್ತರು ಕಳ್ಳರಾದರೂ –ಅವರ ಕಾಯಕಕ್ಕೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುವುದು ತಮ್ಮ ಪವಿತ್ರ ಕಾರ್ಯವೆಂದು ಬಸವಣ್ಣನವರು ಸ್ವತಃ ತಿಳಿದಿದ್ದರೆಂದಂತಾಯಿತು. ಆ ಮೂಲಕ ಕಾಯಕಕಲ್ಪನೆಗೆ ಮತ್ತು ಆ “ಕಳಬೇಡ ಕೊಲಬೇಡ”ವೆಂಬ ಬಸವಣ್ಣನವರ ಜೀವನಮೌಲ್ಯಕ್ಕೆ (ನೋಡಿ ವಚನ 236) ಅಪಚಾರವಾಯಿತು.
ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಹೇಳಿರುವುದು-ಶಿವಭಕ್ತರು ಕಳ್ಳತನದ ಕಾಯಕದವರಾದರೆ ಅವರಿಗೆ ಕನ್ನಗತ್ತರಿಯನ್ನು ಹಿಡಿದು ಸಹಾಯ ಮಾಡುವೆನೆಂದಲ್ಲ. ಅವರು ಸಿಕ್ಕಿಬಿದ್ದರೆ ಅವರಿಗೆ ಜಾಮೀನಾಗಿ ಅವರಿಗಿಂತ ಮುಂಚಿತವಾಗಿ ತಾವೇ ಬಂದಿಯಾಗುವೆನೆಂದಲ್ಲ. ಸದಾಚಾರಿಗಳಾದ ಭಕ್ತರು ನನ್ನ ಒಡೆಯರಾದ್ದರಿಂದ ಅವರ ವರ್ತನೆಯನ್ನು ಪ್ರಶ್ನೆ ಮಾಡದೆ ಅವರ ಆಜ್ಞಾನುವರ್ತಿಯಾಗಿರುವುದು ನನ್ನ ಕರ್ತವ್ಯವೆನ್ನುತ್ತ-ಆ ತಮ್ಮ ವಿಧೇಯತೆಯ ತೀವ್ರತೆಯನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಲೋಸ್ಕರ-ಆ ಭಕ್ತರನ್ನು ಯಾರಾದರೂ ಕಳ್ಳರೆಂದು ಆರೋಪಿಸಿದರೆ ಆ ಆರೋಪಕ್ಕೆ ಅವರಿಗಿಂತ ಮೊದಲು ನಾನೇ ಪಾತ್ರನೆನ್ನುತ್ತ ಆ ಶಿವಭಕ್ತರ ಪರವಹಿಸಿ ಬಂದಿಯಾಗಲೂ ನಾನು ಸಿದ್ಧನೆಂಬ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಈ ವಚನವನ್ನು ಹಾಡಿರುವರು. ಭಕ್ತರ ಸನ್ನಡತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಅವರಿಗೆ ಅಷ್ಟು ಖಾತ್ರಿ. (ವಚನ 721 ನೋಡಿ).
ಬಸವಣ್ಣ ಭಾರತದ 12 ನೇ ಶತಮಾನದ ಹಿಂದೂ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ, ಕಲಚೂರಿ ಅರಸ ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕರಾಗಿದ್ದರು. ಶಿವ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಕವಿಯಾಗಿದ್ದರು . ಬಸವಣ್ಣ ತಮ್ಮ ವಚನಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅರಿವು ಹರಡಿದರು, ಬಸವಣ್ಣ ಲಿಂಗ ತಾರತಮ್ಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ ತಾರತಮ್ಯ, ಮೂಢನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ಇಷ್ಟಲಿಂಗವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು ಶಿವನ ಒಂದು ಭಕ್ತಿ ಒಂದು ನಿರಂತರ ಜ್ಞಾಪನ ಎಂದು ಇದನ್ನು ಎಲ್ಲರು ಧರಿಸಿ ಪೂಜಿಸಬಹುದು. ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ, ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಪುರುಷ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸಲು ಸ್ವಾಗತಿಸಿತು. ಬಸವಣ್ಣನವರ ಜೊತೆ ೭೭೦ ಅಮರಗಣಂಗಳು ಇದ್ದರೆಂದು ಮತ್ತು ೧,೯೬,೦೦೦ ಶರಣರಿದ್ದರೆಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪುರಾವೆಗಳಿವೆ.
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ದಂತಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿದ್ವತ್ಪೂರ್ಣ ಗ್ರಂಥಗಳು ಲಿಂಗಾಯ ಸ್ಥಾಪಕ ಬಸವಣ್ಣ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ . ಆದಾಗ್ಯೂ, ಆಧುನಿಕ ಕಲಾಚುರಿ ಶಾಸನಗಳಂತಹ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ ಬಸವ ಕವಿ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿದ್ದು, ಈಗಾಗಲೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ತುಂಬಿದರು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಕನ್ನಡ ಕವಿ ಹರಿಹರರಿಂದ ರಚಿತ ಬಸವರಾಜದೇವರ ರಗಳೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕನ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಆರಂಭಿಕ ಖಾತೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಲೇಖಕನು ತನ್ನ ನಾಯಕನ ಸಮಕಾಲೀನ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅದು ಮುಖ್ಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬಸವನ ಜೀವನ ಮತ್ತು ವಿಚಾರಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿವರ 13 ನೇ ಶತಮಾನದ ಪವಿತ್ರ ತೆಲುಗು ಪಠ್ಯ ಪಾಲ್ಕುರಿಕಿ ಸೋಮನಾಥರ ಬಸವ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಬಸವ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅವರನ್ನು ಭಕ್ತಿಭಂಡಾರಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.