ಮನದ ಕೊನೆಯ ಮೊನೆಯ ಮೇಲೆ
ಮನೆಯ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿಪ್ಪನೊಬ್ಬ ದಾಸೋಹಿ.
ಆದಿವಿಡಿದು ಬಂದಾತನೆ ಭಕ್ತ:
ಅನಾದಿವಿಡಿದು ಬಂದಾತನೆ ಜಂಗಮ!
ಆದಿ ಗುರು: ಅನಾದಿ ಶಿಷ್ಯ!
ಈ ಉಭಯ ಕುಳಸ್ಥಳವ ಬಲ್ಲರೆ ಆತ ಲಿಂಗಸಂಬಂಧಿ,
ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಾ.
Hindi Translationमन के अग्रभाग पर
घर बनाकर रहता है एक दासोही ।
आदि से आगत ही भक्त है;
अनादि से जो आगत ही जंगम है;
आदि गुरु है, अनादि शिष्य,
यह उभय स्वरूप का ज्ञाता ही
लिंग-संबंधी है, कूडलसंगमदेव॥
Translated by: Banakara K Gowdappa
English Translation One dedicated to the work of God
Has built a house
Upon the sharpest trip of mind.
He is a bhakta who has come
With time; he is a Jaṅgama
Who has come with timelessness!
The Guru is of time,
And timeless the disciple is !
And he who knows
The nature of these two
Is Liṅga 's friend,
O Kūḍala saṅgama Lord!
Translated by: L M A Menezes, S M Angadi
Tamil Translationமனதின் இறுதி முனையின் மீது
ஒரு இலிங்கம் வீட்டை அமைத்துக்
கொண்டிருக்கும் குருவின் மூலம்
வந்தவன் பக்தன், சீடனின் மூலம்
வந்தவன் ஜங்கமன், ஆதிகுரு
அனாதிசீடன், இவ்விரு தலங்களை
அறியின் அவன் இலிங்கத்துடனுறைபவன்
கூடல சங்கமதேவனே.
Translated by: Smt. Kalyani Venkataraman, Chennai
Telugu Translationచిత్తాగ్రపు శిఖరముపై
ఇల్లు కట్టుకొని యుండె ఒక్క దాసోహి;
ఆదిని బట్టివచ్చు వాడే భక్తుడు;
అనాదిని కొనివచ్చువాడే జంగముడు;
ఆదియే గురుడనాదియే శిష్యుడు; ఈ యుభయకుల స్థలముల
తెలిసినవాడే లింగసంబంధి కూడల సంగమదేవా
Translated by: Dr. Badala Ramaiah
Urdu TranslationTranslated by: Hameed Almas
ಸ್ಥಲ -
ಪ್ರಾಣಲಿಂಗಿಯ ಜ್ಞಾನಿಸ್ಥಲ
ಶಬ್ದಾರ್ಥಗಳು
ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವ್ಯಾಖ್ಯಾನಕಾರರ ಪ್ರಕಾರ ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಭಕ್ತ ಮತ್ತು ಜಂಗಮ, ಗುರು ಮತ್ತು ಶಿಷ್ಯ ಎಂಬೆರ(ಡೆರ)ಡರ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಬಲ್ಲವನೇ “ಲಿಂಗ ಸಂಬಂಧಿ” ಎನಿಸುವನು. ಆದರೆ ಭಕ್ತ-ಜಂಗಮ-ಗುರು-ಶಿಷ್ಯ ಸೇರಿ ನಾಲ್ಕಾಗುವುದರಿಂದ-ವಚನದ “ಉಭಯ”ಎಂಬ ಪ್ರಯೋಗ ಅನನ್ವಯವಾಗುತ್ತದೆ.
ಮತ್ತು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಕಾರರು ಭಕ್ತ-ಜಂಗಮ ಮತ್ತು ಗುರು-ಶಿಷ್ಯ ಎಂಬ ಉಭಯ(?)ದಲ್ಲಿ ಶಿಷ್ಯಿನನ್ನು ಕುರಿತಂತೆ-“ಪ್ರಾಣಲಿಂಗವನ್ನು ನಿಃಕಲ ಮಹಾಲಿಂಗವಾಗಿ ಗ್ರಹಿಸಿ ಬಂದ ಮಹಾಜ್ಞಾನಿ ಜಂಗಮನೇ ಶಿಷ್ಯ” ಎಂದಿರುವುದು ಲೋಕವಿರುದ್ಧವಾಗಿದೆ.
ಮತ್ತು ಈ ವಚನವನ್ನು ಯೋಗಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಅರ್ಥೈಸುವಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಕಾರರು ದಾರಿತಪ್ಪಿ ಸುತ್ತುಬಳಸಿ ವಚನದ ಇಂಗಿತವನ್ನೇ ತಿರುಚಿರುವರು.
ವಚನದ ಇಂಗಿತವಾದರೋ -ಭಕ್ತ ಮತ್ತು ಜಂಗಮ ಎಂಬ ಉಭಯದ ವಿವರ(ಕುಳಸ್ಥಳ)ವನ್ನು ಹೇಳುವುದೇ ಆಗಿದೆ. ಆದಿಯೆಂದರೆ ಗುರು –ಅಲ್ಲಿಂದ ಬಂದಾತ ಭಕ್ತ. ಅನಾದಿಯೆಂದರೆ ಲಿಂಗ–ಅಲ್ಲಿಂದ ಬಂದಾತನೇ ಜಂಗಮ ಎನ್ನುವುದೇ ಆ ವಿವರವೂ ಆಗಿದೆ. ಆದರೆ ಹಾಗೆ ಆಗಲು “ಆದಿವಿಡಿದು ಬಂದಾತನೇ ಭಕ್ತ, ಅನಾದಿವಿಡಿದು ಬಂದಾತನೇ ಜಂಗಮ ; ಆದಿ ಗುರು, ಅನಾದಿ ಶಿಷ್ಯ” ಎಂಬಲ್ಲಿ -ಶಿಷ್ಯ ಎಂಬ ಪಾಠಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗಿ “ಲಿಂಗ”ವೆಂಬ ಪಾಠವನ್ನು ಕಲ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಈ ಮೇಲೆ ಕುರಿತ ವಚನ ಖಂಡದಲ್ಲಿ–ಆದಿವಿಡಿದು ಬಂದಾತನು ಗುರುವೆಂದೂ, ಅನಾದಿವಿಡಿದು ಬಂದಾತನು ಜಂಗಮವೆಂದೂ ಹೇಳಿಯಾದ ಮೇಲೆ –ಆದಿಯೆಂದರೆ ಗುರುವೆಂದೂ, ಅನಾದಿಯೆಂದರೆ ಲಿಂಗವೆಂದೂ ಹೇಳುವುದು ಅತ್ಯಂತ ತರ್ಕಬದ್ಧವಾಗುವುದು. ಮತ್ತು ಆ ಲಿಂಗವು ಭಕ್ತನ ಉದ್ಧಾರಕ್ಕಾಗಿ ಅವನ ಮನದ ಕೊನೆಯ ಮೊನೆಯಲ್ಲಿ ನಾನು ನಿನ್ನ ದಾಸನೆಂಬಂತೆ ಸಿದ್ಧವಾಗಿರುವುದಲ್ಲದೆ –ಜಂಗಮರೂಪದಲ್ಲಿ ಮನೆಯ ಮುಂದೆಯೇ ನಿಂತಿರುವನು –ಎಂದು ವಚನದ ಮೊದಲನೇ ವಾಕ್ಯಕ್ಕೂ ಸುಗಮವಾಗಿಯೇ ಅರ್ಥೈಸಲು ಇಂಬಾಗುವುದು.
ಭಕ್ತನು ಗುರುವಿಂದ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ ಲಿಂಗವನ್ನೂ ಆ ಲಿಂಗದೇವನ ಚರರೂಪವಾದ ಜಂಗಮವನ್ನೂ ಉಪಾಸಿಸಿದವನೇ ಪಕ್ಕಾ “ಲಿಂಗಸಂಬಂಧಿ” (=ಲಿಂಗವಂತ). ಗುರು ಕೊಟ್ಟ ಸ್ಥಾವರಲಿಂಗವನ್ನು ಮಾತ್ರ ಉಪಾಸಿಸುವವನು “ಲಿಂಗಸಂಬಂಧಿ”ಯಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಅವನು ಲಿಂಗವಿಹೀನನೇ ಎಂಬುದು ವಚನದ ಪರಮಾರ್ಥ.
ಬಸವಣ್ಣ ಭಾರತದ 12 ನೇ ಶತಮಾನದ ಹಿಂದೂ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ, ಕಲಚೂರಿ ಅರಸ ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕರಾಗಿದ್ದರು. ಶಿವ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಕವಿಯಾಗಿದ್ದರು . ಬಸವಣ್ಣ ತಮ್ಮ ವಚನಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅರಿವು ಹರಡಿದರು, ಬಸವಣ್ಣ ಲಿಂಗ ತಾರತಮ್ಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ ತಾರತಮ್ಯ, ಮೂಢನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ಇಷ್ಟಲಿಂಗವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು ಶಿವನ ಒಂದು ಭಕ್ತಿ ಒಂದು ನಿರಂತರ ಜ್ಞಾಪನ ಎಂದು ಇದನ್ನು ಎಲ್ಲರು ಧರಿಸಿ ಪೂಜಿಸಬಹುದು. ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ, ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಪುರುಷ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸಲು ಸ್ವಾಗತಿಸಿತು. ಬಸವಣ್ಣನವರ ಜೊತೆ ೭೭೦ ಅಮರಗಣಂಗಳು ಇದ್ದರೆಂದು ಮತ್ತು ೧,೯೬,೦೦೦ ಶರಣರಿದ್ದರೆಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪುರಾವೆಗಳಿವೆ.
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ದಂತಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿದ್ವತ್ಪೂರ್ಣ ಗ್ರಂಥಗಳು ಲಿಂಗಾಯ ಸ್ಥಾಪಕ ಬಸವಣ್ಣ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ . ಆದಾಗ್ಯೂ, ಆಧುನಿಕ ಕಲಾಚುರಿ ಶಾಸನಗಳಂತಹ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ ಬಸವ ಕವಿ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿದ್ದು, ಈಗಾಗಲೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ತುಂಬಿದರು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಕನ್ನಡ ಕವಿ ಹರಿಹರರಿಂದ ರಚಿತ ಬಸವರಾಜದೇವರ ರಗಳೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕನ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಆರಂಭಿಕ ಖಾತೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಲೇಖಕನು ತನ್ನ ನಾಯಕನ ಸಮಕಾಲೀನ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅದು ಮುಖ್ಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬಸವನ ಜೀವನ ಮತ್ತು ವಿಚಾರಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿವರ 13 ನೇ ಶತಮಾನದ ಪವಿತ್ರ ತೆಲುಗು ಪಠ್ಯ ಪಾಲ್ಕುರಿಕಿ ಸೋಮನಾಥರ ಬಸವ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಬಸವ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅವರನ್ನು ಭಕ್ತಿಭಂಡಾರಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.
