Hindi Translationराजमहल में रानी बनने की अपेक्षा
भक्तों के घर भृत्य बनना श्रेष्ट है ।
कहते हैं-“ अर्घ्य लाओ, बिल्व लाओ,
लिंग को नैवेद्य चढाओ”
कहते हैं “कूडलसंगमदेव के महामंदिर में
हे भृत्य, शेष प्रसाद खाओ” ॥
Translated by: Banakara K Gowdappa
English Translation It's better to be a servant in
A bhakta's house,
Than in king's palace to be queen:
They say 'Get me water, give the leaf,
Offer the food to Liṅga!' so
They say, 'What is left over
In Kūḍala Saṅga's great house,
Eat that, you slave!'
Translated by: L M A Menezes, S M Angadi
Tamil TranslationTranslated by: Smt. Kalyani Venkataraman, Chennai
ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಹೆಂಗಸು ಆಳಾಗಿ ಅರಸರ ಮನೆ ಸೇರುವುದನ್ನು ಬಸವಣ್ಣನವರು ಒಪ್ಪಲಿಲ್ಲ. ಅದಕ್ಕೆ ಅವರು ಕಾರಣವನ್ನು ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಕೊಟ್ಟಿರುವಂತಿದೆ : ಹೆಂಡವನ್ನು ತಾ, ತಾಂಬೂಲವನ್ನು ನೀಡು ಅಟ್ಟ ಮಾಂಸಖಂಡವನ್ನು ಮುಂದೆ ಹಿಡಿ ಎನ್ನದೆ-ಮತ್ತೇನೆನ್ನುವರು ಆ ಶ್ರೀಮಂತರು ತಮ್ಮಲ್ಲಿಗೆ ದಾಸಿಯರಾಗಿ ಬಂದ ವಯಸ್ಸಿನ ಹುಡುಗಿಯರಿಗೆ? ಆದ್ದರಿಂದ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ-ಅರಸರ ಅರಮನೆಯಲ್ಲಿ ಅರಸಿಯಾಗಿರುವುದಕ್ಕಿಂತ ಭಕ್ತರ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ದಾಸಿಯಾಗಿರುವುದೇ ಮೇಲೆಂದು. ಯಾಕೆ? ಆ ಭಕ್ತಮಹನೀಯರು ಆ ದಾಸಿಯರತ್ತ ವಾತ್ಸಲ್ಯದಿಂದ ನೋಡುತ್ತ-“ಶಿವಪೂಜೆಗೆ ನೀರು ತಾ, ಪತ್ರೆ ನೀಡು, ಲಿಂಗಕ್ಕೆ ನೈವೇದ್ಯ ಹಿಡಿ, ಒಕ್ಕ ಪ್ರಸಾದವನ್ನು ಉಣ್ಣು” ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಇದೆಲ್ಲವೂ ಪುಣ್ಯವನ್ನು ಕೊಡುವ ಮತ್ತು ಆತ್ಮಾಭಿಮಾನ ಉಳ್ಳ ಕೆಲಸಗಳೇ ಆಗಿವೆ.
ಆದ್ದರಿಂದ ಅದ್ಧೂರಿಗೆ ಆಸೆಪಟ್ಟು ಸಿರಿವಂತರ ಸೇವೆಗೇ ಅಲ್ಲ, ಪಟ್ಟದರಾಣಿಯಾಗಿಯೂ ಹೋಗಬೇಡ-ಶಿವಶರಣರ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಕೋ-ಇಹಪರವೆರಡಕ್ಕೂ ಒಳ್ಳೆಯದೆಂದು ಬಡತನದಿಂದ ದಿಕ್ಕುತಪ್ಪುತ್ತಿದ್ದ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಬುದ್ಧಿ ಹೇಳುತ್ತಿರುವರು.
ಬಸವಣ್ಣ ಭಾರತದ 12 ನೇ ಶತಮಾನದ ಹಿಂದೂ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ, ಕಲಚೂರಿ ಅರಸ ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕರಾಗಿದ್ದರು. ಶಿವ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಕವಿಯಾಗಿದ್ದರು . ಬಸವಣ್ಣ ತಮ್ಮ ವಚನಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅರಿವು ಹರಡಿದರು, ಬಸವಣ್ಣ ಲಿಂಗ ತಾರತಮ್ಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ ತಾರತಮ್ಯ, ಮೂಢನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ಇಷ್ಟಲಿಂಗವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು ಶಿವನ ಒಂದು ಭಕ್ತಿ ಒಂದು ನಿರಂತರ ಜ್ಞಾಪನ ಎಂದು ಇದನ್ನು ಎಲ್ಲರು ಧರಿಸಿ ಪೂಜಿಸಬಹುದು. ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ, ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಪುರುಷ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸಲು ಸ್ವಾಗತಿಸಿತು. ಬಸವಣ್ಣನವರ ಜೊತೆ ೭೭೦ ಅಮರಗಣಂಗಳು ಇದ್ದರೆಂದು ಮತ್ತು ೧,೯೬,೦೦೦ ಶರಣರಿದ್ದರೆಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪುರಾವೆಗಳಿವೆ.
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ದಂತಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿದ್ವತ್ಪೂರ್ಣ ಗ್ರಂಥಗಳು ಲಿಂಗಾಯ ಸ್ಥಾಪಕ ಬಸವಣ್ಣ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ . ಆದಾಗ್ಯೂ, ಆಧುನಿಕ ಕಲಾಚುರಿ ಶಾಸನಗಳಂತಹ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ ಬಸವ ಕವಿ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿದ್ದು, ಈಗಾಗಲೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ತುಂಬಿದರು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಕನ್ನಡ ಕವಿ ಹರಿಹರರಿಂದ ರಚಿತ ಬಸವರಾಜದೇವರ ರಗಳೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕನ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಆರಂಭಿಕ ಖಾತೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಲೇಖಕನು ತನ್ನ ನಾಯಕನ ಸಮಕಾಲೀನ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅದು ಮುಖ್ಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬಸವನ ಜೀವನ ಮತ್ತು ವಿಚಾರಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿವರ 13 ನೇ ಶತಮಾನದ ಪವಿತ್ರ ತೆಲುಗು ಪಠ್ಯ ಪಾಲ್ಕುರಿಕಿ ಸೋಮನಾಥರ ಬಸವ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಬಸವ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅವರನ್ನು ಭಕ್ತಿಭಂಡಾರಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.