ಕದ್ದ ಕಳ್ಳನ ಬಿಟ್ಟಮಂಡೆಯ ಹಿಡಿದು,
ಹುಡುಕು ನೀರೊಳಗದ್ದುವಂತೆ
ಮುಳುಗಲಾರೆನು, ಹಿಂಡಲಾರೆನು.
ಹಿಂಗಿದೆನಯ್ಯಾ ಎಲ್ಲ ಹಾರುವ ಕುಲವನು,
ಮುಳುಗುವನ ಕೈಯ ಹಿಡಿದೆತ್ತಿದ
ನಮ್ಮ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವ.
Hindi Translationचुराये चोर का सिर पकड़कर,
पानी में डुबोने जैसे मैं डूबता भी नहीं,
उठता भी नहीं, दूर किया पूरे ब्राह्मण कुल को
डूबनेवाले के हाथ पकड़ उठाया
हमारे कूडलसंगमदेव ने ।
Translated by: Eswara Sharma M and Govindarao B N
English TranslationTranslated by: L M A Menezes, S M Angadi
Tamil TranslationTranslated by: Smt. Kalyani Venkataraman, Chennai
Telugu TranslationTranslated by: Dr. Badala Ramaiah
Urdu TranslationTranslated by: Hameed Almas
ಸ್ಥಲ -
ಶಬ್ದಾರ್ಥಗಳು
ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ಸಿಕ್ಕಿಬಿದ್ದ ಕಳ್ಳನ ಕೆದರಿದ ತಲೆಯನ್ನು ಹಿಡಿದು ಕುದಿಯುವ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಅದ್ದಿ ತೆಗೆಯುವ ಕ್ರೂರವಾದ ಶಿಕ್ಷಾವಿಧಾನವೊಂದು ಬಸವಣ್ಣನವರ ಕಾಲಕ್ಕೆ ಇದ್ದಿತಾಗಬಹುದು. ಅದನ್ನು ಬಸವಣ್ಣನವರು ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸುತ್ತ-ಹಾರುವರು ನೀರಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿ ಏಳುವ ಸ್ನಾನವಿಧಿಗೆ ವಿಕಟವಾಗಿ ಅದನ್ನು ಹೋಲಿಸಿರುವರು. ಹಿಂದೆ ಹಾರುವರು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಸಮಾಜಶೋಷಣೆಯ ತಸ್ಕರಕರ್ಮಕ್ಕೆ ಅದು ತಕ್ಕ ಶಿಕ್ಷೆಯೆಂದೇ ಅವರು ಭಾವಿಸಿದ್ದರು ಕೂಡ.
ಹಾರವರು ಅನುಸರಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಧರ್ಮ ಕೇವಲ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಮುಳುಗುವ, ಬಟ್ಟೆ ಹಿಂಡುವ, “ಮಡಿ” ಧರ್ಮವಾಗಿ-ಅದು ಉಳಿದ ಹಿಂದೂಗಳೆಲ್ಲರಿಗೆ ಸಮಾನತೆಯನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿತ್ತು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ-ವೈದಿಕರ ಹುಡುಗಿಯನ್ನು ಶೂದ್ರಹುಡುಗನೊಬ್ಬ ಪ್ರೀತಿಸಿದಾಗ ಹುಟ್ಟಿದ ಮಗು ಚಂಡಾಲನಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಇದು ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕಾದಲ್ಲಿ ಇಂದಿಗೂ ಜಾರಿಯಲ್ಲಿರುವ ವರ್ಣನೀತಿಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಕರಾಳವೇನಲ್ಲ.
ಇಂಥ ಆವೈಚಾರಿಕ ಅಮಾನವೀಯ ಧರ್ಮವನ್ನು ಬಿಟ್ಟು, ಶರಣರ ಶೈವಧರ್ಮವನ್ನು ಅಪ್ಪಿದ ಬಗ್ಗೆ ಬಸವಣ್ಣನವರಿಗೆ ಬಿಡುಗಡೆಯ ಸಡಗರ-ನರಕದಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಂಡುಬಂದವನ ನೆಮ್ಮದಿಯ ಮುಕ್ತಭಾವ. ಆದುದರಿಂದಲೇ ಅವರು “ಮುಳುಗಲಾರೆನು ಹಿಂಡಲಾರೆನು- ಹಿಂಗಿದೆನಯ್ಯ ಎನ್ನ ಹಾರುವ ಕುಲವನು” ಎಂದಿರುವರು. ಅಲ್ಲಿಂದ ತಾವು ಪಾರಾದುದು ಶಿವನ ಕೃಪೆಯಿಂದಲೇ ಎಂಬರ್ಥದಲ್ಲಿ-“ಮುಳುಗುವನ ಕೈಯ ಹಿಡಿದೆತ್ತಿದ ನಮ್ಮ ಕೂಡಲ ಸಂಗಮದೇವ” ಎಂದು ಮೈನಡುಗುವಂತೆ ಮೌನವಾಗುವರು.
ಬಸವಣ್ಣನವರ ಕಾಲದ ಹಾರುವನು ತನ್ನ ಧರ್ಮಾಚರಣೆಯ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಪಾಪಕರ್ಮಕ್ಕೆ ತಕ್ಕ ಶಿಕ್ಷೆ ಕುದಿವ ನೀರೇ ಆದರೂ-ಅವನು ತಂಪಾದ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಸ್ನಾನ ಮಾಡುತ್ತ-ಅಷ್ಟರಿಂದಲೇ ತಾನು ಶ್ರೇಷ್ಠನೆಂಬಂತೆ ಹೇಗೆ ವಿಜೃಂಭಿಸುತ್ತಿದ್ದನೆಂಬುದನ್ನೂ ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಧ್ವನಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಬಳಸಿರುವ ಕಳ್ಳನ ಭೀಕರ ಸಂಗತಿಯಿಂದ ಮತ್ತು ಉಸಿರುಕಟ್ಟಿಸುವ ನೀರ್ಗತ್ತಲೆಯ ಆಚೆಗಿನ ಬಿಡುಗಡೆಯ ಬೆಳ್ಳಂಬೆಳುಕಿನ ಆಹ್ಲಾದಕರ ಸೂಚನೆಯಿಂದ ಆಪೂರ್ವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಸಮರ್ಥವಾಗಿರುವ ಈ ವಚನ ಇದುವರೆಗೂ ಅನುಪಲಬ್ಧವಾಗಿದ್ದು-ಈಗ (ಷಟ್ಸ್ಥಲದ ಪರಿವಿಡಿಯಲ್ಲೇ ಇರುವ) ಉದ್ದ ಪ್ರತಿಯಿಂದ ದೊರೆತಂದು ದೊಡ್ಡ ಲಾಭ.
ಬಸವಣ್ಣ ಭಾರತದ 12 ನೇ ಶತಮಾನದ ಹಿಂದೂ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ, ಕಲಚೂರಿ ಅರಸ ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕರಾಗಿದ್ದರು. ಶಿವ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಕವಿಯಾಗಿದ್ದರು . ಬಸವಣ್ಣ ತಮ್ಮ ವಚನಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅರಿವು ಹರಡಿದರು, ಬಸವಣ್ಣ ಲಿಂಗ ತಾರತಮ್ಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ ತಾರತಮ್ಯ, ಮೂಢನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ಇಷ್ಟಲಿಂಗವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು ಶಿವನ ಒಂದು ಭಕ್ತಿ ಒಂದು ನಿರಂತರ ಜ್ಞಾಪನ ಎಂದು ಇದನ್ನು ಎಲ್ಲರು ಧರಿಸಿ ಪೂಜಿಸಬಹುದು. ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ, ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಪುರುಷ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸಲು ಸ್ವಾಗತಿಸಿತು. ಬಸವಣ್ಣನವರ ಜೊತೆ ೭೭೦ ಅಮರಗಣಂಗಳು ಇದ್ದರೆಂದು ಮತ್ತು ೧,೯೬,೦೦೦ ಶರಣರಿದ್ದರೆಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪುರಾವೆಗಳಿವೆ.
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ದಂತಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿದ್ವತ್ಪೂರ್ಣ ಗ್ರಂಥಗಳು ಲಿಂಗಾಯ ಸ್ಥಾಪಕ ಬಸವಣ್ಣ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ . ಆದಾಗ್ಯೂ, ಆಧುನಿಕ ಕಲಾಚುರಿ ಶಾಸನಗಳಂತಹ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ ಬಸವ ಕವಿ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿದ್ದು, ಈಗಾಗಲೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ತುಂಬಿದರು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಕನ್ನಡ ಕವಿ ಹರಿಹರರಿಂದ ರಚಿತ ಬಸವರಾಜದೇವರ ರಗಳೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕನ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಆರಂಭಿಕ ಖಾತೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಲೇಖಕನು ತನ್ನ ನಾಯಕನ ಸಮಕಾಲೀನ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅದು ಮುಖ್ಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬಸವನ ಜೀವನ ಮತ್ತು ವಿಚಾರಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿವರ 13 ನೇ ಶತಮಾನದ ಪವಿತ್ರ ತೆಲುಗು ಪಠ್ಯ ಪಾಲ್ಕುರಿಕಿ ಸೋಮನಾಥರ ಬಸವ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಬಸವ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅವರನ್ನು ಭಕ್ತಿಭಂಡಾರಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.