Hindi Translation‘ऊँ नम शिवाय’ मंत्र का अतिक्रमण
न करने के कारण वेद स्तब्ध हुए;
‘ऊँ नम शिवाय’ मंत्र का अतिक्रमण
न करने के कारण शस्त्र स्तब्ध हुए;
‘ऊँ नम शिवाय’ मंत्र का अतिक्रमण
न करने के कारण तर्क स्तब्ध हुए;
भयंकर भ्रम में पडगये मंत्र-तंत्र
शिव का मर्म न जान
चिंताग्रस्त है यह लोक
कूडलसंगमदेव ने श्वपच का सम्मान किया
अतः वे जाति भेद नहीं कर सकते ॥
Translated by: Banakara K Gowdappa
English Translation Ōṁ, namaḥ Śivāya !-
Short of this spell the Veda stays !
'Ōṁ, namaḥ Śivāya!-
Short of this spell the Śāstra stays !
'Ōṁ, namaḥ Śivāya !-
Short of this spell the Tarka stays !
All charms and talismans are held
Aghast and amazed !
Ignorant of Śiva's essence, the world
Is troubled with thought.
Since Lord Kūḍala Saṅgama upraised
A sweeper, they can make no more
Distinctions between caste and caste !
Translated by: L M A Menezes, S M Angadi
Tamil Translationஓம் நமச்சிவாய
எனும் மந்திரத்தை மீறலாகாது நின்றது வேதம்.
ஓம் நமச்சிவாய
எனும் மந்திரத்தை மீறலாகாது நின்றது சாத்திரம்.
ஓம் நமச்சிவாய
எனும் மந்திரத்தை மீறலாகாது நின்றது தருக்கம்,
அச்சம் நல்கும் மயக்கம் கொண்டது மந்திர -- தந்திரம்.
சிவநிலையினை அறியாது எண்ணியது உலகம்.
கூடல சங்கம தேவன் புலையனுக்கு அருள்வான்
சாதி வேறுபாட்டினைச் செய்யான்.
Translated by: Smt. Kalyani Venkataraman, Chennai
Telugu Translationఓం నమశ్శివాయ అను మంత్రమును
మీర లేక వేదము నిల్చిపోయె;
‘‘ఓం నమశ్శివాయ’’ అను మంత్రమును;
మీర లేక శాస్త్రము నిల్చిపోయె;
‘‘ఓం నమశ్శివాయ’’ యను మంత్రమును
మీర లేక తర్కము నిలిచిపోయె;
భయంకరభ్రమకు లోనయ్యే మంత్రతంత్రములు
శివుని అంతు తెలియక చింతించుచుండె లోకము:
కూడల సంగమదేవుడు శ్వపచుని మెరయింప
జాతి భేదము సేయవయ్యె,
Translated by: Dr. Badala Ramaiah
ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಎಲ್ಲವನ್ನೂ ತನ್ನಂಶವೆಂದೇ ಮುದ್ದಿಸುವ ಶಿವನ ಮತ್ತು ಆ ಶಿವನಿಗೇ ಅಂಕಿತವಾದ ಓಂ ನಮಶ್ಯಿವಾಯವೆಂಬ ಷಡಕ್ಷರಮಂತ್ರದ ಗೂಢವನ್ನು ಅನ್ವಯಿಕವಾಗಿ ಬೇದಿಸಲಾರದೆ ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರಕಾರರೂ, ಅವರನ್ನೇ ಸಮರ್ಥಿಸಿಕೊಂಡು ಬಂದ ತಾರ್ಕಿಕರೂ ಈ ಎರಡಕ್ಕೂ ಅಡಿಪಾಯವಾಗಿದ್ದ ವೇದಪ್ರವರ್ತಕರೂ ಲೋಕದಲ್ಲಿ ನೀಚೋಚ್ಛಭಾವನೆಯನ್ನೇ ಉತ್ತು-ಬಿತ್ತಿ-ಬೆಳೆದರು, ಮಂತ್ರತಂತ್ತಜ್ಞರಾದರೋ ಗಣನೆಗೆ ಬಾರದ ಹುಡುಕುಳಿ ದೇವತೆಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ಆಶ್ರಯಿಸಿ ಕಾಮದಿಂದಲೂ ಕ್ರೋಧದಿಂದಲೂ ಕೋಟ್ಯಂತರ ಮಂತ್ರಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟಿ-ಅವುಗಳ ಉಪಾಸನೆಯ ಕ್ರಮವನ್ನೂ, ಪಡೆಯಬಹುದಾದ ಸಿದ್ಧಿಗಳನ್ನೂ ಕುರಿತಂತೆ ರಹಸ್ಯದ ಗುಂಗಿನಲ್ಲಿ ತಲೆಕೆಡಿಸಿಕೊಂಡರು.
ಸತ್ಯ ಮತ್ತು ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಆನಂದಸ್ವರೂಪಿಯಾದ ಆ ಶಿವನ ಆಶಯವನ್ನು ಅರಿತು-ಈ ಯಾರೂ ಆ ಮಾರ್ಗವಾಗಿ ಮುಂದುವರಿಯದೆ ಎಲ್ಲರನ್ನೂ ಶೋಚನೀಯ ಸ್ಥಿತಿಗೆ ತಂದರು.
ಓಂ ನಮಶ್ಯಿವಾಯ ಮಂತ್ರದ ವಾಚ್ಯನಾದ ಶಿವನು-ಜಾತಿಯಿಂದ ಕೀಳಾದ ಒಬ್ಬ ಅಂತ್ಯಜನನ್ನೂ ಮಮಕರಿಸಿರುವುದು ಶ್ವಪಚಯ್ಯ ಮಾದಾರಚೆನ್ನಯ್ಯ ಮುಂತಾದ ದಲಿತಸಂತರ ಜೀವನ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಪಟ್ಟಿರುವಾಗ-ಆ ಶಿವಾಶಯವನ್ನು ಮೀರಿ ಯಾರೂ ಮಾನವ ಸಮಾಜದ ಯಾವ ಸ್ತರದಲ್ಲಿಯೇ ಆಗಲಿ ಜಾತಿಭೇದವನ್ನು ಮಾಡಲಾಗದು.
ಅದರೂ ಜಾತಿಯ ಜಾಲಗಳನ್ನು ನೇಯುವುದರಲ್ಲಿಯೇ ತಮ್ಮ ಪಾಂಡಿತ್ಯವನ್ನು ಮೆರೆದ ಶಿಷ್ಟರ ಶಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಕುರಿತಂತೆ ಬಸವಣ್ಣನವರು ತಮ್ಮ ಅಸಂತೋಷವನ್ನು ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಬಿಂಬಿಸಿರುವರು.
ಬಸವಣ್ಣ ಭಾರತದ 12 ನೇ ಶತಮಾನದ ಹಿಂದೂ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ, ಕಲಚೂರಿ ಅರಸ ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕರಾಗಿದ್ದರು. ಶಿವ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಕವಿಯಾಗಿದ್ದರು . ಬಸವಣ್ಣ ತಮ್ಮ ವಚನಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅರಿವು ಹರಡಿದರು, ಬಸವಣ್ಣ ಲಿಂಗ ತಾರತಮ್ಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ ತಾರತಮ್ಯ, ಮೂಢನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ಇಷ್ಟಲಿಂಗವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು ಶಿವನ ಒಂದು ಭಕ್ತಿ ಒಂದು ನಿರಂತರ ಜ್ಞಾಪನ ಎಂದು ಇದನ್ನು ಎಲ್ಲರು ಧರಿಸಿ ಪೂಜಿಸಬಹುದು. ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ, ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಪುರುಷ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸಲು ಸ್ವಾಗತಿಸಿತು. ಬಸವಣ್ಣನವರ ಜೊತೆ ೭೭೦ ಅಮರಗಣಂಗಳು ಇದ್ದರೆಂದು ಮತ್ತು ೧,೯೬,೦೦೦ ಶರಣರಿದ್ದರೆಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪುರಾವೆಗಳಿವೆ.
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ದಂತಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿದ್ವತ್ಪೂರ್ಣ ಗ್ರಂಥಗಳು ಲಿಂಗಾಯ ಸ್ಥಾಪಕ ಬಸವಣ್ಣ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ . ಆದಾಗ್ಯೂ, ಆಧುನಿಕ ಕಲಾಚುರಿ ಶಾಸನಗಳಂತಹ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ ಬಸವ ಕವಿ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿದ್ದು, ಈಗಾಗಲೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ತುಂಬಿದರು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಕನ್ನಡ ಕವಿ ಹರಿಹರರಿಂದ ರಚಿತ ಬಸವರಾಜದೇವರ ರಗಳೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕನ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಆರಂಭಿಕ ಖಾತೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಲೇಖಕನು ತನ್ನ ನಾಯಕನ ಸಮಕಾಲೀನ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅದು ಮುಖ್ಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬಸವನ ಜೀವನ ಮತ್ತು ವಿಚಾರಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿವರ 13 ನೇ ಶತಮಾನದ ಪವಿತ್ರ ತೆಲುಗು ಪಠ್ಯ ಪಾಲ್ಕುರಿಕಿ ಸೋಮನಾಥರ ಬಸವ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಬಸವ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅವರನ್ನು ಭಕ್ತಿಭಂಡಾರಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.