ಆಚಾರ ವಿವಾಚಾರವೆಂದರಿಯದ ಕಾರಣ,
ಷಡುದರುಶನಂಗಳೆಲ್ಲಾ ತಮತಮಗೆ ಶರಣೆನುತ್ತಿದ್ದುವು;
ಮಹತ್ವದ ಸಮಯಾದಿ ಶೈವಂಗಳೆಂಬುವೆಲ್ಲಾ ಶರಣೆನ್ನುತ್ತಿದ್ದುವು!
ನಮ್ಮ ಕೂಡಲಸಂಗನ ಶರಣರು ಮಾಡಿದ ವಿನಿಯೋಗ
ಬಹಿರಂಗದಲ್ಲಿ ವರ್ತಿಸುವವರಿಗೆ ಎಲ್ಲಿಯದೊ?
Hindi Translationशिवाचार को आचार न समझने के कारण
सभी षड्दर्शन परस्पर प्रणाम कर रहे हैं ।
सकल समयादि शैव धर्म आपस में प्रणाम कर रहे हैं
मम कूडलसंगमेश के शरणों से कृत विनियोग
बहिरंग में व्यवहार करनेवालों को कहाँ ?
Translated by: Banakara K Gowdappa
English Translation Because they do not know
That discipline is Śiva-discipline,
All the six systems bow
To one another; all the main Śiva faiths
To one another bow! How can
One in the outer world
Conduct the commerce which
Our Kūḍala Saṅga 's Śaraṇās
Have carried on?
Translated by: L M A Menezes, S M Angadi
Tamil Translationநெறி, சிவநெறி என்பதை அறியாததால்
ஆறு தரிசனங்கள் அனைத்தும் தமக்குத்தாமே
தஞ்சம் என இயம்பின, பெருமைசான்ற
சைவசமயங்கள் அனைத்தும் தஞ்சம்என
இயம்பின நம் கூடலசங்கனின் அடியார்
மேற்கொண்ட அகயோகம் புறத்திலே
இருப்போர்க்கு வசமாகுமோ ஐயனே?
Translated by: Smt. Kalyani Venkataraman, Chennai
Telugu Translationఆచారము శివాచారమని తెలియని కారణమున;
షడ్దర్శనములెల్ల తమకుతా మే శరణనుచుండె;
మహత్వపు సమయాది శైవములన్నవి యెల్లా శరణను చుండె;
సంగని శరణులుచేయు వినియోగము;
బహిరంగమున వర్తించువారి కెక్కడిదో!
Translated by: Dr. Badala Ramaiah
ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಆಚಾರವೆಂದಮಾತ್ರಕ್ಕೇ ಹೆಚ್ಚಳವೇನೂ ಇಲ್ಲ. ಈ ಆಚಾರಗಳು ಅಂತರಂಗ(ಯೋಗ)ನಿಷ್ಠವಾದಾಗಲೇ ಶಿವಾಚಾರವಾಗುವವು. ಮೇಲಾಗಿ ಈ ಶಿವಾಚಾರದ ಪ್ರಕಾರ ಆಚಾರಾದಿ ಷಡ್ಲಿಂಗಗಳು ಆಧಾರಾದಿ ಷಟ್ಚಕ್ರಗಳಲ್ಲಿ ವಿನಿಯೋಗವಾಗಬೇಕು. ಈ ರಹಸ್ಯವನ್ನರಿಯದೆ ಷಡ್ದರ್ಶನಗಳೂ ಹಲವಾರು ಶೈವಸಂಪ್ರದಾಯಗಳೂ ಅಂಗಲಿಂಗ ಸಾಮರಸ್ಯವನ್ನು ಸಾಧಿಸಲಾರದೆ ವಿಫಲವಾದವು. ಶರಣಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಆಚಾರವನ್ನು ಕೇವಲ ಇಷ್ಟಲಿಂಗಪೂಜಾತ್ಮಕವಾಗಿಯೇ ಮುಗಿಸದೆ ಪ್ರಾಣಲಿಂಗದ ಉಪಾಸನೆಯಿಂದ ಸಾಂಗಗೊಳಿಸಬೇಕೆಂಬುದು ಈ ವಚನದ ಸಂದೇಶ. ಪ್ರಾಣಲಿಂಗೋಪಾಸನೆಯೇ ಶಿವಯೋಗವೆಂಬುದನ್ನು ಮರೆಯಬಾರದು.
ನ್ಯಾಯ-ವೈಶೇಷಿಕ-ಸಾಂಖ್ಯ-ಯೋಗ-ಮೀಮಾಂಸಾ-ವೇದಾಂತವೆಂಬ ಷಡ್ದರ್ಶನಗಳಲ್ಲಾಗಲಿ, ಶರಣ ಧರ್ಮೇತರವಾದ ಹಲವು ಶೈವದರ್ಶನಗಳಲ್ಲಿಯಾಗಲಿ ಈ ಶಿವಾಚಾರವಿನಿ“ಯೋಗ”ವಿರಲಿಲ್ಲವೆಂಬುದು ಈ ವಚನದಿಂದ ತಿಳಿಯಬೇಕಾಗುವುದು.
ವಚನದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿರುವ ಮಹತ್ವದ ಸಮಾಯಾದಿ ಶೈವಗಳು ಯಾವುವೆಂಬುದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಕಾರರೂ ಅದನ್ನು ಕೇವಲ ಷಟ್ಶೈವ ಸಪ್ತಶೈವ ಎಂದು ಎಣಿಸುವಷ್ಟರಿಂದಲೇ ಮುಗಿಸಿರುವರು.
ನಿಜಗುಣಶಿವಯೋಗಿಗಳಾದರೋ ತಮ್ಮ ವಿವೇಕಚಿಂತಾಮಣಿಯಲ್ಲಿ ಶೈವವನ್ನು ಜಾತಿದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಅನಾದಿಶೈವ-ಆದಿಶೈವ-ಮಹಾಶೈವ-ಅನುಶೈವ-ಅವಾಂತರಶೈವ-ಪ್ರವರಶೈವ-ಅಂತರಶೈವವೆಂದು ಏಳು ಬಗೆಯಾಗಿಯೂ, ಉಪಾಸ್ಯದೇವತಾದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ವಾಮ-ದಕ್ಷಿಣ-ಮಿಶ್ರ-ಸಿದ್ಧಾಂತವೆಂದು ನಾಲ್ಕು ಬಗೆಯಾಗಿಯೂ, ದೀಕ್ಷಾವಿಶೇಷದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಸಾಮಾನ್ಯ ಶೈವ-ಮಿಶ್ರಶೈವ-ಶುದ್ಧಶೈವ-ವೀರಶೈವವೆಂದು ನಾಲ್ಕು ಬಗೆಯಾಗಿಯೂ ವಿಭಾಗಿಸಿರುವರು.
ಬಸವಣ್ಣ ಭಾರತದ 12 ನೇ ಶತಮಾನದ ಹಿಂದೂ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ, ಕಲಚೂರಿ ಅರಸ ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕರಾಗಿದ್ದರು. ಶಿವ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಕವಿಯಾಗಿದ್ದರು . ಬಸವಣ್ಣ ತಮ್ಮ ವಚನಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅರಿವು ಹರಡಿದರು, ಬಸವಣ್ಣ ಲಿಂಗ ತಾರತಮ್ಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ ತಾರತಮ್ಯ, ಮೂಢನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ಇಷ್ಟಲಿಂಗವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು ಶಿವನ ಒಂದು ಭಕ್ತಿ ಒಂದು ನಿರಂತರ ಜ್ಞಾಪನ ಎಂದು ಇದನ್ನು ಎಲ್ಲರು ಧರಿಸಿ ಪೂಜಿಸಬಹುದು. ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ, ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಪುರುಷ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸಲು ಸ್ವಾಗತಿಸಿತು. ಬಸವಣ್ಣನವರ ಜೊತೆ ೭೭೦ ಅಮರಗಣಂಗಳು ಇದ್ದರೆಂದು ಮತ್ತು ೧,೯೬,೦೦೦ ಶರಣರಿದ್ದರೆಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪುರಾವೆಗಳಿವೆ.
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ದಂತಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿದ್ವತ್ಪೂರ್ಣ ಗ್ರಂಥಗಳು ಲಿಂಗಾಯ ಸ್ಥಾಪಕ ಬಸವಣ್ಣ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ . ಆದಾಗ್ಯೂ, ಆಧುನಿಕ ಕಲಾಚುರಿ ಶಾಸನಗಳಂತಹ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ ಬಸವ ಕವಿ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿದ್ದು, ಈಗಾಗಲೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ತುಂಬಿದರು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಕನ್ನಡ ಕವಿ ಹರಿಹರರಿಂದ ರಚಿತ ಬಸವರಾಜದೇವರ ರಗಳೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕನ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಆರಂಭಿಕ ಖಾತೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಲೇಖಕನು ತನ್ನ ನಾಯಕನ ಸಮಕಾಲೀನ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅದು ಮುಖ್ಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬಸವನ ಜೀವನ ಮತ್ತು ವಿಚಾರಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿವರ 13 ನೇ ಶತಮಾನದ ಪವಿತ್ರ ತೆಲುಗು ಪಠ್ಯ ಪಾಲ್ಕುರಿಕಿ ಸೋಮನಾಥರ ಬಸವ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಬಸವ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅವರನ್ನು ಭಕ್ತಿಭಂಡಾರಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.
