ಮೀಂಬುಲಿಗನ ಹಕ್ಕಿಯಂತೆ ನೀರ ತಡಿಯಲಿದ್ದು
ಮೂಗ ಹಿಡಿದು ಧ್ಯಾನವ ಮಾಡುವರಯ್ಯಾ.
ಬಿಟ್ಟ ಮಂಡೆವೆರೆಸಿ ಬಾಯ ಮಿಡುಕಿಸುತ
ಕಣ್ಣು ಮುಚ್ಚಿ ಬೆರಳನೆಣಿಸುವರಯ್ಯಾ-
ನಿಮ್ಮ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಿದ ದರ್ಭೆಯ ಹುಲ್ಲು
ಕೂಡಲಸಂಗನನರಿಯದೆ ಮೊರೆಯಿಡುವಂತೆ!
Hindi Translationसारस सा जलतट रहकर -
नाक पकड़कर ध्यान करते हैं ।
खुली शिखा लटकाए मुहँ से बड- बडाते
आँख मूँदकर उँगलियाँ गिनते हैं
मानों तुम्हारे हाथ में बंधा दर्भ
कूडलसंगमदेव को न जानकर विलाप करता हो ॥
Translated by: Banakara K Gowdappa
English Translation Upon the river's border, like a crane,
Holding your nose, you meditate;
Let hang your head, and move your lips,
And count your fingers with eyes shut:
As if the grass-knot on your hand
Should wail, in ignorance
Of Kūḍala Saṅga!
Translated by: L M A Menezes, S M Angadi
Tamil Translationகொக்குப் பறவையனைய படித்துறையிலே
மூக்கைப் பிடித்தவாறு தியானிப்பரையனே
சிகை விரிந்திருக்க, வாயை அசைத்தவாறு
கண்ணை மூடி விரலை எண்ணுவர் ஐயனே
அவர் கையில் தரித்துள்ள தர்பைப்புல்
கூடல சங்கனை அறியாது முறையிடுவதனையதாம்
Translated by: Smt. Kalyani Venkataraman, Chennai
ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಶಿವನಿಗೆ ಶರಣಾಗದೆ ಮಾಡುವ ಕರ್ಮಾತ್ಮಕವಾದ ಸ್ನಾನ ಧ್ಯಾನ ಜಪಾದಿಗಳೆಲ್ಲ ದಂಡವೆಂಬುದು ಈ ವಚನದ ತಾತ್ಪರ್ಯ.
ನದೀನೀರ ತಡಿಯಲ್ಲಿ ನಿಂತಿರುವ ಮೀಂಬುಲಿಗನ ಹಕ್ಕಿಯನ್ನು ಕಂಡವರಿಗೆ-ಅದು ದೈವಧ್ಯಾನಮಗ್ನವಾಗಿರುವಂತೆ ಕಾಣುವುದು. ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಅದು ಅಲ್ಲಿ ನಿಂತಿರುವುದು ಮೀನಿನ ಗ್ರಾಸದಿಂದ ಹೊಟ್ಟೆ ಹೊರೆಯುವುದಕ್ಕಾಗಿ. ಹಾಗೆಯೇ ಶಿವಭಕ್ತಿಯಿಲ್ಲದೆ ಹೊಟ್ಟೆಯ ಪಾಡಿಗಾಗಿ ಧ್ಯಾನದ ವೇಷ ಧರಿಸಿದವರನ್ನು ಆ ಮೀಂಬುಲಿಗನಿಗೆ ಹೋಲಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇಂಥವರು ನೀರಲ್ಲಿ ಮಿಂದು ಬಂದು, ತಲೆಗೂದಲನ್ನು ಚೆಲ್ಲಿಕೊಂಡು, ಕಣ್ಣನ್ನು ಮುಚ್ಚಿಕೊಂಡು ತುಟಿಯನ್ನು ಮಿಡುಕಿಸುತ್ತ, ಎತ್ತಿದ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಿದ ದರ್ಭೆಯ ಬೆರಳನ್ನು ಎಣಿಸುವ ಪ್ರಾರ್ಥನಾಭಂಗಿಯು ಕಾಣಿಸುವಷ್ಟು ಮಂಗಳಕರವಾದುದೇನೂ ಅಲ್ಲ : ಹಿಂದಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಆಪತ್ತೇನಾದರೂ ಒದಗಿದರೆ-ಮೊರೆಯಿಡಬೇಕಾದ ವ್ಯಕ್ತಿ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಹುಲ್ಲನ್ನು ಎತ್ತಿ ಹಿಡಿಯಬೇಕಾಗಿತ್ತು, ಅಂತೆಯೇ ದರ್ಭೆಯ ಹುಲ್ಲನ್ನು ಕಟ್ಟಿದ ಕೈಯ್ಯನ್ನು ಮೇಲೆತ್ತಿ ಬಾಯಿ ಮಿಟುಕಿಸುವ ಜನ-ಶಿವನ ಮಹಿಮೆಯನ್ನರಿಯದೆ ಕೆಟ್ಟೆ ನಾನೆಂದು ಮೊರೆಯಿಡುವಂತೆ ಕಾಣುವರೆನ್ನುವರು ಬಸವಣ್ಣನವರು.
ಕಪಟಜಪದ ಕರ್ಮಠರಿಗೆ ಹೃತ್ಪೂರ್ವಕ ಶಿವಶರಣಾಗತಿಯು ತಾರಕವೆಂದು ತಿಳಿದಿದ್ದರೆ-ಅವರು ಈ ಜಪತಪಾದಿ ವ್ಯರ್ಥಹವ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿ ಹಾಸ್ಯಾಸ್ಪದವಾಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ.
ಬಸವಣ್ಣ ಭಾರತದ 12 ನೇ ಶತಮಾನದ ಹಿಂದೂ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ, ಕಲಚೂರಿ ಅರಸ ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕರಾಗಿದ್ದರು. ಶಿವ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಕವಿಯಾಗಿದ್ದರು . ಬಸವಣ್ಣ ತಮ್ಮ ವಚನಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅರಿವು ಹರಡಿದರು, ಬಸವಣ್ಣ ಲಿಂಗ ತಾರತಮ್ಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ ತಾರತಮ್ಯ, ಮೂಢನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ಇಷ್ಟಲಿಂಗವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು ಶಿವನ ಒಂದು ಭಕ್ತಿ ಒಂದು ನಿರಂತರ ಜ್ಞಾಪನ ಎಂದು ಇದನ್ನು ಎಲ್ಲರು ಧರಿಸಿ ಪೂಜಿಸಬಹುದು. ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ, ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಪುರುಷ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸಲು ಸ್ವಾಗತಿಸಿತು. ಬಸವಣ್ಣನವರ ಜೊತೆ ೭೭೦ ಅಮರಗಣಂಗಳು ಇದ್ದರೆಂದು ಮತ್ತು ೧,೯೬,೦೦೦ ಶರಣರಿದ್ದರೆಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪುರಾವೆಗಳಿವೆ.
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ದಂತಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿದ್ವತ್ಪೂರ್ಣ ಗ್ರಂಥಗಳು ಲಿಂಗಾಯ ಸ್ಥಾಪಕ ಬಸವಣ್ಣ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ . ಆದಾಗ್ಯೂ, ಆಧುನಿಕ ಕಲಾಚುರಿ ಶಾಸನಗಳಂತಹ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ ಬಸವ ಕವಿ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿದ್ದು, ಈಗಾಗಲೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ತುಂಬಿದರು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಕನ್ನಡ ಕವಿ ಹರಿಹರರಿಂದ ರಚಿತ ಬಸವರಾಜದೇವರ ರಗಳೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕನ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಆರಂಭಿಕ ಖಾತೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಲೇಖಕನು ತನ್ನ ನಾಯಕನ ಸಮಕಾಲೀನ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅದು ಮುಖ್ಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬಸವನ ಜೀವನ ಮತ್ತು ವಿಚಾರಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿವರ 13 ನೇ ಶತಮಾನದ ಪವಿತ್ರ ತೆಲುಗು ಪಠ್ಯ ಪಾಲ್ಕುರಿಕಿ ಸೋಮನಾಥರ ಬಸವ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಬಸವ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅವರನ್ನು ಭಕ್ತಿಭಂಡಾರಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.
