Hindi Translationभीरु का बंधा बिरद सा है,मेरा वेश
लडना है, किंतु लडने में मन नहीं है
तभी मेरा बिरद चला गया;
अभिनय उपहास बन गया
प्रति द्वंद्वी जंगम के घर आने पर मुँह छिपा लूँ,
तो चतुर कूडलसंगमदेव आदंत नाक काटेंगे ॥
Translated by: Banakara K Gowdappa
English Translation My garb is as the imblem fo valour
Worm by a craven man;
I have to fight-I have no mind to fight!
Mhe emblem is already gone!
My bluster has become a joke!
When Jaṅgama , the opposing foe,
Knocks at my door,
If I turn my face a way
So that he cannot see,
Lord Kūḍala Saṅgama, the wise.
Will chop my nose until
My teeth lie bare!
Translated by: L M A Menezes, S M Angadi
Tamil TranslationTranslated by: Smt. Kalyani Venkataraman, Chennai
Telugu Translationపేడికి బిరుదిచ్చినట్ల య్యె నా వేషము
పోరవలె`పోరుటకు మనసు లేదు
ఆరడిjైుపోయె నా బిరుదు
నవ్వులపాలయ్యె నా వేషము
ప్రతిస్పర్ది జంగముడిరటికి రాగ
చూడనట్లు ముసుగును పెట్ట పలుదోప
ముక్కుకోయక మానునే సంగమదేవుడు?
Translated by: Dr. Badala Ramaiah
ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಉಗ್ಘಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ-ಮೂರು ಲೋಕದ ಗಂಡ, ಅರಿರಾಯರ ಮಿಂಡ ಮುಂತಾದ ಬಿರುದುಗಳೂ, ಧರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಕಾಲಪೆಂಡೆಯ ಮುಂತಾದ ಬಿರುದಾಂಕಿತಗಳೂ-ವಿಜಯಶಾಲಿಯಾಗಿ ಹಿಂದಿರುಗಿ ಬರುವ ಶೂರನಿಗೆ ಭೂಷಣವೇ ಹೊರತು-ಪ್ರಾಣದ ಮೇಲಣ ಆಶೆಯಿಂದ ಮೈಗಳ್ಳನಾಗಿ ಶತ್ರುಗಳಿಗೆ ಬೆಂಗೊಟ್ಟು ಓಡಿಬರುವ ಹೇಡಿಗಲ್ಲ-ಅದೆಲ್ಲಾ ಅವನಿಗೆ ಹಾಸ್ಯಾಸ್ಪದ. ಇಂಥ ಹೇಡಿಗೆ ಬಸವಣ್ಣನವರು ತಮ್ಮನ್ನು ಹೋಲಿಸಿಕೊಂಡು-ತಮ್ಮ ಭಕ್ತಿಭಂಡಾರಿ ಮುಂತಾದ ಬಿರುದಗಳೂ, ವಿಭೂತಿ ರುದ್ರಾಕ್ಷಿನಂದಿಯುಂಗುರ ಮುಂತಾದ ಲಾಂಛನಗಳೂ ನಗೆಗೀಡಾದುವೆನ್ನುವರು.
ಮನೆಗೆ ಬಂದ ಜಂಗಮಕ್ಕೆ ಸೇವೆ ಮಾಡಬೇಕು-ಮಾಡಲಾರದೆ-ಅವನನ್ನು ದೂರದಿಂದಲೇ ಕಂಡು ಕಣ್ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಮುಖ ತಿರುಗಿಸಿದರೆ-ಅದು ಎದುರಿಸಬೇಕಾದ ಧರ್ಮಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ತೋರಿದ ಹೇಡಿತನವಲ್ಲದೆ ಮತ್ತೇನು ಎನ್ನುತ್ತ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಭಾವಿಸುತ್ತಿರುವುದು ಅವರ ಅತ್ಮಶೋಧನೆಯ ನಿರ್ದಾಕ್ಷಿಣ್ಯಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ.
ವಿ : ಅಂಕ : ಯೋಧ, ಮಾರಂಕ : ಪ್ರತಿಯೋಧ,ಗಳೆ : ಯುದ್ದಪ್ರತಿಜ್ಞೆ, ಹಗರಣ>ಪ್ರಕರಣ : ವಿಡಂಬನಾತ್ಮಕವಾದ ಒಂದು ನಾಟಕಭೇದ. ಭಕ್ತನ ಧರ್ಮಶೌರ್ಯವು ನಿರ್ಣಯವಾಗುವುದು-ಜಂಗಮ ಬಂದು ಆ ಭಕ್ತನ ಎದುರಿಗೆ ನಿಂತಾಗ, ಭಕ್ತನು ಹಿಂತೆಗೆಯದೆ ಜಂಗಮವನ್ನು ತೃಪ್ತಿಪಡಿಸಿದರೆ ಆಗ ಆ ಭಕ್ತನು ಗೆದ್ದಂತೆ-ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಸೋತಂತೆ. ಇಂಥ ಯೋಧ-ಪ್ರತಿಯೋಧ ಪ್ರತಿಮೆಯು ಈ ವಚನೋಕ್ತಿಯ ಹಿನ್ನೆಲೆಗಿದೆ.
ಬಸವಣ್ಣ ಭಾರತದ 12 ನೇ ಶತಮಾನದ ಹಿಂದೂ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ, ಕಲಚೂರಿ ಅರಸ ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕರಾಗಿದ್ದರು. ಶಿವ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಕವಿಯಾಗಿದ್ದರು . ಬಸವಣ್ಣ ತಮ್ಮ ವಚನಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅರಿವು ಹರಡಿದರು, ಬಸವಣ್ಣ ಲಿಂಗ ತಾರತಮ್ಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ ತಾರತಮ್ಯ, ಮೂಢನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ಇಷ್ಟಲಿಂಗವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು ಶಿವನ ಒಂದು ಭಕ್ತಿ ಒಂದು ನಿರಂತರ ಜ್ಞಾಪನ ಎಂದು ಇದನ್ನು ಎಲ್ಲರು ಧರಿಸಿ ಪೂಜಿಸಬಹುದು. ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ, ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಪುರುಷ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸಲು ಸ್ವಾಗತಿಸಿತು. ಬಸವಣ್ಣನವರ ಜೊತೆ ೭೭೦ ಅಮರಗಣಂಗಳು ಇದ್ದರೆಂದು ಮತ್ತು ೧,೯೬,೦೦೦ ಶರಣರಿದ್ದರೆಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪುರಾವೆಗಳಿವೆ.
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ದಂತಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿದ್ವತ್ಪೂರ್ಣ ಗ್ರಂಥಗಳು ಲಿಂಗಾಯ ಸ್ಥಾಪಕ ಬಸವಣ್ಣ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ . ಆದಾಗ್ಯೂ, ಆಧುನಿಕ ಕಲಾಚುರಿ ಶಾಸನಗಳಂತಹ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ ಬಸವ ಕವಿ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿದ್ದು, ಈಗಾಗಲೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ತುಂಬಿದರು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಕನ್ನಡ ಕವಿ ಹರಿಹರರಿಂದ ರಚಿತ ಬಸವರಾಜದೇವರ ರಗಳೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಕನ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಆರಂಭಿಕ ಖಾತೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಲೇಖಕನು ತನ್ನ ನಾಯಕನ ಸಮಕಾಲೀನ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅದು ಮುಖ್ಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬಸವನ ಜೀವನ ಮತ್ತು ವಿಚಾರಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿವರ 13 ನೇ ಶತಮಾನದ ಪವಿತ್ರ ತೆಲುಗು ಪಠ್ಯ ಪಾಲ್ಕುರಿಕಿ ಸೋಮನಾಥರ ಬಸವ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಬಸವ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅವರನ್ನು ಭಕ್ತಿಭಂಡಾರಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.