Hindi Translationक्रम बिना जाने बोलते हो
विष्णु कर्मी है, रुद्र निष्कर्मी
वेद-श्रुति बिना जाने वाद करनेवालों, सुनो
विष्णु नाना योनियों में हीन भवों में आता रहा है;
कहो कि रुद्र किस योनि से उप्तन्न हुआ
ऊँ त्रीणि पादानि विचक्रमें विष्णुर्गोपा अदाभ्यः ।
अतो धर्माणि धारयन् ॥
विष्णोः कर्माणि पश्यत यतो व्रतानि पस्पशे ।
इंद्र्स्य युज्यः सखा ॥
तद् विष्णोः परमं पदं सदा पश्यंति सूरयः ।
दिवीव चक्षुरातंतम् ॥
तद् विप्रासो विपन्याओ जागृवां सः समिन्धते ।
विष्णोर्यत्परं पदम् ॥’
यह श्रुति वचन समझ लो ।
मर्म का प्रतिपादन किये बिना मत रहो
कूडलसंगमदेव तव कर्म अत्यतिष्ठदशांगुल है ॥
Translated by: Banakara K Gowdappa
English Translation Vishnu is action-bound, Rudra is not :
Do you, Dear Sirs,
First know their ranking and then talk!
Nor listen to the wranges that they make
Unless you learn
The meaning of Vedas!.... Viṣṇu has come
Thro' several wombs, in more than lawful births:
But, tell me, in what womb did Rudra come?
'Behold the deeds of Viṣṇu , wherethrough
He hath accomplished pious acts:
Lo, Indra is his dearest friend.
Viṣṇu, the invulnerable, who protects
The universe-he took three steps
And so preserved the sacred laws.
The supreme place that Viṣṇu holds
Is glorified by those who are
Vigilant and wise and apt to praise.
Do you, O, understand
What the Revelations say!
Rest not content unless you speak
He stands ten fingures above
Your worldly lot-
Lord Kūḍala Saṅgama!
Translated by: L M A Menezes, S M Angadi
Tamil Translationதிருமால் கர்மி, உருத்திரன் கர்மியன்று
முறையையறியாது கூறுவிரோ?
வேதம், சுருதிகளை அறியாமல் வாதம்
புரியும் அனைவரும் கேண்மின்
திருமால் பல யோனிகளில், பிறவிகளில் வருவான்
உருத்திரன் எந்தயோனியில் வந்தானென நீவிர் கூறுவீர்
ஓம் விஷ்ணோ கர்மாணி பச்யத் யதோ வ்ரதானி
இந்த்ரஸ்ய யுஜ்ஞ ஸகா
தத் விஷ்ணோ பரமம் பதம் ஸதா பச்யந்தி ஸுர்ய
திவீவ சக்ஷுராததம்
தத் விப்ராஸோ விபன்யவோ ஜாக்ருவாம்ஸ ஸமிந்ததே
விஷ்ணோர்ய தத்பரமம் பதம்
என்னும் வேதவாக்கினை உணர்வீரோ!
மறைப்பொருளை விளக்கமாகக் கூறுவீர்
உங்கள் வினை பத்து விரற்கடையினை விட மிகுதியன்றோ
கூடல சங்கமதேவனே.
Translated by: Smt. Kalyani Venkataraman, Chennai
ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಬ್ರಹ್ಮನು ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ಮವನ್ನು ಮಾತ್ರವೆ, ವಿಷ್ಣುವು ಸೃಷ್ಟಿ-ಸ್ಥಿತಿಯೆಂಬ ಎರಡು ಕರ್ಮಗಳನ್ನು, ರುದ್ರನಾದರೋ ಸೃಷ್ಟಿ-ಸ್ಥಿತಿ-ಲಯವೆಂಬ ಮೂರೂ ಕರ್ಮಗಳನ್ನು ಮಾಡುವನು (ನೋಡಿ ವೀರಶೈವ ತತ್ತ್ವ ಮತ್ತು ಆಚರಣೆ-ಪುಟ 51). ಈ ವಚನದಲ್ಲಿಯಾದರೋ ತಾತ್ತ್ವಿಕವಾಗಿ “ರುದ್ರ”ನ ಕಲ್ಪನೆಯೇ ದೋಷಪೂರ್ಣವಾಗಿದೆ. ಮತ್ತು ವೈಷ್ಣವರನ್ನು ಕುರಿತಂತೆ “ಮರ್ಮವನೆತ್ತಿ ನುಡಿದಲ್ಲದೆ ನಿಲ್ಲಿರಿ” ಎಂದು ವಿದ್ವೇಷವನ್ನು ತುಚ್ಛವಾಗಿ ಕಾರುವುದು ಬಸವಣ್ಣನವರ ಧಾಟಿಯಲ್ಲ. ಮತ್ತು ವೈಷ್ಣವರನ್ನು ಕುರಿತಂತೆ ಆಡಿರುವ “ನಿಮ್ಮ ಕರ್ಮವು ಅತ್ಯತಿಷ್ಠದ್ದಶಾಂಗುಲದಿಂದತ್ತತ್ತ” ಎಂಬ ಮಾತು ನಿರರ್ಥಕವಾಗಿ ಕೇವಲ ಟಠಡಢಣ ಶಬ್ದಾಯಮಾನ ಪೆದ್ದುಪಾಂಡಿತ್ಯದಿಂದ ಕೂಡಿದೆ (ನೋಡಿ ವಚನ-532)
ಇದು ಬಸವಣ್ಣನವರ ನಿಜವಚನವಲ್ಲ-ಶ್ರುತಿಯಿಂದ ಇಲ್ಲಿ ಮಾಡಿರುವ ಉಲ್ಲೇಖವೂ ರೂಢಿಯಂತಿರದೆ ಅತ್ಯಂತ ದೀರ್ಘವಾಗಿರುವುದನ್ನೂ ಗಮನಿಸಿ.
ಬಸವಣ್ಣ ಭಾರತದ 12 ನೇ ಶತಮಾನದ ಹಿಂದೂ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ, ಕಲಚೂರಿ ಅರಸ ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕರಾಗಿದ್ದರು. ಶಿವ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಕವಿಯಾಗಿದ್ದರು . ಬಸವಣ್ಣ ತಮ್ಮ ವಚನಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅರಿವು ಹರಡಿದರು, ಬಸವಣ್ಣ ಲಿಂಗ ತಾರತಮ್ಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ ತಾರತಮ್ಯ, ಮೂಢನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ಇಷ್ಟಲಿಂಗವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು ಶಿವನ ಒಂದು ಭಕ್ತಿ ಒಂದು ನಿರಂತರ ಜ್ಞಾಪನ ಎಂದು ಇದನ್ನು ಎಲ್ಲರು ಧರಿಸಿ ಪೂಜಿಸಬಹುದು. ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ, ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಪುರುಷ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸಲು ಸ್ವಾಗತಿಸಿತು. ಬಸವಣ್ಣನವರ ಜೊತೆ ೭೭೦ ಅಮರಗಣಂಗಳು ಇದ್ದರೆಂದು ಮತ್ತು ೧,೯೬,೦೦೦ ಶರಣರಿದ್ದರೆಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪುರಾವೆಗಳಿವೆ.
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ದಂತಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿದ್ವತ್ಪೂರ್ಣ ಗ್ರಂಥಗಳು ಲಿಂಗಾಯ ಸ್ಥಾಪಕ ಬಸವಣ್ಣ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ . ಆದಾಗ್ಯೂ, ಆಧುನಿಕ ಕಲಾಚುರಿ ಶಾಸನಗಳಂತಹ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ ಬಸವ ಕವಿ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿದ್ದು, ಈಗಾಗಲೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ತುಂಬಿದರು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಕನ್ನಡ ಕವಿ ಹರಿಹರರಿಂದ ರಚಿತ ಬಸವರಾಜದೇವರ ರಗಳೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕನ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಆರಂಭಿಕ ಖಾತೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಲೇಖಕನು ತನ್ನ ನಾಯಕನ ಸಮಕಾಲೀನ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅದು ಮುಖ್ಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬಸವನ ಜೀವನ ಮತ್ತು ವಿಚಾರಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿವರ 13 ನೇ ಶತಮಾನದ ಪವಿತ್ರ ತೆಲುಗು ಪಠ್ಯ ಪಾಲ್ಕುರಿಕಿ ಸೋಮನಾಥರ ಬಸವ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಬಸವ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅವರನ್ನು ಭಕ್ತಿಭಂಡಾರಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.