Hindi Translationअमृत मंथन के समय
विष उत्पन्न होकर जलाते समय,
देव कहलानेवाले कहाँ गये?
उस दिन भागकर शिव की शरण जाते समय
देव कहलानेवाले कहाँ गये?
कूडलसंगमदेव देवाधिदेव है
जान लो तुम सब उनके दास हैं।
Translated by: Banakara K Gowdappa
English Translation When nectar was being churned,
When poison burnt,
Where did they go, dear Sirs,
Who were styled gods?
The day they ran and ran
For shelter unto Him,
Where did they go, good Sirs,
Who were styled gods?
Lord Kūḍala Saṅga is the God of gods:
Know ye, you are his servants all!
Translated by: L M A Menezes, S M Angadi
Tamil Translationஅமுதத்தைக் கடைந்தபொழுது நஞ்சுஏறிச்
சுட்டபொழுது, கடவுள் என்பவர் எங்கு
சென்றனரோ! அன்று ஒருமுறை ஓடிச்சென்று
சிவனிடம் தஞ்சமடைந்த பொழுது
கடவுள் என்பவர் எங்கு சென்றனரோ?
கூடல சங்கய்யன் கடவுளின் கடவுள்
இவர்களனைவரும் ஆள் என்பதை
அறியீரோ நீவிர்!
Translated by: Smt. Kalyani Venkataraman, Chennai
Telugu Translationఅమృతము చిల్కునాడు విషము పుట్టి
తెగకాల్ప దేవతల మను పెద్దలెల్ల యెటకేగిరో!
పరుగుపరుగున వచ్చి స్వామి మఱుగున జొచ్చు
దేవతల మనువారెల్ల యెటపోయిరో!
సంగడే దేవతలకు దేవుడయ్యా
మీరెల్లా పాలితులనుట తెలియుడో !
Translated by: Dr. Badala Ramaiah
Urdu TranslationTranslated by: Hameed Almas
ಸ್ಥಲ -
ಮಾಹೇಶ್ವರನ ಜ್ಞಾನಿಸ್ಥಲವಿಷಯ -
ದೇವರು
ಶಬ್ದಾರ್ಥಗಳುಕಡೆ = ; ವಿಷ = ;
ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನದೇವತೆಗಳಿಗೆ ರಾಕ್ಷಸರಿಗೆ ಇಬ್ಬರಿಗೂ ಅಮೃತಬೇಕು. ಆದರೆ ಸಮುದ್ರಮಂಥನ ಮಾಡಿದಾಗ ಮೊದಲು ಬಂದುದು ವಿಷ. ಅದನ್ನು ನಿಗ್ರಹಿಸಬಲ್ಲವರು ಯಾರೂ ಇಲ್ಲ-ಅದರ ಸುರುಳಿಸುತ್ತಿದ ಹೊಗೆಯನ್ನು ಕಂಡೇ ಎಲ್ಲ ದೇವತೆಗಳೂ ಓಡಿಹೋದರು. ಹೋದಲ್ಲಿಗೆಲ್ಲಾ ಅದು ಅಟ್ಟಿಬಂದಿತು-ಶಿವನಲ್ಲಿ ಮೊರೆ ಹೊಕ್ಕರು. ಶಿವನಾದರೋ ಆ ವಿಷವನ್ನು ಕಂಠದಲ್ಲಿ ಧರಿಸಿ ದೇವತೆಗಳನ್ನೆಲ್ಲಾ ಸಾವಿನಿಂದ ಉದ್ಧರಿಸಿದ. ಆದ್ದರಿಂದ ಶಿವನೊಬ್ಬನೇ ದೇವಾಧಿದೇವನು ಉಳಿದವರೆಲ್ಲಾ ಶಿವನ ಆಳುಗಳು ಎಂದು ಎಲ್ಲ ದೇವತೆಗಳನ್ನೂ ಕುರಿತು ಛೇಡಿಸುವ ಧಾಟಿಯಲ್ಲಿದೆ ಈ ವಚನ.
ಬಸವಣ್ಣ ಭಾರತದ 12 ನೇ ಶತಮಾನದ ಹಿಂದೂ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ, ಕಲಚೂರಿ ಅರಸ ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕರಾಗಿದ್ದರು. ಶಿವ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಕವಿಯಾಗಿದ್ದರು . ಬಸವಣ್ಣ ತಮ್ಮ ವಚನಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅರಿವು ಹರಡಿದರು, ಬಸವಣ್ಣ ಲಿಂಗ ತಾರತಮ್ಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ ತಾರತಮ್ಯ, ಮೂಢನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ಇಷ್ಟಲಿಂಗವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು ಶಿವನ ಒಂದು ಭಕ್ತಿ ಒಂದು ನಿರಂತರ ಜ್ಞಾಪನ ಎಂದು ಇದನ್ನು ಎಲ್ಲರು ಧರಿಸಿ ಪೂಜಿಸಬಹುದು. ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ, ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಪುರುಷ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸಲು ಸ್ವಾಗತಿಸಿತು. ಬಸವಣ್ಣನವರ ಜೊತೆ ೭೭೦ ಅಮರಗಣಂಗಳು ಇದ್ದರೆಂದು ಮತ್ತು ೧,೯೬,೦೦೦ ಶರಣರಿದ್ದರೆಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪುರಾವೆಗಳಿವೆ.
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ದಂತಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿದ್ವತ್ಪೂರ್ಣ ಗ್ರಂಥಗಳು ಲಿಂಗಾಯ ಸ್ಥಾಪಕ ಬಸವಣ್ಣ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ . ಆದಾಗ್ಯೂ, ಆಧುನಿಕ ಕಲಾಚುರಿ ಶಾಸನಗಳಂತಹ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ ಬಸವ ಕವಿ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿದ್ದು, ಈಗಾಗಲೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ತುಂಬಿದರು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಕನ್ನಡ ಕವಿ ಹರಿಹರರಿಂದ ರಚಿತ ಬಸವರಾಜದೇವರ ರಗಳೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕನ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಆರಂಭಿಕ ಖಾತೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಲೇಖಕನು ತನ್ನ ನಾಯಕನ ಸಮಕಾಲೀನ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅದು ಮುಖ್ಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬಸವನ ಜೀವನ ಮತ್ತು ವಿಚಾರಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿವರ 13 ನೇ ಶತಮಾನದ ಪವಿತ್ರ ತೆಲುಗು ಪಠ್ಯ ಪಾಲ್ಕುರಿಕಿ ಸೋಮನಾಥರ ಬಸವ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಬಸವ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅವರನ್ನು ಭಕ್ತಿಭಂಡಾರಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.