Hindi Translationआचार जानो विचार जानो;
देखो जंगमस्थल ही लिंग है
जातिभेद नहीं है, सूतक नहीं है,
अजात का जात नहीं है ।
कथनानुसार आचरण नहीं करो
तो कूडलसंगमदेव प्रसन्न नहीं होंगे ॥
Translated by: Banakara K Gowdappa
English Translation Mark their behaviour and their minds;
And you will see
The Jaṅgama-stage is Liṅga.
There's here
No difference of caste, no taint,-
The beyond birth is beyond class!
Unless you live up to your words,
Lord Kūḍala Saṅgama is not pleased!
Translated by: L M A Menezes, S M Angadi
Tamil Translationநன்னெறியை யறியீர், ஆராய்ந்தறியலரியீர்
ஜங்கமத்தலம் இலிங்கம் காணீரோ
சாதிவேறுபாடு இல்லை, மாசு இல்லை
பிறப்பிலிக்குத் குலமில்லை
கூறியவாறு ஒழுகாதிருப்பின்
கூடலசங்கமதேவன் மெச்சுவதில்லை காணீர்
Translated by: Smt. Kalyani Venkataraman, Chennai
ಶಬ್ದಾರ್ಥಗಳುಅಜಾತ = ಹುಟ್ಟು ಇಲ್ಲದ, ಭವವಳಿದ, ಶರಣ; ಜಂಗಮ = ; ವಿಚಾರ = ; ಸೂತಕ = ; ಸ್ಥಲ = ;
ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಯಾರು ತಮ್ಮ ವೈರಾಗ್ಯದಿಂದ ಮತ್ತು ಸಾಧನೆಯಿಂದ ಜಂಗಮಸ್ಥಲವನ್ನು ತಲುಪಿರುವರೋ-ಅವರೇ ಸಾಕ್ಷಾತ್(ಶಿವ)ಲಿಂಗ. ಅವರಿಗೆ ಕೀಳು ಮೇಲು ಎಂಬ ಜಾತಿಯಿಲ್ಲ. ಸ್ಪೃಶ್ಯ ಅಸ್ಪೃಶ್ಯವೆಂಬ ಸೂತಕವಿಲ್ಲ. ಜಂಗಮತ್ವವೆಂಬುದು ಹುಟ್ಟಿನಿಂದ ಬರುವುದಲ್ಲ ವೈರಾಗ್ಯ ಗುಣಮಟ್ಟದಿಂದ ಬರುವುದೆಂಬುದು ಬಸವೋಪದೇಶದಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಮುಖ್ಯವಾದ್ದು. ಇದನ್ನೇ ಬಸವಪೂರ್ವದ ಮಾದಾರ ಚೆನ್ನಯ್ಯ, ದೇವರ ದಾಸಿಮಯ್ಯ ಮುಂತಾದವರೂ ಪ್ರಣೀತ ಮಾಡಿದ್ದರು. ಇದಕ್ಕೆ ವಿಶೇಷವಾದ ಒತ್ತುಕೊಟ್ಟವರು ಬಸವಣ್ಣನವರೇ.
ಬಸವಣ್ಣನವರು-“ಆಚಾರವನರಿಯಿರಿ ವಿಚಾರವನರಿಯಿರಿ” ಎಂದು ಯಾರಿಗೆ ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ? ಜಾತಿಜಂಗಮವಾದಿಗಳಾದ ಸಂಪ್ರದಾಯಸ್ಥರಿಗೆ ! ಆದುದರಿಂದಲೇ “ಜಂಗಮ”ಪದವನ್ನಿಲ್ಲಿ “ಸ್ಥಲ”ಪದ ಸಹಿತವಾಗಿಯೇ ಬಳಸಿರುವರು. ಈ ಸ್ಥಲಶಬ್ದವು ಜಾತಿ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧಾರ್ಥವುಳ್ಳುದು. ಇದನ್ನು ವೈಚಾರಿಕವಾಗಿ ಮಾನ್ಯ ಮಾಡದವನು ಭಕ್ತನೂ ಅಲ್ಲ, ಶರಣನೂ ಅಲ್ಲ, ಜಂಗಮನೂ ಅಲ್ಲ. ಅಜಾತ : ಶಿವಾವಿರ್ಭೂತ.
ಬಸವಣ್ಣ ಭಾರತದ 12 ನೇ ಶತಮಾನದ ಹಿಂದೂ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ, ಕಲಚೂರಿ ಅರಸ ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕರಾಗಿದ್ದರು. ಶಿವ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಕವಿಯಾಗಿದ್ದರು . ಬಸವಣ್ಣ ತಮ್ಮ ವಚನಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅರಿವು ಹರಡಿದರು, ಬಸವಣ್ಣ ಲಿಂಗ ತಾರತಮ್ಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ ತಾರತಮ್ಯ, ಮೂಢನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ಇಷ್ಟಲಿಂಗವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು ಶಿವನ ಒಂದು ಭಕ್ತಿ ಒಂದು ನಿರಂತರ ಜ್ಞಾಪನ ಎಂದು ಇದನ್ನು ಎಲ್ಲರು ಧರಿಸಿ ಪೂಜಿಸಬಹುದು. ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ, ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಪುರುಷ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸಲು ಸ್ವಾಗತಿಸಿತು. ಬಸವಣ್ಣನವರ ಜೊತೆ ೭೭೦ ಅಮರಗಣಂಗಳು ಇದ್ದರೆಂದು ಮತ್ತು ೧,೯೬,೦೦೦ ಶರಣರಿದ್ದರೆಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪುರಾವೆಗಳಿವೆ.
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ದಂತಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿದ್ವತ್ಪೂರ್ಣ ಗ್ರಂಥಗಳು ಲಿಂಗಾಯ ಸ್ಥಾಪಕ ಬಸವಣ್ಣ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ . ಆದಾಗ್ಯೂ, ಆಧುನಿಕ ಕಲಾಚುರಿ ಶಾಸನಗಳಂತಹ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ ಬಸವ ಕವಿ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿದ್ದು, ಈಗಾಗಲೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ತುಂಬಿದರು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಕನ್ನಡ ಕವಿ ಹರಿಹರರಿಂದ ರಚಿತ ಬಸವರಾಜದೇವರ ರಗಳೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕನ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಆರಂಭಿಕ ಖಾತೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಲೇಖಕನು ತನ್ನ ನಾಯಕನ ಸಮಕಾಲೀನ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅದು ಮುಖ್ಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬಸವನ ಜೀವನ ಮತ್ತು ವಿಚಾರಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿವರ 13 ನೇ ಶತಮಾನದ ಪವಿತ್ರ ತೆಲುಗು ಪಠ್ಯ ಪಾಲ್ಕುರಿಕಿ ಸೋಮನಾಥರ ಬಸವ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಬಸವ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅವರನ್ನು ಭಕ್ತಿಭಂಡಾರಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.