Hindi Translationउमाधिनाथ एक कोटि हैं, पंचवक्त्र एक करोड़ हैं,
नंदी-वाहन एक कोटि हैं,सदाशिव एक करोड़ हैं,
गंगा-बालुका सम रुद्र हैं ।
ये सब कूडलसंगमदेव की सन्निधि में रहते हैं,
समरसवेद्य एक भी नहीं है॥
Translated by: Banakara K Gowdappa
English Translation A billion Umādhināthas,
A billion five-faced ones,
A billion, too, of such
As have the bull for carrier, lo!
A billion Sadāśivās ;
As many Rudras as the Gaṅgā sands!
These all sit close
To Kūḍala Saṅga ,but none
Has found the consubstaintial union-none!
Translated by: L M A Menezes, S M Angadi
Tamil TranslationTranslated by: Smt. Kalyani Venkataraman, Chennai
ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಕೈಲಾಸದಲ್ಲಿ ಶಿವನ ಬಳಿಯೇ ಗಣಂಗಳು ಉಮಾಧಿನಾಥರೆಂದೂ ಪಂಚವಕ್ತ್ರರೆಂದೂ ನಂದಿವಾಹನರೆಂದೂ ಕೋಟಿ ಕೋಟಿ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿರುವರು. ಮತ್ತೆ ಹಲವು ಕೋಟಿ ಗಣಂಗಳು ಸದಾಶಿವರೆಂದೂ ಗಂಗೆವಾಳುಕ ಸಮಾರುದ್ರರೆಂದೂ ಶಿವನ ಇನ್ನೂ ಹತ್ತಿರದ ಸಾನ್ನಿಧ್ಯದಲ್ಲೇ ಇರುವರು. ಆದರೇನು ಅವರೆಲ್ಲಾ ಶಿವನ ಉದ್ದುದ್ದವಾದ ಹೆಸರುಗಳನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಂಡು, ಅದ್ಭುತವಾಗಿ ಅವನ ರೂಪವನ್ನೇ ಧರಿಸಿಕೊಂಡು ಚಮತ್ಕಾರವಾಗಿ ಕಾಣುವವರೇ ಹೊರತು ಅವರು ಆ ಶಿವನಲ್ಲಿ ಸಮರಸವಾದವರಲ್ಲ.
ಶಿವನಲ್ಲಿ ಸಮರಸವಾಗಿ ಬದುಕುವ ದಿವ್ಯ ಕಲೆಯನ್ನು ಅರಿಯದೆ ಹೀಗೆ ಶಿವನಾಮವನ್ನು ಶಿವಲಾಂಛನವನ್ನೂ ಧರಿಸಿ ಮಠಮಾನ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಮೆರೆಯುವ ಸ್ವಾಮಿಸನ್ಯಾಸಿಗಳನ್ನು ಕಂಡು ಬಸವಣ್ಣನವರು ಜಿಗುಪ್ಸೆಯಿಂದ ಹಾಡಿದ ವಚನವಿರಬಹುದಿದು.
ಬಸವಣ್ಣ ಭಾರತದ 12 ನೇ ಶತಮಾನದ ಹಿಂದೂ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ, ಕಲಚೂರಿ ಅರಸ ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕರಾಗಿದ್ದರು. ಶಿವ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಕವಿಯಾಗಿದ್ದರು . ಬಸವಣ್ಣ ತಮ್ಮ ವಚನಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅರಿವು ಹರಡಿದರು, ಬಸವಣ್ಣ ಲಿಂಗ ತಾರತಮ್ಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ ತಾರತಮ್ಯ, ಮೂಢನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ಇಷ್ಟಲಿಂಗವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು ಶಿವನ ಒಂದು ಭಕ್ತಿ ಒಂದು ನಿರಂತರ ಜ್ಞಾಪನ ಎಂದು ಇದನ್ನು ಎಲ್ಲರು ಧರಿಸಿ ಪೂಜಿಸಬಹುದು. ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ, ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಪುರುಷ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸಲು ಸ್ವಾಗತಿಸಿತು. ಬಸವಣ್ಣನವರ ಜೊತೆ ೭೭೦ ಅಮರಗಣಂಗಳು ಇದ್ದರೆಂದು ಮತ್ತು ೧,೯೬,೦೦೦ ಶರಣರಿದ್ದರೆಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪುರಾವೆಗಳಿವೆ.
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ದಂತಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿದ್ವತ್ಪೂರ್ಣ ಗ್ರಂಥಗಳು ಲಿಂಗಾಯ ಸ್ಥಾಪಕ ಬಸವಣ್ಣ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ . ಆದಾಗ್ಯೂ, ಆಧುನಿಕ ಕಲಾಚುರಿ ಶಾಸನಗಳಂತಹ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ ಬಸವ ಕವಿ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿದ್ದು, ಈಗಾಗಲೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ತುಂಬಿದರು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಕನ್ನಡ ಕವಿ ಹರಿಹರರಿಂದ ರಚಿತ ಬಸವರಾಜದೇವರ ರಗಳೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕನ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಆರಂಭಿಕ ಖಾತೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಲೇಖಕನು ತನ್ನ ನಾಯಕನ ಸಮಕಾಲೀನ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅದು ಮುಖ್ಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬಸವನ ಜೀವನ ಮತ್ತು ವಿಚಾರಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿವರ 13 ನೇ ಶತಮಾನದ ಪವಿತ್ರ ತೆಲುಗು ಪಠ್ಯ ಪಾಲ್ಕುರಿಕಿ ಸೋಮನಾಥರ ಬಸವ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಬಸವ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅವರನ್ನು ಭಕ್ತಿಭಂಡಾರಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.