ನಾನು ಭಕ್ತ, ನಾನು ಪ್ರಸಾದಿ ಎಂದು
ವಿಪ್ರಕರ್ಮವ ಮಾಡುವೆ ಕರ್ಮೀ:
ಲಿಂಗದೇವನ ಮುಟ್ಟಿ ಮಜ್ಜನಕ್ಕೆರೆವ ಕೈಯಲು
ವಿಪ್ರನ ಕಾಲ ತೊಳೆವರೆ
ಲಿಂಗೋದಕ ಹೃದಯದಲ್ಲಿ,
ವಿಪ್ರನ ಕಾಲ ತೊಳೆದ ನೀರು ಮಂಡೆಯ ಮೇಲೆ!
'ಶ್ರೋತ್ರೋತ್ಕಟ ದುರಾಚಾರೀ| ಯಜ್ಞ ಕೂಪಸಘಾತಕಃ
ಉದ್ರಿದೈಕವಿಧಿಃ ಶಾಂತೇ| ವಿಪ್ರರೂಪೇಣ ರಾಕ್ಷಸಃ'
ಇದು ಕಾರಣ, ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಾ,
ಇಂತಪ್ಪ ದುರಾಚಾರಿಗಳ ಮುಖವ ನೋಡಲಾಗದು.
Hindi Translation‘मैं भक्त हूँ, मैं प्रसादी हूँ’ कहकर
तुम विप्र कर्म करते हो, कर्मि,
लिंगदेव का स्पर्श कर मज्जन करनेवाले कर से
विप्र के पैर धोने से लिंगोदक हृदय में होगा ,
विप्र पादोदक सिर पर!
श्रुत्यत्काट दुराचारी यज्ञकूपसघातकः ।
उद्रेकेण कृते, शांते, विप्ररूपेण राक्षसः ।
इस कारण से कूडलसंगमदेव,
ऐसे दुराचारियों का मुख नहीं देखना चाहिए ॥
Translated by: Banakara K Gowdappa
English Translation O ritualists, you perform your rites,
Claiming, "I am a devotee, I am
A maker of oblations": if you wash
A priest's feet with the hands
That touched Divinity and poured His bath-
It's Liṅga-water in your heart,
And on the head
The water that has washed a Brahmin's feet!
"He is a demon in a Brahmin's form
Who perpetrates the wicked deeds
The Vēdas sanction;
A butcher at the sacrificial post,
An enemy of the peace."
Therefore, O Kūḍala Saṅgama Lord,
One cannot bear to see
The faces fo such wicked ones!
Translated by: L M A Menezes, S M Angadi
Tamil Translation“நான் பக்தன், நான் பிரசாதி” என வேதியருக்குப்
பணியாற்றும் கர்மியே.
இலிங்கத்தைத் தீண்டி, திருமஞ்சனமாற்றும் கையால்
வேதியர் பாதத்தைத் தூய்மை செயின்
இலிங்க நீர் இதயத்தில் வேதியரின்
பாதத்தைத் தூய்மை செய்த நீர் தலையின்மீது
“ச்ருத்யுத்கடதுராசாரீ யஜ்ஞ கூபஸகாதக
உத்ரேகேண க்ருதே சாந்தே விப்ரரூபேண ராக்ஷஸ”
எனவே கூடல சங்கமதேவனே, இத்தகு
நெறியிலிகளின் முகத்தைக் காணாலாகாது.
Translated by: Smt. Kalyani Venkataraman, Chennai
ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನನಾನು ಭಕ್ತ, ನಾನು ಮಾಹೇಶ್ವರ, ನಾನು ಪ್ರಸಾದಿ, ನಾನು ಪ್ರಾಣಲಿಂಗಿ, ನಾನು ಶರಣ, ನಾನು ಐಕ್ಯ ಎನ್ನುತ್ತ ಷಟ್ಸ್ಥಲವನ್ನು ಜಾತಿವಿಂಗಡಣೆಯಾಗಿ ಮಾಡಿ ಆಚರಿಸುವ ಜಾತಿವಾದಿ(ಸಂಪ್ರದಾಯಸ್ಥರು)ಗಳನ್ನು ಬಸವಣ್ಣನವರು ವೀರಶೈವರಲ್ಲೇ ಕಂಡಿದ್ದರಾಗಬಹುದು. ಈಗಲೂ “ಮಾಹೇಶ್ವರ”ಎಂಬ ಪದ ಜಾತಿಜಂಗಮವೆಂಬ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಬಳಕೆಯಾಗುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಈ ವಿಧವಾದ ವಿಂಗಡಣೆ ವೈದಿಕ ವರ್ಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಅಂಧಾನುಕರಣೆಯ ಫಲವೆಂಬದು ಸ್ಪಷ್ಟವೇ ಇದೆ.
ಈ ಅನುಕರಣೆಯಾದರೂ ಹೇಗೆ ವೀರಶೈವದೊಳಕ್ಕೆ ನುಸುಳಿತೆಂದರೆ-ಶೂದ್ರ ಮುಂತಾದವರು ವೈದಿಕ ಧರ್ಮವನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಶಿವಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಬಂದ ಮೇಲೂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರನ್ನು ಅವರು ಆರಾಧ್ಯಭಾವದಿಂದ ಕಾಣುವ ತಮ್ಮ ಪೂರ್ವಾಚರಣೆಯನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಬಿಟ್ಟುಕೊಡಲಾಗದೆ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಿಗೆ ಪಾದಪೂಜೆ ಮಾಡುವ ಪದ್ಧತಿಯನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಮುಂದುವರಿಸಿಕೊಂಡು ಬಂದಿದ್ದರಾಗಿರಬಹುದು. ಅಂಥ ಸಂದರ್ಭವೊಂದನ್ನು ಬಸವಣ್ಣನವರು ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿರುವರು.
ಲಿಂಗಧಾರಣೆಯು ಜಾತಿ ನಿರಾಕರಣಕ್ಕೆ ಚಿಹ್ನವಾಗಿರುವಾಗ-ಆ ಲಿಂಗವನ್ನು ಪೂಜಿಸಿದ ಕೈಯಲ್ಲೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನ ಪಾದೋದಕವನ್ನು (ಕುಡಿಯದಿದ್ದರೂ)ತಲೆಯ ಮೇಲಾದರೂ ಪ್ರೋಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಅಸಂಗತವಾಗುವುದೆಂದು ಬಸವಣ್ಣನವರು ತಮ್ಮ ಅನುಯಾಯಿಗಳಿಗೆ ಭಯಭೀತಿ ಹುಟ್ಟಿಸಿಯಾದರೂ ಮನವರಿಕೆ ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತಿರುವರು.
ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯವನ್ನು ಒಮ್ಮೆ ಮಾನ್ಯ ಮಾಡಿದರೆ-ಅದು ವರ್ಣವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಮಾನ್ಯತೆಯಲ್ಲಿ ಕೊನೆಗಂಡೀತೆಂಬುದು ಅವರ ಆತಂಕವಾಗಿತ್ತು-ವರ್ಣವ್ಯವಸ್ಥೆಯೆಂಬುದು ಅಷ್ಟು ಪ್ರಬಲವಾದ ಸಾಮೂಹಿಕ ಮನೋರೋಗ. ವೈದಿಕಕ್ಕೆ ತೀರ ವಿರುದ್ಧವಾದ ಜೈನ ಬೌದ್ಧ ಮತಗಳಲ್ಲಿಯೂ ವರ್ಣವ್ಯವಸ್ಥೆ ಕಾಲಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಕಾಲೂರಿತೆಂಬುದು ಒಂದು ಚಾರಿತ್ರಿಕ ಸತ್ಯವೇ ಆಗಿರುವಾಗ-ಆ ಪಾಡು ವೀರಶೈವಕ್ಕೂ ಬರಬಾರದೆಂಬುದೇ ಬಸವಣ್ಣನವರ ಕಾಳಜಿಯಾಗಿತ್ತು. (ನೋಡಿ ವಚನ601).
ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲಿಖಿತವಾಗಿರುವ ಸಂಸ್ಕೃತ ಶ್ಲೋಕದ ನಿಜಪಾಠವೇನೋ ತಿಳಿಯದು. ಆದರೂ ಅದರ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ಈ ಮುಂದಿನಂತೆ ಸಂಗ್ರಹಿಸಬಹುದು : ಎಲೆ ಶ್ರುತ್ಯುತ್ಕಟದುರಾಚಾರಿಯೇ ಯಜ್ಞಕೂಪದಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿದವನೇ (ಬ್ರಾಹ್ಮಣಪಾದೋದಕ ಸ್ವೀಕಾರ ಮುಂತಾದ) ನಿನ್ನ ಉದ್ರೇಕದ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ನೀನು ಬ್ರಹ್ಮರಾಕ್ಷಸನಾಗಿ ಹುಟ್ಟುವೆ.
ವಿ: ಏನೆಲ್ಲ ಸಮಾಧಾನಮಾಡಿಕೊಂಡರೂ ಈ ವಚನ ಬಸವಣ್ಣನವರದು ಎನಿಸುವುದಿಲ್ಲ.
ಬಸವಣ್ಣ ಭಾರತದ 12 ನೇ ಶತಮಾನದ ಹಿಂದೂ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ, ಕಲಚೂರಿ ಅರಸ ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕರಾಗಿದ್ದರು. ಶಿವ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಕವಿಯಾಗಿದ್ದರು . ಬಸವಣ್ಣ ತಮ್ಮ ವಚನಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅರಿವು ಹರಡಿದರು, ಬಸವಣ್ಣ ಲಿಂಗ ತಾರತಮ್ಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ ತಾರತಮ್ಯ, ಮೂಢನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ಇಷ್ಟಲಿಂಗವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು ಶಿವನ ಒಂದು ಭಕ್ತಿ ಒಂದು ನಿರಂತರ ಜ್ಞಾಪನ ಎಂದು ಇದನ್ನು ಎಲ್ಲರು ಧರಿಸಿ ಪೂಜಿಸಬಹುದು. ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ, ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಪುರುಷ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸಲು ಸ್ವಾಗತಿಸಿತು. ಬಸವಣ್ಣನವರ ಜೊತೆ ೭೭೦ ಅಮರಗಣಂಗಳು ಇದ್ದರೆಂದು ಮತ್ತು ೧,೯೬,೦೦೦ ಶರಣರಿದ್ದರೆಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪುರಾವೆಗಳಿವೆ.
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ದಂತಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿದ್ವತ್ಪೂರ್ಣ ಗ್ರಂಥಗಳು ಲಿಂಗಾಯ ಸ್ಥಾಪಕ ಬಸವಣ್ಣ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ . ಆದಾಗ್ಯೂ, ಆಧುನಿಕ ಕಲಾಚುರಿ ಶಾಸನಗಳಂತಹ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ ಬಸವ ಕವಿ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿದ್ದು, ಈಗಾಗಲೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ತುಂಬಿದರು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಕನ್ನಡ ಕವಿ ಹರಿಹರರಿಂದ ರಚಿತ ಬಸವರಾಜದೇವರ ರಗಳೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕನ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಆರಂಭಿಕ ಖಾತೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಲೇಖಕನು ತನ್ನ ನಾಯಕನ ಸಮಕಾಲೀನ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅದು ಮುಖ್ಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬಸವನ ಜೀವನ ಮತ್ತು ವಿಚಾರಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿವರ 13 ನೇ ಶತಮಾನದ ಪವಿತ್ರ ತೆಲುಗು ಪಠ್ಯ ಪಾಲ್ಕುರಿಕಿ ಸೋಮನಾಥರ ಬಸವ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಬಸವ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅವರನ್ನು ಭಕ್ತಿಭಂಡಾರಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.
