ಹೊಲೆಯ ಹೊಲಬಿಗನಾದೊಡೆ,
ಅವನ ಹೊರೆಯಲಿಪ್ಪುದು ಲೇಸು, ಕಂಡಯ್ಯಾ;
ಹೊಲಬುಗೆಡದೆ ಲಿಂಗ ಶರಣೆನ್ನಿರಯ್ಯಾ.
ಹೊಲಬುಗೆಡಬೇಡ: ಶಿವ ಶರಣೆನ್ನಿರಯ್ಯಾ.
ನಮ್ಮ ಕೂಡಲಸಂಗನ ಮಹಾಮನೆಯೊಳು
ಮಾದಾರ ಚೆನ್ನಯ್ಯ ಹೊಲಬಿಗನಯ್ಯಾ.
Hindi Translationश्वपच सन्मार्गी हो, तो
उसके पास रहना अच्छा है।
पथभ्रष्ट न होकर लिंगदेव की शरण लो,
सन्मार्ग से बिना भटके शिव की शरण लो,
मम कूडलसंगमेश के महागृह
श्वपच चन्नय्या सन्मार्गी है॥
Translated by: Banakara K Gowdappa
English Translation Observe, Sir, if a pariah behaves
The right way, it's good to court
His company.... Without offence,
Do you say Hail to Liṅga, Sir.
There's no offence: say Hail to Śiva
In the Great House
Of our Kūḍala Saṅgama,
Mādāra Cennayya is one
Who follows the straight path.
Translated by: L M A Menezes, S M Angadi
Tamil Translationஇழிஞன் நல்வழி யறிந்தோனெனின்
அவனருகாமை மிக்கநன்றையனே.
நல்வழிபிறழாது “இலிங்கமே தஞ்சம்” என்னீரையனே.
நல்வழிபிறழாது “சிவனே தஞ்சம்” என்னீரையனே.
நம் கூடல சங்கனின் பெருமனையிலே
மாதாரச் சென்னையன் நல்வழிபிறழாதோனையனே.
Translated by: Smt. Kalyani Venkataraman, Chennai
Telugu Translationకండు మార్గమెటిగిన మాదిగవాని
పంచబడి యుండుట భద్రమయ్యా!
మార్గము తప్పక ‘‘శివాళరణ ‘‘ నుమయ్యా;
మార్గము చెడపకురా ‘‘శివా శరణ’’నుమయ్యా.
మా కూడల సంగని మహామందిరమున
మాదార చెన్నయ్య మార్గఖుడయ్యా
Translated by: Dr. Badala Ramaiah
Urdu TranslationTranslated by: Hameed Almas
ಸ್ಥಲ -
ಭಕ್ತನ ಜ್ಞಾನಿಸ್ಥಲವಿಷಯ -
ಜಾತಿ
ಶಬ್ದಾರ್ಥಗಳುತೇಸು = ; ಹೊರೆ = ಪೋಶಿಸು; ಹೊಲಬು = ಸರಿಯಾದ ಕ್ರಮ ದಾರಿ;
ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಶಿವನಿಗೆ ಶರಣಾಗತರಾಗಿ ಲಿಂಗ ಧರಿಸಿದ ಮೇಲೆ-ಅವರಿಗೆ ಭಕ್ತಿಯೇ ಮಾರ್ಗ. ಶಿವಭಕ್ತನೇ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಕ. ಆ ಶಿವಭಕ್ತನು ಕುಲದಲ್ಲಿ ಹೊಲೆಯನಾದರೂ-ಶಿವಮಾರ್ಗವನ್ನು ಬಲ್ಲವನಾದರೆ-ಅವನನ್ನು ಹಿಂಬಾಲಿಸುವುದು ಲೇಸು. ಮಡಿ ಮೈಲಿಗೆ ಮಾಡಿ ಅಹಂಕಾರ ಮಾಡಿ ದಾರಿ ತಪ್ಪುವುದಕ್ಕಿಂತ-ದಾರಿ ಬಲ್ಲವನಲ್ಲಿ ಗುರುತ್ವವನ್ನು ಕಾಣುವುದು ಬುದ್ಧಿವಂತಿಕೆ.
ಚೋಳರಾಜನಿಗೆ ಶೀವನೊಲವನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಲು ಸರಳವಾದ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ತೋರಿಸಿದವನು ಜಾತಿಯಲ್ಲಿ ಮಾದಾರನಾದ ಚೆನ್ನಯನಲ್ಲವೆ ? ಆ ಚೋಳನ ಊಳಿಗ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದವನು ಚೆನ್ನಯ್ಯ. ಅವನ ಮನೆಯ ಅಂಬಲಿಯ ರುಚಿ ಕಂಡ ಶಿವನಿಗೆ ಚೋಳರಾಜನ ಅರಮನೆಯ ಭಕ್ಷ್ಯಭೋಜ್ಯಗಳೂ ಹಿಡಿಸಲಿಲ್ಲ. ಇದನ್ನು ಶಿವನಿಂದಲೇ ತಿಳಿದ ರಾಜನು ಚೆನ್ನಯ್ಯನ ಗುಡಿಸಿಲಿಗೆ ಹೋಗಿ ಅವನ ಕಾಲಿಗೆ ಬಿದ್ದು-ಸರಳದಲ್ಲಿ ಕೈಲಾಸಮಾರ್ಗವನ್ನು ಕಂಡು ಶಿವನ ಕೃಪೆಗೆ ಪಾತ್ರನಾದ. ಮಾದಿಗನೊಬ್ಬನು ಆತ್ಮಜ್ಞಾನಿಯಾದರೆ ಅವನನ್ನು ಗುರುವಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸಬೇಕಾದ್ದು ಶಿಷ್ಯರ ಕರ್ತವ್ಯವೆನ್ನುತ್ತಿರುವರು ಬಸವಣ್ಣನವರು.
ಅಥವಾ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ಮಾಡುವವನಿಗೆ-ಮಾರ್ಗ ಗೊತ್ತಿರಬೇಕು. ಅದಿಲ್ಲದವನೊಬ್ಬನನ್ನು-ಉಚ್ಚಕುಲದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದವನೆಂಬ ಒಂದೇ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ-ಮಾರ್ಗದರ್ಶಕನನ್ನಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸುವುದರಿಂದ ಪಯಣಿಗನು ತಲುಪಬೇಕಾದ ಜಾಗವನ್ನು ತಲುಪದೆ ಕಷ್ಟನಷ್ಟಗಳಿಗೆ ಪಕ್ಕಾಗುವನು.
ಹಾಗೆಯೇ ಯಾವನಾದರೊಬ್ಬನು ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಅಥವಾ ಜಂಗಮಜಾತಿಯಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದನೆಂಬ ಒಂದು ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಅವನನ್ನು ಗುರುಗಳೆಂದು ಜಗದ್ಗುರುಗಳೆಂದು ನಂಬುವುದು ಯೋಗ್ಯವಲ್ಲ-ಎಂದು ಬಸವಣ್ಣನವರು ವೈದಿಕ ಮತ್ತು ವೀರಶೈವ ಎಂಬ ಎರಡೂ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳಲ್ಲಿ ಗುರುವಿನ ಬಗೆಗಿದ್ದ ಮೂಢನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು ಕುರಿತಂತೆ ಎಚ್ಚರಿಕೆ ಕೊಡುತ್ತಿರುವರು. (ತಮ್ಮ ಶಿವಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ದಲಿತರ ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಕೊಟ್ಟ ಗೌರವ ಸ್ಥಾನಮಾನವೇನೆಂಬುದನ್ನು ಈ ವಚನದಿಂದ ತಿಳಿಯಬಹುದು.)
ಬಸವಣ್ಣ ಭಾರತದ 12 ನೇ ಶತಮಾನದ ಹಿಂದೂ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ, ಕಲಚೂರಿ ಅರಸ ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕರಾಗಿದ್ದರು. ಶಿವ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಕವಿಯಾಗಿದ್ದರು . ಬಸವಣ್ಣ ತಮ್ಮ ವಚನಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅರಿವು ಹರಡಿದರು, ಬಸವಣ್ಣ ಲಿಂಗ ತಾರತಮ್ಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ ತಾರತಮ್ಯ, ಮೂಢನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ಇಷ್ಟಲಿಂಗವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು ಶಿವನ ಒಂದು ಭಕ್ತಿ ಒಂದು ನಿರಂತರ ಜ್ಞಾಪನ ಎಂದು ಇದನ್ನು ಎಲ್ಲರು ಧರಿಸಿ ಪೂಜಿಸಬಹುದು. ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ, ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಪುರುಷ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸಲು ಸ್ವಾಗತಿಸಿತು. ಬಸವಣ್ಣನವರ ಜೊತೆ ೭೭೦ ಅಮರಗಣಂಗಳು ಇದ್ದರೆಂದು ಮತ್ತು ೧,೯೬,೦೦೦ ಶರಣರಿದ್ದರೆಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪುರಾವೆಗಳಿವೆ.
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ದಂತಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿದ್ವತ್ಪೂರ್ಣ ಗ್ರಂಥಗಳು ಲಿಂಗಾಯ ಸ್ಥಾಪಕ ಬಸವಣ್ಣ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ . ಆದಾಗ್ಯೂ, ಆಧುನಿಕ ಕಲಾಚುರಿ ಶಾಸನಗಳಂತಹ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ ಬಸವ ಕವಿ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿದ್ದು, ಈಗಾಗಲೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ತುಂಬಿದರು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಕನ್ನಡ ಕವಿ ಹರಿಹರರಿಂದ ರಚಿತ ಬಸವರಾಜದೇವರ ರಗಳೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕನ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಆರಂಭಿಕ ಖಾತೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಲೇಖಕನು ತನ್ನ ನಾಯಕನ ಸಮಕಾಲೀನ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅದು ಮುಖ್ಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬಸವನ ಜೀವನ ಮತ್ತು ವಿಚಾರಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿವರ 13 ನೇ ಶತಮಾನದ ಪವಿತ್ರ ತೆಲುಗು ಪಠ್ಯ ಪಾಲ್ಕುರಿಕಿ ಸೋಮನಾಥರ ಬಸವ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಬಸವ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅವರನ್ನು ಭಕ್ತಿಭಂಡಾರಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.